In de klassieke wereld was een filosoof een leraar. Niet enkel van ideeën, maar van een manier van leven. Theorie en praktijk waren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Filosofie was geen academische discipline, maar een reis door het echte leven.

Die geest wekt Robertson in dit boek weer op. Hij nodigt zijn lezers uit om te lopen in de voetstappen van Socrates. Hij combineert verhalen uit het leven van deze grote denker, de filosofie daarachter en de praktische toepassing voor vandaag. Socrates was de typische Atheense filosoof, de bron van de hele westerse filosofische traditie en de peetvader van de stoïcijnen. Hij bracht zijn leven door met het onderwijzen van praktische filosofie aan gewone mensen in de straten van Athene, maar weinig mensen zijn vandaag de dag bekend met de wijsheid die hij ons te bieden heeft.

How to Think Like Socrates is een toegankelijke en informatieve gids voor het leven van een van de grootste denkers in de geschiedenis, en het eerste boek dat zich richt op het toepassen van zijn ideeën op ons dagelijks leven. Auteur Donald J. Robertson neemt lezers mee terug naar het oude Athene en weeft vakkundig een pageturnerverslag van een filosoof die materiële genoegens vermeed en vasthield aan zijn overtuigingen, zelfs in het aangezicht van controverse, met een standvastigheid die uiteindelijk resulteerde in zijn executie.

Het aforisme Ken uzelf, Γνῶθι σεαυτόν (Gnōthi seauton), leek zijn leidmotief bij de benadering van kennis over de werkelijkheid. “Hoe kan iemand iets kennen, als hij zichzelf niet kent? Wie kent er dan? En wat is de waarde van zulke ongegronde kennis?” Hij leek vooral zelf op zoek naar die ultieme kennis van het diepste zelf, waarzonder men niets echt kent. En als men dat kent, dan weet men tenminste wie er niets kent, en kan van daaruit reële kennis worden opgediept.

Met de sofisten had Socrates gemeen dat hij zich op menselijke gedragingen richtte en minder op de natuurfilosofie zoals de presocraten of presocratici. En evenals de sofisten vond Socrates het gesproken woord belangrijk, maar met de invulling die hij hieraan gaf zette hij zich juist tegen hen af. De nadruk die sofisten legden op “gelijk krijgen” in plaats van “gelijk hebben”, leidt volgens Socrates tot een cynische opvatting over het leven, waarin waarachtigheid en ethiek ondergeschikt zijn. Het belang dat de sofisten hechtten aan overtuigingskracht en welsprekendheid als doel op zich, verraadt slechts een gebrek aan inzicht in de waarheid in de vorm van objectieve en algemeen geldende maatstaven om het menselijk gedrag aan te beoordelen. De pretentie van de sofisten om leerlingen een juiste levenshouding bij te brengen kan dan volgens Socrates niet worden waargemaakt.

Dat opdiepen van kennis moest volgens Socrates (wiens moeder vroedvrouw was) gebeuren zoals een vroedvrouw een kind ter wereld helpt komen: door de gesprekspartner beurtelings aan te zetten om door te gaan, of om op te houden, en zijdelings te helpen ‘duwen’ en ‘masseren’. Hij noemde deze gesprekstechniek de μαιευτικὴ τέχνη (maieutikē technē), de vroedvrouwtechniek. How to Think Like Socrates benadrukt de blijvende waarde van de Socratische methode voor het moderne leven. Als praktiserend cognitief-gedragstherapeut gebruikt Robertson zijn expertise ook om de vele parallellen te onthullen tussen de op bewijs gebaseerde concepten en technieken van de moderne psychologie en de filosofie van Socrates. Ook laat hij zien hoe zijn filosofische inzichten ons allemaal tot op de dag van vandaag kunnen begeleiden en ten goede kunnen komen. “How to Think Like Socrates: Ancient Philosophy as a Way of Life in the Modern World” werd vertaald door Karl van Kalveren en Indra Nathoe.

Donald Robertson is cognitief gedragspsycholoog, trainer en schrijver. Hij oogste internationale erkenning voor zijn expertise in de antieke filosofie maar vooral voor de toepassing daarvan in zijn psychologische praktijk.

Donald Robertson Leer denken als Socrates Filosofie als een manier van leven 365 bladz. uitg. Ten Have ISBN 9789025913267