Deze uitgave is de vertaalde biografie uit 2005, van een van de invloedrijkste personen uit de geschiedenis, J. Robert Oppenheimer, wetenschappelijk directeur van het Manhattan Project en ‘vader van de atoombom’. Kai Bird en Martin J. Sherwin werkten 25 jaar aan hun biografie van J. Robert Oppenheimer. Het boek won de Pulitzer Prize en was de basis voor de gelauwerde Christopher Nolan-film. Een indrukwekkende combinatie van wetenschap, wereldgeschiedenis en politiek. 
Robert Oppenheimer (1904-1967) was een briljant natuurkundige en wetenschappelijk directeur van het Manhattan Project: de topgeheime ontwikkeling van de atoombom tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bombardementen op Hiroshima en Nagasaki maakten hem de beroemdste wetenschapper van zijn generatie en een van de meest iconische, maar ook omstreden figuren van de twintigste eeuw. Dit boek volgt Oppenheimer vanaf zijn opleiding onder de bekendste fysici van zijn tijd, naar Berkeley, Californië, waar hij de eerste Amerikaanse school voor theoretische natuurkunde oprichtte en nauw betrokken raakte bij verschillende links-activistische bewegingen, die ook veel communisten aantrokken. Vervolgens naar Los Alamos, New Mexico, waar hij een woestijnvlakte transformeerde in een kernwapenlaboratorium waarna hij de geschiedenis in ging als de vader van de atoombom.
Na de oorlog nam Oppenheimer het hoogleraarschap aan Princeton over van Albert Einstein en werkte hij als politiek adviseur. In die rol maakte hij zich hard voor internationale controle op atomair materiaal, verzet tegen de waterstofbom en tegen nucleaire oorlogvoering in het algemeen. Door die revolutionaire standpunten, in combinatie met zijn vermeende banden met het communisme, haalde Oppenheimer zich in de aanloop naar de Koude Oorlog de woede van invloedrijke nucleaire pleitbezorgers op de hals, onder wie voorzitter van de atoomenergiecommissie Lewis Strauss, waterstofbomontwikkelaar Edward Teller en FBI-directeur J. Edgar Hoover, die een hoorzitting organiseerden wegens de verdenking van landverraad.
Zijn stevige politieke uitspraken over dit onderwerp maakten hem niet geliefd bij veel politici en wetenschappers in de periode van het Mccarthyisme. Als reactie op zijn uitlatingen werd hem de toegang tot geheime documenten ontnomen tijdens een breed uitgemeten en sterk gepolitiseerde hoorzitting in 1954. Hoewel hem zijn politieke invloed ontnomen werd, bleef Oppenheimer werken in de natuurkunde en schrijven en lezingen houden. In december 1963 ontving hij van president Lyndon B. Johnson bij wijze van eerherstel de Enrico Fermi-prijs.
“De weg”, zo lezen we, “die Robert aflegde van New York naar Los Alamos (New Mexico), van onbekendheid naar roem, leidde tot een grote betrokkenheid bij de belangrijkste worstelingen en triomfen van de twintigste eeuw, in de wetenschap, in de strijd om sociale gerechtigheid, in de oorlog en in de Koude Oorlog. De gidsen op deze reis waren zijn buitengewone intelligentie, zijn ouders, zijn leraren op de Ethical Culture School en zijn eigen jeugdervaringen. Zijn wetenschappelijke ontwikkeling begon in de jaren twintig in Duitsland, waar hij de kwantumfysica bestudeerde, een nieuwe tak van wetenschap die hij omarmde en uitdroeg.”
“In de jaren dertig”, zo gaat het verder, “toen hij aan de University of California in Berkeley het belangrijkste instituut voor kwantumfysisch onderzoek in de Verenigde Staten opbouwde, grepen de gevolgen van de Grote Depressie in eigen land en de opkomst van het fascisme in het buitenland hem aan. Met als gevolg dat hij zich samen met vrienden, onder wie veel fellow-travellers en communisten, actief inzette voor economische rechtvaardigheid en rassengelijkheid. Die jaren behoorden tot de mooiste van zijn leven. Dat ze tien jaar later zo gemakkelijk werden gebruikt om zijn stem te smoren, herinnert ons aan de kwetsbare balans tussen de democratische beginselen die wij aanhangen en de zorgvuldigheid waarmee wij ze moeten bewaken.”
Oppenheimer is een meeslepend portret van een briljante, ambitieuze en complexe man wiens werk een vernietigend einde maakte aan de Tweede Wereldoorlog, en het begin vormde van de Koude Oorlog. Een biografie en geschiedenisboek ineen, en bovenal een essentieel boek om inzicht te krijgen in ons recente verleden en onze keuzes voor de toekomst. “American Prometheus” werd vertaald door Henk Moerdijk, Frans van Delft, Margreet de Boer en Martine Both.
Kai Bird (1951) is de auteur van verschillende boeken over Amerikaanse geschiedenis. Martin J. Sherwin (1937-2021) was professor Engelse en Amerikaanse geschiedenis aan Tufts University. Samen schreven zij de Pulitzer Prize-winnende biografie van J. Robert Oppenheimer, die de basis was voor de film van Christopher Nolan en wekenlang de Amerikaanse bestsellerlijst aanvoerde.
Kai Bird Martin J. Sherwin Oppenheimer De triomf en tragedie van de vader van de atoombom 704 bladz. geïllustreerd uitg. Meulenhoff ISBN 9789029099622