Dat de virtuoze vioolsonates uit 1681, in tegenstelling tot de Mystery Sonates, in het hedendaags concertrepertoire nog steeds weinig aandacht krijgen, is verbazingwekkend, gezien de tomeloze muzikale vindingrijkheid van deze muziek. Gunar Letzbor en Ars Antiqua Austria benadrukken dit aspect in hun eerste opname van deze bundel uit 1994 met een gevarieerde continuo bezetting.
Heinrich Ignaz Franz Biber was een Boheemse componist en violist uit de barokperiode. De muziekwereld kent de naam Biber door zijn “Rosenkranz Sonaten”, gecomponeerd in dienst van bisschop Karl Liechtenstein-Kastelkorn. De religieuze muziek die Heinrich Ignaz Franz Biber von Bibern – geridderd door keizer Leopold I – en zijn zoon componeerden als kapelmeesters van de prins-bisschop voor de Dom van Salzburg, is de afgelopen jaren stilaan herontdekt.
Heinrich Ignaz Franz Biber ontving zijn muzikale opleiding in een Jezuïetenschool in Troppau in Silezië. Hier had hij contact met de trompettist en latere kapelmeester van de aartsbisschop in Kremsier, Pavel Josef Vejvanovský. Vermoedelijk kreeg hij verder les van Johann Heinrich Schmelzer of van de hofkapelmeester Antonio Bertali in Wenen. Zijn eerste compositie was een Salve Regina voor sopraan, viool, altviool en orgel uit 1663. In 1668 trad hij in dienst van de Fürstbischof von Breslau, bisschop Karl II van Liechtenstein-Kastelkorn in Olmütz in Moravië en vanaf 1670 trad hij in dienst van aartsbisschop Max Gandolf von Kuenburg in Salzburg. In 1678 kreeg hij er de functie van assistent-dirigent en na de dood van zijn voorganger, de priester Andreas Hofer, werd hij in 1684 kapelmeester. Hij was een briljante vioolvirtuoos en Keizer Leopold I reikte hem in 1690 de adellijke titel van rentmeester. Vanaf dat moment mocht hij zich Biber von Bibern noemen. In 1715 volgde zijn zoon Carl Heinrich Biber (1681-1749) hem op als kapelmeester.
Biber componeerde Missen, twee Requiems, talrijke vioolsonaten en tafelmuziek. De barokke Dom in Salzburg, ontworpen door Vincenzo Scamozzi en Santino Solari werd in 1611 gewijd. Bibers monumentaalste werk, de 53-stemmige Missa Salisburgensis, componeerde hij in 1682 ter gelegenheid van het 1100-jarig bestaan van het aartsbisdom Salzburg. De Mis werd eerder toegeschreven aan Orazio Benevoli. In de jaren ‘70 werd vervolgens aangenomen dat de voorganger van Biber, Andreas Hofer, mogelijks de componist was, maar sinds 1975 wordt Biber weliswaar beschouwd als de componist.
De meeste van Bibers andere religieuze werken zijn vrijwel nog onbekend en van zijn opera’s is alleen “Chi la dura la vince” bewaard. Zijn Rozenkranssonates (Rosenkranzsonaten, ook wel bekend als de mysteriesonates of kopergravuresonates) zijn een verzameling van 15 korte sonates voor viool en continuo , met een laatste passacaglia voor viool solo. In plaats van een titel heeft elk een met koper gegraveerd vignet dat verband houdt met de praktijk van de christelijke rozenkransdevotie en mogelijk met het feest van de beschermengelen. Aangenomen wordt dat de Mystery Sonates rond 1676 werden voltooid, maar ze waren onbekend tot hun publicatie in 1905. De muziek van Biber werd nooit helemaal vergeten vanwege de hoge technische vaardigheid die nodig was om veel van zijn werken te spelen; dit geldt vooral voor zijn werken voor viool.
De Oostenrijkse dirigent en violist Gunar Letzbor (1961) studeerde compositie, directie en viool in Salzburg en Keulen. De kennismaking met Nikolaus Harnoncourt en Reinhard Goebel bracht hem ertoe zich te concentreren op de interpretatie van historische muziek. Gunar Letzbor was een vast lid van Musica Antiqua Köln, Clemencic Consort, La Folia Salzburg, Armonico Tributo Basel en de Wiener Akademie. Als onderdeel van zijn inzet voor deze ensembles probeerde hij jarenlang de verscheidenheid van Oostenrijkse barokmuziek tot uitdrukking te brengen. In 1995 richtte hij het ensemble Ars Antiqua Austria op, waarmee hij sensatie veroorzaakte met de opname van de Vioolconcerti van J.S. Bach, de Vioolsonates van Heinrich Ignaz Franz Biber en de Vioolsonates op. 4 van Viviani, tussen 1656 en 1660, violist aan het hof in Innsbruck.
Gunar Letzbor is een veelgevraagd docent barokviool. Hij is professor aan de Muziekuniversiteit in Lübeck en docent bij verschillende zomercursussen voor de uitvoering en beoefening van historische instrumenten. Naast de vele concertuitvoeringen stonden de beginjaren van het ensemble Ars Antiqua Austria in het teken van musicologisch onderzoek van Oostenrijkse barokcomponisten. De overvloed aan herontdekte werken leidde tot verschillende succesvolle première-opnames van onbekend werk van R. Weichlein, H.I.F. Biber, F. Conti, G.B. Viviani, G.A.P. Pandolfi (Mealli), G. Arnold, A. Caldara, B.A. Aufschnaiter, J.J. Vilsmayr, J.P. Vejvanovsky, J. Schmelzer, G. Muffat, W.L. Radolt, C. Mouthon, J. B. Hochreither, F. J. Aumann en J.S. Bach. Ars Antiqua Austria heeft sinds 2002 hun eigen concertreeksen in het Weens Konzerthaus en sinds 2008 in het Brucknerhaus in Linz.
Heinrich Ignaz Franz Biber Violinsonatas (1681) Ars Antiqua Austria Gunar Letzbor cd Christophorus CHE02362