Het Tsjechisch pianoconcertrepertoire van de 19de en 20ste eeuw bestond niet enkel en alleen uit werken van Smetana, Dvorák en Martinu. Wel integendeel. Met deze opname wordt op bewezen dat dit verre van het geval was. Op deze cd staan drie te ontdekken Pianoconcerti van Karel Kovarovic (1862-1920), Vitezslava Kapralova (1915-1940) en Pavel Borkovec (1894-1972). Niet te missen!
Vitezslava Kapralova componeerde op twintigjarige leeftijd het door een briljante instrumentatie en een meeslepende solopartij gekenmerkt Pianoconcerto in d als afstudeerwerk. De première, die zij trouwens zelf dirigeerde, kreeg lovende kritieken. In 1937, verhuisde de jonge componiste naar Parijs om er te studeren bij Bohuslav Martinu. Een jaar later werd Kapralova reeds geprezen op het International Society for Contemporary Music festival in Londen, waar ze het BBC Orchestra opende met haar Military Sinfonietta. Bohuslav Martinů (1890-1959) (foto) woonde van 1923 tot 1940 in Parijs. Hij trouwde er in 1931 met de naaister, Charlotte Quennehen uit Picardië. Maar, eind jaren ’30, werd hij in Parijs echter wanhopig verliefd op Vítězslava Kaprálová. In 1940 overleed Vítězslava Kaprálová op 25-jarige leeftijd en aan het begin van de Tweede Wereldoorlog besloten Martinů en zijn vrouw meteen naar de Verenigde Staten te emigreren en vestigden zich in New York.
Van 1873 tot 1879 studeerde Karel Kovařovic klarinet, harp en piano aan het conservatorium van Praag. Hij begon zijn carrière als harpist en in 1900 werd Kovařovic dirigent van het nationale theater in Praag, vooral dankzij het succes van zijn opera Psohlavci (De Hondenkoppen), naar de gelijknamige roman (over Jan Sladký Kozina) van Alois Jirásek. Zijn engagement bij het nationale theater duurde twintig jaar, tot 1920. Hij componeerde zeven opera’s. Kovařovic wordt vandaag de dag het meest herinnerd vanwege de herzieningen die hij aanbracht in Jenůfa van Leoš Janáček voor de première in Praag. Het was dan ook zijn versie die jarenlang te horen was. Op 20-jarige leeftijd componeerde Karel Kovarovic zijn enige pianoconcerto. Als leerling van Zdenek Fibich zou hij later vooral erkenning krijgen als dirigent en directeur van de Nationale Theateropera in Praag (1900-1920). Kovarovic’s Pianoconcert in f klein geeft de solisten veel ruimte om hun virtuositeit te tonen.
Pavel Bořkovec studeerde aan het Praags Conservatorium bij Josef Suk. Van 1946 tot 1967 gaf hij les aan de Academie voor Muziekkunsten in Praag. Tot zijn studenten daar behoorden Pavel Blatný, Jiří Pauer, Vladimír Sommer, Petr Eben, Jan Klusák en Jan Truhlář. Tot zijn composities behoren twee opera’s, twee pianoconcerti, een concerto grosso, een ballet en vijf strijkkwartetten. Zijn werk maakte ook deel uit van het muziekevenement tijdens de kunstwedstrijd op de Olympische Zomerspelen van 1932. Pavel Borkovec, een leerling van J.B. Foerster en Josef Suk, componeerde zijn hier opgenomen pianoconcerto nr. 2 na de Tweede Wereldoorlog. Hij cultiveerde als leraar een nieuwe generatie grote Tsjechische componisten (Petr Eben, Jan Novak, Vladimir Sommer, enz.).
Marek Kozak, die lovende kritieken heeft ontvangen op een aantal concoursen (Zürich, Bolzano, Bremen, Praag en elders), heeft een voorliefde voor het verkennen van weinig bekende en vergeten muziek zoals blijkt uit door deze onthullende opname. Zijn meest recente onderscheiding in 2021 was de titel van laureaat in de veeleisende Councours Géza Anda Zürich. In 2015 was Marek halvefinalist van de Fryderyk Chopin International Piano Competition in Warschau. Het jaar daarop behaalde hij de tweede prijs op de Prague Spring International Music Competition en een speciale prijs voor zijn uitvoering van de hedendaagse compositie “The Jongleur” van Adam Skoumal. In 2018 won hij zowel de eerste prijs als de publieksprijs op de European Piano Competition in Bremen. Vorig jaar was hij finalist op het Busoni-concours in Bolzano. Critici prijzen consequent zijn onberispelijke techniek, gevoel voor verhoudingen en gradatie, brede scala aan expressie, diepe muzikaliteit en trouw aan de muzieknotatie.
Sinds hij afstudeerde bij Ivan Klánský aan de Academie voor Uitvoerende Kunsten in Praag, heeft Marek Kozák indruk gemaakt in de Tsjechische muziekscene. In februari 2020 zorgde zijn eerste optreden met het Praags Radio Symfonie Orkest voor opschudding toen hij het hier opgenomen, weinig bekende pianoconcert in re klein van Vítězslava Kaprálová speelde. Hij studeerde aan het Janáček Conservatorium in Ostrava, piano bij Monika Tugendliebová en orgel bij Martina Zelová. Hij volgde talloze masterclasses onder leiding van wereldberoemde virtuozen als Eugen Indjic, Murray Parahia en Garrick Ohlsson. In 2018 bracht hij zijn eerste cd uit met werken van Haydn, Chopin, Franck, Rachmaninoff en Skoumal. Naast concertactiviteiten geeft Marek les aan het Praags conservatorium.
De Tsjechische dirigent Robert Jindra (1977) voltooide zijn studie aan het Conservatorium van Praag, waar hij klassieke zang studeerde. Sinds 2010 is Jindra muzikaal directeur van het Nationaal Moravië-Silezisch Theater. Jindra’s artistieke carrière tot nu toe is voor een groot deel verbonden met de National Theatre Opera. Hij leerde deze scène kennen op 21-jarige leeftijd als koordirigent, vervolgens vanaf 2004 als assistent-dirigent (en in 2005 nam hij deel aan de voorbereiding van een productie van Wagners Der Ring des Nibelungen) en vanaf het seizoen 2005/2006 enkele jaren als operadirigent. In die tijd heeft hij opera’s gedirigeerd als Così fan tutte, The Two Widows, The Cunning Little Vixen en From the House of the Dead. Van 2006 tot 2009, werkte Jindra als assistent-chef-dirigent bij de Deutsche Oper am Rhein. In 2010 dirigeerde hij voor het eerst bij de Noorse Opera in Oslo, waar hij in de daaropvolgende jaren terugkeerde. Nadat hij de directie van de opera’s van Praag en Ostrava had verlaten, werkte hij van 2015 tot 2020 af en toe in Slowakije, hetzij in het Slowaakse Nationale Theater in Bratislava of in het Staatstheater in Košice.
Forgotten Czech Piano Concertos Kovařovic-Kaprálová–Bořkovec Marek Kozak, Prague Radio Symphony Orchestra, Robert Jindra cd Supraphon SU43372