Nauwelijks aangekomen in Londen legde Händel in 1711 de basis voor zijn ongekende operacarrière met de magische opera Rinaldo. Naast de nieuwe Italiaanse muziek werd ook het fantastische plot, dat alle mogelijkheden van het baroktheater uitbuitte, met enthousiasme ontvangen door het publiek: liefde, woede en passie te midden van sensationele scènewisselingen, vuurspuwende monsters, vliegende draken en een exotisch magisch eiland. Het libretto, gebaseerd op een episode uit Torquato Tasso’s epos Gerusalemme liberata, dat destijds populair was, vertelt het verhaal van de jonge kruisvaarder Rinaldo, die veel liever met zijn geliefde Almirena trouwt dan vecht en die de magische kunsten van de tovenares Armida – die verliefd op hem is – moet weerstaan om geluk te vinden. Twintig jaar later, in 1731, herzag Händel zijn succesvolle opera opnieuw fundamenteel. Deze zelden uitgevoerde versie is hier voor het eerst op cd te horen en beschikt over een uitstekende cast van zangers, met als hoofdrollen de Italiaanse countertenor Filippo Mineccia en Roberta Mameli en Vivica Genaux als de dames die voor hem strijden. Marco Angioloni, die ook Goffredo zingt, dirigeert het jonge ensemble Il Groviglio met verve.

Handel werd in 1685 geboren in Halle in het hertogdom Maagdenburg en was daarom een Duitse componist. Dit gezegd zijnde, is er de neiging om zich te sterk te concentreren op zijn verblijf in Londen en eventueel in Dublin (“Messiah”), en hem daarom bijna als een Engelse componist te beschouwen. Toch is de periode van Händel in Italië (1707-1710) de sleutel tot het begrijpen van zijn latere successen. Tijdens zijn vierjarig verblijf in Italië componeerde Händel er nl. reeds opera’s, wereldlijke cantaten en instrumentale werken.

Daterend uit 1707, was “Rodrigo” de eerste opera van Händel gecomponeerd in Italië. Zijn allereerste opera, “Almira” of “Der in Kronen erlangte Glücks-Wechsel” op een libretto van Friedrich Christian Feustking (1678-1739), daterend uit 1705, (Händel was toen amper 20 jaar oud), was de eerste van vier opera’s, gecomponeerd voor de opera (“Oper am Gänsemarkt”) in Hamburg. De andere drie waren “Nero” of “Die Durch Blut und Mord erlangte Liebe”, “Florindo” of “Der beglückte Florind”, en “Daphne” of “Die verwandelte Daphne”. De muziek van deze vier opera’s voor Hamburg is helaas verloren gegaan.

In 1703 was Händel violist in het orkest van het theater am Gänsemarkt in Hamburg. In die tijd ontmoette hij er de broers Gastone en Ferdinando de’ Medici. Eén van hen, waarschijnlijk Ferdinando, zou hem uitgenodigd hebben voor een bezoek aan Firenze. Tussen haakjes, Vivaldi droeg in 1711 zijn “L’Estro Armonico” (12 concerti) op aan Ferdinando. Händel speelde in Ferdinando’s Villa di Pratolino in Vaglia (nu Villa Demidoff)(foto), en in zijn Villa de Poggio a Caiano (foto) in de Toscaanse provincie Prato, gebouwd door da Sangallo. Naar alle waarschijnlijkheid componeerde hij er zijn instrumentale muziek op een instrument gebouwd door Bartolomeo Cristofori in het bezit van Ferdinando.

Tijdens zijn vierjarig verblijf in Italië componeerde de jonge Händel er nl. reeds twee opera’s, “Rodrigo” en “Agrippina”, prachtige, wereldlijke cantaten en instrumentale werken. Händel bezocht in 1707-1708 Rome, maar als gevolg van een pauselijk verbod op opera keerde Händel in de zomer van 1707 terug naar Firenze om er “Rodrigo” te componeren. De eerste opvoering van “Rodrigo” vond plaats in het Teatro Cocomero (later Teatro Niccolini) (foto) in Firenze, eind 1707. De combinatie van de Duitse oorsprong van Händel met de nieuwe, Italiaanse stijl die hij in zijn vroege carrière in Florence, Venetië en Rome had leren kennen, leidde tot zijn unieke stijl.

In 1710 werd Händel door bemiddeling van Ernst August II van Brunswijk-Lüneburg, de jongste broer van de latere, Engelse koning George I, hofkapelmeester in Hannover. Aan het eind van dat jaar reisde hij voor de eerste keer naar Londen. Daar werd zijn voor Londen inderhaast gecomponeerde opera “Rinaldo” meteen een succes. Met deze eerste opera voor het Londens “Queen’s Theatre”, had Händel danig veel succes, dat hij besloot van Hannover naar Londen te verhuizen en bleef er wonen tot zijn overlijden in 1759. Georg Ludwig von Braunschweig-Lüneburg, de hertog-keurvorst van Hannover, werd immers in 1714, George I, koning van Engeland.

Rinaldo (HWV 7) was de eerste Italiaanstalige opera die speciaal voor het Londense toneel werd geschreven. Het libretto werd voorbereid door Giacomo Rossi op basis van een scenario van Aaron Hill, en het werk werd voor het eerst opgevoerd in het Queen’s Theatre in de Haymarket in Londen op 24 februari 1711. Het verhaal van liefde, oorlog en verlossing, dat zich afspeelt ten tijde van de Eerste Kruistocht, is gebaseerd op Torquato Tasso’s epische gedicht Gerusalemme liberata (‘Jeruzalem bevrijd’), en de enscenering bevatte veel originele en levendige effecten. Hill had een volledig Italiaans gezelschap ingehuurd voor het operaseizoen van 1710-1711. Zijn doel was ‘de virtuositeit van de Italiaanse zang te combineren met de extravagantie van de 17^de-eeuwse maskerade’. In de jaren na de première bracht hij talloze wijzigingen aan in de partituur. Rinaldo wordt door critici beschouwd als een van Händels grootste opera’s. Van de afzonderlijke nummers is de sopraanaria “Lascia ch’io pianga” een favoriet geworden en is een populair concertstuk. Van alle opera’s van Händel was Rinaldo de meest uitgevoerde tijdens zijn leven. Na 1731 werd de opera echter meer dan 200 jaar niet opgevoerd. De hernieuwde interesse in barokopera leidde tot de eerste moderne professionele productie in Händels geboorteplaats Halle, in 1954.

Rolverdeling:

Filippo Mineccia (Rinaldo),

Vivica Genaux (Armida),

Roberta Mameli (Almirena),

Logan Lopez Gonzalez (Argante),

Francesca Martini (Sirena/Donna),

Michele Mignoni (L’Araldo/Mago Cristiano),

Marco Angioloni (Goffredo)

Tenor Marco Angioloni behaalde eerst een diploma hobo aan het Conservatorium voor Muziek “L. Cherubini” in Florence voordat hij zich toelegde op lyrische zang. Marco onderscheidt zich met name op het gebied van barokmuziek, waar hij excelleert in de interpretatie van minder bekende werken. Hoewel hij gespecialiseerd is in dit repertoire, toont hij een grote artistieke veelzijdigheid. Zijn talent werd erkend door prestigieuze instellingen zoals de Stichting Royaumont, de Barokacademie van Ambronay en de Stichting Cini in Venetië.

Il Groviglio is een ensemble voor oude muziek dat zich specialiseert in het Italiaanse barokrepertoire uit de 17e en 18e eeuw. Il Groviglio, opgericht in 2018 door Marco Angioloni, wordt door muziekcritici gezien als een van de meest veelbelovende ensembles van zijn generatie. Het is een groep muzikanten, kunstenaars en onderzoekers die nieuw licht werpen op de wereld van de barokmuziek en een repertoire presenteren dat voortdurend wordt herontdekt.

Handel Rinaldo (1731) Filippo Mineccia Vivica Genaux Roberta Mameli Il Groviglio Marco Angioloni 3cd Glossa GCD924802