Igor Stravinsky wordt normaal gesproken niet geassocieerd met de symfonie, maar met ballet. Toch dragen vijf van zijn composities deze naam. Ontdek op deze cd alvast zijn meesterlijke Symphony in Three mouvements (1942-1945), zijn Symphonies of Wind Instruments (Original Version/1920) en zijn Symphony in C (1938-1940). Met deze cd presenteren het Orquesta Sinfónica de Galicia en Dima Slobodeniouk een fascinerend aspect van het veelzijdig oeuvre van een geniaal componist, wiens stijl voortdurend in ontwikkeling was. Fantastisch!
De Symfonie in drie bewegingen, het eerste grote werk dat Stravinsky volledig in de Verenigde Staten componeerde, lijkt op te pikken waar Le Sacre du Prinemps ophield met zijn ritmische ostinati en schokeffecten. Het kan geïnterpreteerd worden als de reactie van de componist op de Tweede Wereldoorlog, die Europa verwoestte ten tijde van de compositie, en het indrukwekkend en triomfantelijk slot lijkt te weerspiegelen wat de componist gevoeld moet hebben. De Symfonieën voor blaasinstrumenten, een kort, compact werk, was een eerbetoon aan Stravinsky’s vriend en collega, Claude Debussy. Hoewel de caleidoscopische formele conceptie het publiek bij de première in verwarring bracht, wordt het nu beschouwd als een van Stravinsky’s beste werken, getuigend van een gedurfde originaliteit. De Symfonie in C werd gecomponeerd op twee continenten in een moeilijke tijd voor de componist, maar zijn eenvoud, humor en “classicisme”, maken dit op geen enkele manier duidelijk.
In september 1939, vertrok Stravinsky, die op dat moment officieel een genaturaliseerde Fransman was en nog maar net zeven maanden in het sanatorium had doorgebracht, naar de VS. Stravinsky was nl. uitgenodigd door Harvard University. In januari 1940 arriveerde Vera de Bosset in New York. Hoewel Stravinsky sinds 1906 gehuwd was met zijn nicht Catherine Nossenko, had hij sinds 1921 een verhouding met Vera. In maart 1940 huwde de weduwnaar Stravinsky met Vera in Bedford in Massachusetts, en het echtpaar vestigde zich in Los Angeles. In augustus 1940 vroeg het koppel de Amerikaanse nationaliteit aan. Pas vijf jaar later was het zover. 
De Symfonie in drie Bewegingen componeerde Stravinsky van 1942-45 in opdracht van de Philharmonic Symphony Society of New York. Ze ging in januari 1946, in première door het New York Philharmonic Orchestra onder leiding van Stravinsky. De Symfonie in drie bewegingen wordt beschouwd als Stravinsky’s eerste grote compositie na zijn emigratie naar de Verenigde Staten. Er werd gebruik gemaakt van materiaal dat door Stravinsky was gecomponeerd voor afgebroken filmprojecten. In 1943, was Stravinsky begonnen met het opnieuw opnemen van zijn ballet Le Sacre du printemps. Hoewel het project onvolledig bleef, lijkt deze eerdere compositie de symfonie te hebben beïnvloed. De ostinatos en shocktactieken van het laatste deel doen bijvoorbeeld denken aan de “Glorification de l’élue” en “Danse sacrale de l’élue” uit “Le Sacre du printemps”, en sommige houtblazerspassages doen denken aan de inleiding van het ballet. Aan de andere kant zijn er passages die zijn opera “The Rake’s Progress” voorspellen, met name de opening van het langzame deel en de finale.
Stravinsky, die zelden buitenmuzikale inspiraties voor zijn muziek erkende, noemde de compositie zijn ‘oorlogssymfonie’. Hij claimde dat de symfonie een direct antwoord was op de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in zowel Europa als Azië. Het eerste deel is geïnspireerd op een documentaire over de Japanse tactiek van de verschroeide aarde in China. Het derde deel gaat over beelden van de ganzenstappen van Duitse soldaten en het toenemend succes van de geallieerden…
De aanwezigheid van de piano in het eerste deel komt voort uit een pianoconcerto dat onvolledig bleef. Muziek voor harp is prominent aanwezig in het tweede deel, waarin thema’s worden gebruikt die hij had gecomponeerd voor de verfilming van Franz Werfels roman, “The Song of Bernadette” (“Das Lied von Bernadette”). Het derde deel verenigt de eerste twee delen door gelijke nadruk te leggen op piano en harp. In tegenstelling tot Stravinsky’s eerdere Symfonie in C is de Symfonie in Drie delen veel turbulenter en chromatischer. Terwijl de Symfonie in C gebaseerd was op abstracte ideeën, maakte zijn latere symfonie gebruik van urgente sociale problemen. Vanuit puur muzikaal oogpunt greep de symfonie terug naar Stravinsky’s eerdere compositiestijlen, terwijl ze een stevig neoklassieke identiteit behield.
Het was een turbulente periode in het leven van de componist, gekenmerkt door ziekte en sterfgevallen in zijn directe familie. In 1937 werd bij Stravinsky tuberculose vastgesteld, waardoor zijn vrouw en twee dochters al naar een sanatorium in Zwitserland waren gedwongen. Stravinsky’s dochter Ludmilla en vrouw Yekaterina stierven respectievelijk in november 1938 en maart 1939 aan hun ziekten, gevolgd door Stravinsky’s eigen quarantaine en de dood van zijn moeder Anna in juni 1939.
Stravinsky rouwde nog steeds om de dood van zijn familieleden toen de Tweede Wereldoorlog hem dwong Europa te verlaten. Hij had de eerste twee delen van de symfonie in Frankrijk en Zwitserland geschreven. Stravinsky schreef het derde deel in Cambridge, Massachusetts, en het vierde deel in Hollywood , na zijn emigratie naar de Verenigde Staten. De symfonie ging in november 1940 in première door het Chicago Symphony Orchestra onder leiding van Stravinsky. De Symfonie in C was representatief voor Stravinsky’s neoklassieke periode, die werd gelanceerd door zijn ballet Pulcinella (1919–20), de opera Mavra (1921–22) en Octet voor blazers (1922-23). De Symfonie in C was geheel abstract en leek een terugtrekking in de ‘pure muziek’-stijlen van Bach, Beethoven en Haydn. Stravinsky ontkende weliswaar elk verband tussen zijn persoonlijke ervaringen en de inhoud van de symfonie.
Wat de stijl betreft, erkende Stravinsky dat de symfonie in twee helften was verdeeld. De eerste twee delen, gecomponeerd in Europa, gebruiken meer traditionele ritmische patronen en harmonisaties. De laatste twee delen maken gebruik van frequente ritmemodulaties en zijn veel chromatischer. Afgezien van Stravinsky’s tegenslagen werd de Symfonie in C tijdens het leven van de componist niet vaak uitgevoerd. Stravinsky merkte op dat hij jarenlang de enige persoon was die het werk uitvoerde. Het werk werd eind jaren tachtig gechoreografeerd door Martha Graham. Ze noemde het resultaat “Persephone”, een ironische verwijzing naar een ander groot werk van Stravinsky. Hoewel Graham alle vier de delen choreografeerde, werd alleen de driedelige versie op het podium uitgevoerd.
Symphonies of Wind Instruments werd gecomponeerd in 1920. Het heeft de ondertitel (Ter nagedachtenis aan Claude Debussy) als eerbetoon aan de Franse componist die in 1918 overleed. Door zijn innovatieve schrijfstijl was het een van de meest complexe werken van Stravinsky. De creatie was in juni 1921, in de Queen’s Hall in Londen onder leiding van Serge Koussevitzky. Beïnvloed door het overlijden van Debussy dacht Stravinsky aan een koorcompositie in een bezwerende vorm die dicht bij religieuze liederen stond. Hoewel het een eerbetoon was aan de Franse componist, gebruikte Stravinsky zijn eigen muzikale taal en putte hij geen inspiratie uit of leende hij niet uit de muziek van Debussy. De titel Symphonies is opzettelijk in het meervoud geschreven om het te onderscheiden van de muzikale vorm Symphony die in het enkelvoud is geschreven. Dit is de etymologische definitie van de term, wat betekent dat de instrumenten samen spelen. In 1947 herzag Stravinsky het werk. Stravinsky begon met componeren in Carantec (Finistère) in de zomer van 1920, waar hij en zijn familie samen met Cipa en Ida Godebski op vakantie gingen met Alexandre Benois en zijn vrouw. Hij componeerde daar eerst het slotkoraal, de rest van het werk werd voltooid in Garches, waar de Stravinsky’s tot maart 1921 in Coco Chanel ’s villa Bel Respiro woonden, voor ze zich in Anglet bij Biarritz vestigden.
De Russisch-Finse dirigent, Dima Slobodeniouk (1975), geboren in Moskou, komt uit een muzikale familie. Zijn vader en grootvader speelden altviool in het Filharmonisch Orkest, zijn moeder is pianiste. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie verhuisde hij op 16-jarige leeftijd op voorstel van zijn vader naar Finland, waar hij sinds 2016 chef-dirigent van de Sinfonia Lahti is. Al in 2013 stond hij aan het hoofd van het Orquesta Sinfónica de Galicia in La Coruña. Hij begon zijn studie als violist aan het conservatorium van Moskou op 14-jarige leeftijd, studeerde af aan de Sibelius Academie in Helsinki en volgde vervolgens een opleiding tot dirigent. In 1999 dirigeerde hij voor het eerst een symfonieconcert. Als gastdirigent was hij onder meer in Boston, Amsterdam, Rotterdam, Wenen, München, Tokio, Minnesota, Luzern en de radio-orkesten in Stuttgart en Keulen. In februari 2018 dirigeerde hij voor het eerst de Berliner Philharmoniker.
Igor Stravinsky Symphony in Three mouvements Symphonies of Wind Instruments Symphony in C Sinfónica de Galicia Dima Slobodeniouk SACD BIS2441