“Marc-Antoine Charpentier, Messe pour le Samedi de Pâques”, door Ton Koopman, orgel en het Knabenchor Hannover o.l.v. Heinz Hennig, op het label Hänssler. Subliem!

Marc-Antoine Charpentier was ongetwijfeld de grootste meester van de 17de eeuwse religieuze muziek in Frankrijk. Op het programma staan de Messe pour le Samedi de Pâques & Messe des morts. Bijzonder aan deze editie van zijn belangrijkste missen is dat de Paasmis, delen bevat uit orgelmissen van François Couperin, gespeeld door Ton Koopman op het Louis-Alexandre-Clicquot-Orgel Houdan.

Marc-Antoine Charpentier (ca.1643-1704) was een leerling van Giacomo Carissimi in Rome. Na zijn terugkeer in Parijs werd hij privé-componist van Marie de Guise (tot haar overlijden in 1688). Later componeerde hij voor de Comédie Française, waar hij samenwerkte met Molière. Rond 1688 werd Charpentier maître de musique van het collège Louis-le-Grand en in 1698, maître de chapelle van de Sainte-Chapelle. Hij componeerde 7 opera’s, wel 13 pastorales, musique de scène, comédies-ballets, in de beginjaren ’70 van de 17de eeuw, voor Molière (bij “La Comtesse d’Escarbagnas”, “Le Mariage forcé” en “Le Malade imaginaire”), interludes, musique religieuse (o.a. 11 Missen) en pièces instrumentales.

Charpentier was een heel religieus componist. In die mate zelfs dat een groot deel van zijn instrumentaal repertoire uit onderdelen bestond voor de liturgie. De missen van Charpentier kunnen niet tot een gemeenschappelijke noemer worden herleid. De mis Assumpta est Maria, bv. met een gebed voor de gezondheid van de koning volgend op de Agnus Dei, roept op tot een groter orkest samen met de 6 delen van het koor. Daarentegen blijft de inzet van orkestrale en vocale middelen in beide missen op deze opname op een bescheidener niveau. Op deze opname zijn selecties te horen uit de twee orgelmissen gecomponeerd door François Couperin voor gebruik in parochiekerken en in kloosterkerken, die in de paasmis werden geplaatst.

De afwisseling van orgelspel en zang is een praktijk die sinds het einde van de 14de eeuw bestond. Echte bloei kende het echter pas in het Frankrijk van de tweede helft van de 17de eeuw. In 1690, kreeg François Couperin toestemming om zijn beide orgelmissen te drukken. Elk van deze twee missen bevat 21 stukken die zijn toegewezen aan de verschillende eenheden in het ordinarium van de mis. Couperin schreef de registratie van deze stukken nauwkeurig voor, zoals bijvoorbeeld het geval is in de dialoog tussen trompet en kromhoorn in de Messe pour les Paroisses.

Het Clicquot-orgel van Houdan (Yvelines werd gebouwd van 1734 tot 1739. Louis Alexandre Clicquot gebruikte bij de bouw materiaal van het afgebroken orgel van het Hôpital de la Charité, gebouwd door Desenclos-Carouge in 1667/1668. Het mechanisch sleepladen-orgel werd in 1772 gerepareerd door Boutin en in 1820 door Momigny. In 1931 demonteerde Bossier het orgel voor een restauratie. Het is echter door vertragingen en het zoek raken van pijpen niet meer opgebouwd. De kas bleef leeg achter in de kerk. In 1969 is er een grote restauratie met een reconstructie uitgevoerd door Robert en Jean-Loup Boisseau. Na een tweede restauratie in 1994, nam men de dubbele windlade van het Grand-Orgue weer in gebruik. De stemmingstemperatuur is onevenredig zwevend.

Ton Koopman, in 1944 geboren in Zwolle, studeerde musicologie in Amsterdam, orgel bij Simon C. Jansen en klavecimbel bij Gustav Leonhardt. In 1969 richtte hij zijn eerste ensemble Musica Antiqua Amsterdam op. Tien jaar later volgde het Amsterdamse Barokorkest en in 1992 het Amsterdamse Barokkoor, waarna het ensemble Amsterdam Baroque Orchestra & Choir werd opgericht. Ton Koopman, internationaal bekend als klavecinist, organist, dirigent en professor in de muziekwetenschap, viert zijn 75ste verjaardag. Hij blikt terug op veertig succesvolle jaren met het Amsterdam Baroque Orchestra.

Tussen 1994 en 2004 voerde Koopman alle cantates van Johann Sebastian Bach uit en nam ze op met het met zijn Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, in samenwerking met musicoloog Christoph Wolff. Voor dit groots Bachproject ontving hij de Deutsche Schallplattenpreis, ‘Echo Klassik 1997’ en de Hector Berliozprijs. Tevens werd dit Bachcantate-project genomineerd voor de Grammy Award (USA) en de Grammophone Award (GB). In 2005 begon hij aan zijn volgende groots project, het uitvoeren en het opnemen van het compleet oeuvre van Dietrich Buxtehude, dat 30 cd’s omvatte en in 2010 werd voltooid. Ton Koopman heeft daarenboven als voorzitter van het Internationaal Buxtehude Gesellschafft sedert 2004, symposia, tentoonstellingen en concerten georganiseerd. Sedert dit jaar is hij daarnaast ook voorzitter van het Bach-Archiv in Leipzig.

Heinz Hennig (1927-2002) was een Duitse koordirigent en academisch leraar, bekend van de oprichting van het Knabenchor Hannover in 1950 en het leiden ervan tot 2001. Heinz Hennig, geboren in Burg bij Magdeburg, kreeg zijn opleiding aan het internaat Musisches Gymnasium Frankfurt, bij Kurt Thomas. Hij studeerde in Hannover. In 1950 richtte hij het Knabenchor Hannover op. In 1961 was hij medeoprichter van het jeugdorkest “Junges Sinfonieorchester Hannover” (JSO). Hij bereidde het jongenskoor voor op de opname van Bach-cantates in samenwerking met Gustav Leonhardt, uitgegeven als “Das Kantatenwerk” door Teldec. Hennig behoorde tot de eerste dirigenten die historisch geïnformeerde uitvoeringen nastreefden. Hij bracht onder meer verwaarloosde werken van Heinrich Schütz en Andreas Hammerschmidt nieuw leven in. Hij dirigeerde het koor in vijf Schütz-opnames tussen 1982 en 1999, waarvan vier prijzen wonnen, zoals de Deutscher Schallplattenpreis. Heinz Hennig was tussen 1962 en 1992 docent koordirectie aan de Hochschule für Musik und Theater Hannover en vanaf 1970 vice-president van het instituut. Als directeur van het Knabenchor Hannover leidde hij het in samenwerking met Ton Koopman, Philippe Herreweghe en het Hilliard Ensemble.

Marc-Antoine Charpentier Messe pour le Samedi de Pâques Mass for Holy Saturday Messe des Morts Requiem Mass Ton Koopman organ Knabenchor Hannover Heinz Hennig cd Hänssler HC24023

https://www.stretto.be/2018/08/25/lecons-de-tenebres-prachtige-charpentier-cd-door-het-ensemble-arcangelo-o-l-v-jonathan-cohen-op-het-label-hyperion/

https://www.stretto.be/2023/04/26/couperin-messe-pour-les-paroisses-chant-sur-le-livre-alterne-grandes-orgues-1710-chapelle-royale-de-versailles-door-olivier-latry-op-het-label-chateau-de-versailles-spectacles/