In “Op de schouders van reuzen” presenteert de Duitse bestsellerauteur Michael Schmidt-Salomon met veel enthousiasme tien grote denkers die onmisbaar zijn om de wereld van nu te begrijpen. Hij voert u mee langs de belangrijkste ideeën van o.a. Charles Darwin, Albert Einstein, Marie Curie, Karl Marx, Friedrich Nietzsche. Zeker lezen!

Volgens de auteur hebben wij aan hen ons modern wereldbeeld te danken. Schmidt-Salomon wijst u op dwarsverbanden in hun denkbeelden en geeft en passant met veel schwung en gevoel voor anekdotiek hun belangrijkste levensfeiten. Dat maakt ‘Op de schouders van reuzen’ een feest om te lezen en een ideaal boek voor iedereen die zijn geest wil scherpen.

We leven in een complexe wereld waarin het gemakkelijk is om het overzicht te verliezen. Hoe kunnen we, gezien de vloed aan informatie, de juiste conclusies trekken, gebeurtenissen classificeren en begrijpen? Zijn er inzichten die centraal staan in een moderne, verlichte kijk op de wereld, en zo ja, wie heeft ze ontwikkeld? In zijn boek introduceert Michael Schmidt-Salomon enkele van de belangrijkste denkers uit de geschiedenis en laat hij zien wat we van hen kunnen leren om de uitdagingen van de 21^ste eeuw het hoofd te bieden.

Wat verbindt Charles Darwin, Albert Einstein en de Griekse filosoof Epicurus? Het is de theorie van de evolutie van de natuur. “Je zou dit boek kunnen omschrijven als een terugblik uit bezorgdheid voor de toekomst. De huidige of toekomstige problemen van de mensheid moeten worden gezien en opgelost in het ‘licht van de evolutie’”, vertelt Michael Schmidt-Salomon. Hij verbindt dit met het idee van het ‘Antropoceen’, dat gezien wordt als een apart tijdperk van de mensheid.

Maar eerst wijdt hij zich aan de geschiedenis van de ontdekking van de evolutie. De theorie dat al het leven een gemeenschappelijke oorsprong heeft, was zelfs voor de bedenker ervan niet prettig. Terug naar het midden van de 19^de eeuw. Deze theorie, die de vele soorten levende wezens met elkaar in verband brengt, maar ook de scheidslijn tussen mens en dier wegneemt en daarmee een taboe doorbreekt, werd jaren later door Charles Darwin gepubliceerd. Schmidt-Salomon noemt ze, …misschien wel de belangrijkste theorie in de hele geschiedenis van de wetenschap.

De auteur benadert het verhaal vanaf het einde. Hij selecteert tien persoonlijkheden uit de geschiedenis van de wetenschap en de filosofie die door hun werk de evolutietheorie verder hebben ontwikkeld, en die het denken zelf hebben beïnvloed.

Natuurwetenschappers zoals de Poolse wetenschapper Marie Curie, die met haar ontdekking van radioactiviteit een bijdrage leverde aan het ontrafelen van materie en de stoffen waaruit materie bestaat. Of Alfred Wegener, die met zijn theorie over de continentale drift, de zogenaamde platentektoniek, de aarde beschreef als een lichaam dat voortdurend verandert. Ook worden sociale wetenschappers en geesteswetenschappers afgebeeld, zoals Karl Marx, de ‘ontdekker van het sociale’, of Friedrich Nietzsche, wiens radicale filosofie van ‘anti’ de heersende opvattingen aan diggelen sloeg en ruimte maakte voor nieuwe. Korte biografieën die zeker de moeite waard zijn om te lezen, waaraan – voor de volledigheid – Albert Einstein, Carl Sagan, Karl Popper, Julian Huxley en de Griekse filosoof Epicurus zijn toegevoegd.

Schmidt-Salomon heeft de hoofdpersonen geselecteerd, zoals hij schrijft: ”omdat zij ideeën hebben geformuleerd die ons kunnen helpen een eigentijds wereldbeeld te ontwikkelen, waarmee wij de problemen van de mensheid in het ‘Antropoceen’ rationeler kunnen aanpakken”. Met uitzondering van Epicurus leefden en werkten ze allemaal in de periode van 200 jaar van de 19^de en 20^ste eeuw. Een tijdperk waarin technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen zich razendsnel ontwikkelden. Schmidt-Salomon spreekt van een “adembenemend ontdekkingsproces” in de wetenschap.

Opvallend is dat de meeste autoriteiten politiek geëngageerd waren: vooral humanisten en pacifisten. Wat hen verenigt is misschien wel het fundamentele respect voor alle levende wezens en wezens en het idee dat de mens één soort is onder vele andere. Ze werden waarschuwende stemmen omdat ze moesten erkennen dat wetenschappelijke ontdekkingen werden misbruikt voor militaire doeleinden, zoals de atoombom.

Over het algemeen wordt de politieke en historische context waarin de wetenschappen opereren verwaarloosd. Het radicalisme van Nietzsche werd bijvoorbeeld beïnvloed door de Duitse Revolutie, die volgde op de Franse Revolutie en die de ineenstorting van de maatschappelijke orde in Europa teweegbracht. “Die Evolution des Denkens” werd vertaald door Huub Stegeman en Alfabet uitgevers.

Michael Schmidt-Salomon (1967) is filosoof, schrijver en medeoprichter van de Giordano Bruno-stichting. Hij wordt net als Alain de Botton, geprezen om zijn vermogen filosofie inzichtelijk te maken voor een breed publiek. In eerdere boeken schreef hij onder meer over goed en kwaad (“Jenseits von Gut und Böse. Warum wir ohne Moral die besseren Menschen sind”), hoop („Hoffnung Mensch. Eine bessere Welt ist möglich“) en de grenzen van tolerantie („Die Grenzen der Toleranz“).

Michael Schmidt-Salomon Op de schouders van reuzen Tien grote denkers die je helpen de wereld te begrijpen 399 bladz. uitg. Alfabet ISBN 9789021344034