“Nooit heb ik echt in inspiratie geloofd door de schoonheid van de natuur. Maar dit werd recht gezet door de ruïnes van Rome. Daar vlogen mijn ideeën gewoon naar mij toe”.(Richard Strauss)”Aus Italien” was het eerste grote symfonisch gedicht dat de verschillende stemmingen weerspiegelde die door Richard Strauss werden gecomponeerd en dat later door meesterwerken als “Don Juan”, “Tod und Verklärung”, “Ein Heldenleben” of “Eine Alpensinfonie” zou worden gevolgd. De Venetiaanse Suite werd gecomponeerd in 1935 door de dan bijna 60-jarige Ermanno Wolf-Ferrari. Het is muziek van een operacomponist, die gewoon was om beelden en gevoelens weer te even in muziek.
Aangemoedigd door Brahms begon Richard Strauss aan een rondreis door Italië. Hij bezocht verschillende steden en dorpen, waaronder Rome, Napels, Sorrento, Salerno, Bologna en het eiland Capri. Tijdens zijn reizen begon hij enkele ideeën voor een toongedicht te schetsen. De partituur werd voltooid in september 1886. Strauss toongedicht “Aus Italien” kan worden omschreven als een Duitse romantische componist in Italië ‘. Hij brengt de Germaanse stijl naar de zon en naar de geschiedenis van het land. Het resultaat was een kruising van een symfonische fantasie en een programmasymfonie in vier bewegingen.
Aus Italien, Op. 16, TrV 147 bestaat uit de bewegingen “Auf der Campagna”, “In Roms Ruinen”, “Am Strande von Sorrent” en “Neapolitanisches Volksleben”. Elke beweging van “Aus Italien” verklankt een aspect van het Italiaans landschap. Het werk opent op het platteland buiten Rome, ‘In de Campagna’. Het tweede deel ‘In Roman Ruins’ verklankt het Forum. Sorrento’ is een muzikale indruk die de componist heeft beschreven als een meditatie op het geluid van de wind in de bladeren, gezang van vogels en het geluid van de zee. De finale, de extraverte studie van het leven in Napels, ‘Scènes uit het Napolitaans leven’, veroorzaakte problemen. Strauss nam nl. het populair deuntje “Funiculi, Funicula” op in zijn muziek, er van uitgaand dat het een traditioneel Napolitaans volksliedje was. Helaas, was het zes jaar eerder gecomponeerd door een zekere Luigi Denza…Een rechtszaak volgde.
Ermanno Wolf-Ferrari (1876-1948) (foto) is eerder bekend om zijn opera’s, met name “Il gioielli della Madonna” (1911) (“De juwelen van de Madonna”) en “Il Segreto di Susanna” (1909). Veel minder bekend is zijn kamermuziek en zijn orkestwerken. De “Suite Veneziana” (1935) is een eerder eigenzinnige compositie die een ingetogen indruk van Venetië weergeeft. De Suite bestaat uit de bewegingen “In Laguna”, “Barkarole”, “Notturno” en “Alba di festa”. De openingsbeweging roept een treurig beeld op. Hier, geen zonneschijn of dampende vaporetti uitgebeeld. 
De ‘Barcarolle’ is een vorm geassocieerd met liedjes, gezongen door de gondeliers, in 6/8, in een zacht wiegende beweging. Wolf-Ferrari heeft ons echter een ongelukkig liedje gegeven. De ‘Nocturne’ is prachtig maar ook triest. Het bekend beeld van de toeristen bij het zingen van de gondeliers en de muzikale schittering van Café Florian op het San Marco plein (foto), zijn niet aanwezig tegen de avond. 
In feite verwijst de ondertitel naar ‘Lonely grachten’. Hier is diepe droefheid en melancholie. De finale heeft als titel ‘Feestelijke morgen’. Dit is een verkeerde benaming. Het is niet zozeer een feest dan wel een zachte verbanning van de somberheid van de vorige nacht. Hier verving de componist een deel van de somberheid door heerlijk pizzicato bij een zangerige melodie. Bijzonder.
Ariane Matiakh (°1980) (foto) is een veelbelovende, Franse dirigente die het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin leidt op deze opname. Het orkest met Matiakh aan het roer, is ook nog te horen in verschillende andere bijzondere Capriccio-producties, die door de pers werden geprezen. Een ontdekking.
Met zijn epische bezieling, grootsheid en meeslepend drama, is er in muziek zelden zo’n wervelende en levendige weergave van de natuur geweest als in het prachtig en indrukwekkend toongedicht “Eine Alpensinfonie” uit 1915 van Richard Strauss. Strauss zelf sprak van “Tondichtung”, i.t.t. tot “Symphonische Dichtung” (Symfonisch gedicht) van Liszt., Als een oproep aan gigantische orkestrale krachten, is deze rijk geïllustreerde reis, Strauss’ grootste, orkestrale prestatie. Als een immens, muzikaal fresco, vol levendige en prachtige details, is het een gedurfd, optimistisch en gepassioneerd werk, met extreem extatische uitbarstingen van orkestrale kleur en kracht, samen met momenten vol bewonderende contemplatie in een continu verhaal van 22 secties (“Abschnitte”), die Strauss met zijn gebruikelijk, vlot meesterschap aan het muziekpapier toevertrouwde. 
Het meesterwerk wordt hier uitgevoerd door het Frankfurt Radio Symphony Orchester o.l.v. Andrés Orozco-Estrada (°1977). Het is hun vierde release in een veelgeprezen reeks voor Pentatone. Hun uitvoering van Strauss ‘Salome was in januari 2018 de Editor’s Choice van Gramophone Magazine. Gramophone prees daarbij hun soepele virtuositeit waarmee ze de “liefdesmuziek” van Salomé deden zwellen en bezwijken. En voor hun eerste opname, de Stravinsky-balletten “Vuurvogel” en “Le Sacre du printemps”, prees Gramophone hun vermogen om een verbazingwekkende hoeveelheid details met ongelooflijke precisie te laten horen. Met deze cd is het niet anders. Het is een sterke tot heel sterke, sonore weergave van een onnoemelijk virtuoos meesterwerk vol risico’s en uitdagingen, door een toporkest o.l.v. een topdirigent, perfect opgenomen. Fantastisch! Een heuse aanrader!
Richard STRAUSS Aus Italien Ermanno WOLF-FERRARI Suite Veneziana Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin Ariane Matiakh cd Capriccio C5344
Richard Strauss Eine Alpensinfonie, Op. 64 Frankfurt Radio Symphony Orchestra Andrés Orozco-Estrada cd Pentatone PTC5186628 
