“Khachaturian, Piano Transcriptions, Gayane Spartacus Masquerade Suite”, door Mikael Ayrapetyan op het label Grand Piano. Indrukwekkend!

Aram Khachaturian (1903-1978) was toegewijd aan balletmuziek en componeerde twee meesterwerken binnen het genre,  “Spartacus”  en  “Gayane”. Onderscheiden door een onuitwisbare thematische schoonheid, waarvan het ‘Adagio van Spartacus en Phrygia’ een perfect voorbeeld is, zijn de balletten symfonisch van opzet en, in het geval van  Gayane, gekenmerkt door het gebruik van leidmotieven. Ook de Masquerade Suite is rijk gecontrasteerde theatermuziek. De hier opgenomen, gevoelige pianoarrangementen behielden de essentie van Khachaturians muziek, waarbij de textuur en helderheid van de originele orkestpartituren behouden bleven. Mikael Ayrapetyan is nl. ’s werelds grootste exponent van Armeense pianomuziek en zijn opnames van muziek uit zijn thuisland, oogstten universele bewondering.

Aram Khachaturian was de belangrijkste muzikale figuur uit de 20ste eeuw in de toenmalige Sovjetrepubliek Armenië. Veel van zijn belangrijkste werken dateren uit de eerste helft van zijn carrière. De expressieve onmiddellijkheid van zijn muziek, bepaald door zijn Armeense afkomst met zijn intens sensuele melodische schriftuur, levendige orkestratie en opvallende ritmiek, resulteerde in een populariteit die door weinig componisten van zijn generatie werd geëvenaard. Hoewel hij voornamelijk wordt geassocieerd met grote orkestpartituren, waaronder zijn balletten “Gayaneh” met de wereldberoemde “Sabeldans”, en “Spartacus” (herinner u “Onedin line”, een Britse televisieserie van de BBC uit de jaren zeventig), en een prachtig vioolconcerto, componeerde hij zelf, misschien wel verrassend, ook een aantal werken voor piano solo.

Aram Ilich Khachaturian werd geboren in Kodjori, nabij Tbilisi en overleed (op 1 mei nota bene), in Moskou… Hij was eerst een leerling cello van het Gnessin Instituut in Moskou, en studeerde vervolgens verder aan het conservatorium van Moskou bij Mjaskovski (compositie), Glière en Vassilenko (orkestratie). Hij onderhield echter constante betrekkingen met Armenië en ontmoette in zijn jeugd, Spendiarov, zijn grote voorganger. Hij voltooide het conservatorium in 1934. Een aantal van zijn pianostukken dateren trouwens uit zijn studiejaren: Valse caprice (1926), Poème (1927), Toccata (1932). Khachaturian was echter niet echt een componist-pianist, maar eerder een orkestrator. Ook de catalogus van zijn pianowerken is vrij beperkt maar bevat wel enkele belangrijke composities.

Net als een aantal andere Sovjet componisten (Prokofjev, Sjostakovitsj en vooral Kabalevski), bracht hij met zijn twee “Albums” (uit 1947 en 1965), hulde aan muziek voor kinderen. Op latere leeftijd componeerde hij nog een Sonatine (1958) en een Sonate (1961). Daarnaast zijn er een aantal transcripties van fragmenten van zijn orkestrale, toneel- of cinematografische werken gemaakt door andere musici.

Mikael Ayrapetyan is pianist, componist, producer en docent, maar ook onderzoeker en een publiek figuur. Hij heeft nl. veel gedaan om Armeense klassieke muziek over de hele wereld populair te maken met zijn muzikale project Secrets of Armenia, dat begon tijdens zijn studie aan het Conservatorium van Moskou. Hij werd geboren in 1984 in Yerevan, Armenië, studeerde aan het Tsjaikovski Staatsconservatorium in Moskou en blijft de uitvoerende tradities van de Russische pianoschool hooghouden, waarvan Konstantin Igumnov, Samuel Feinberg en Lev Oborin de uitblinkers zijn. Zijn repertoire reikt van barok tot hedendaags en omvat zelden uitgevoerde werken van Armeense componisten. Deze periode was het begin van zijn uitgebreide concertactiviteit waarin hij werken uitvoerde van Tigranian, Chukhadjian, Komitas, Melikian, Spendiarian, Barkhudarian, Stepanian, Khachaturian, Babajanian, Arutyunian, Abrahamian, Bagdasarian, Avetisian, Mirzoyan, Amirkhanian en vele andere Armeense componisten. Hij ontving dan ook de Staatsprijs van de Republiek Armenië voor zijn uitzonderlijke bijdrage aan de ontwikkeling en popularisering van Armeense klassieke muziek.

Khachaturian Piano Transcriptions Gayane Spartacus Masquerade Suite  Mikael Ayrapetyan cd Grand Piano GP946