“l’au-delà”
“L’Ascension” (1933), “Quatuor pour la fin du Temps” (1940), “Vingt regards sur l’Enfant-Jésus” (1944), “Turangalîla-Symphonie” (1946-48), de opera “Saint François d’Assise, Scènes Franciscaines”, (1979-1983) en de “Messe de la Pentecôte” (1960), het zijn maar enkele van de memorabele composities van Olivier Messiaen. Voor Olivier Messiaen was muziek een voortdurende dialoog tussen ruimte en tijd, tussen klank en kleur, een dialoog die leidt tot eenwording. Tijd is ruimte, klank is kleur, zo stelde hij. Ruimte is een samenstelling van tijdseenheden, samengestelde geluiden bestaan gelijktijdig als een samenstelling van kleuren. De musicus die denkt, ziet, hoort en spreekt door middel van deze fundamentele concepten, vervolgde Messiaen, kan tot op zekere hoogte het hiernamaals, “l’au-delà”, benaderen.
Langage communicable
Messiaen deed dit o.a. aan de hand van modern geadapteerde invloeden van de Franse Ars nova (Vitry & Machaut), het Gregoriaans, Indische en antiek-Griekse modi, zijn zeven “”Modes à transposition limitées”, “Valeurs ajoutées” en zijn elastische “rythmes non rétrogradables”. In één van zijn sublieme, laatste orkestwerken “Éclairs sur L’Au-delà…”, gecomponeerd tussen 1987-1992, zijn daarenboven geluiden van Australische vogelsoorten verwerkt. Het geheel noemde hij zijn “langage communicable”.Lees voor de gelegenheid eens zijn “Technique de mon langage musical”, Paris, Leduc, 1944.
Integraal oeuvre
Na de toen reeds indrukwekkende Messiaen Edition met 18 cd’s door Warner Classics in 2006, is nu een nog uitgebreider editie verschenen. In april 2017 herdachten we het overlijden van Messiaen op 27 april 1992. Hij was één van de meest vernieuwende, origineelste en invloedrijkste Franse componisten van de 20ste eeuw. Deze nieuwe 25-cd-set biedt nu een uitgebreid overzicht van zijn werk met opnamen gemaakt tussen 1956 en 2004 voor de labels Warner, EMI, Erato en Teldec. De uitvoerders zijn Olivier Messiaen zelf aan het orgel van de Kerk van La Trinité in Parijs, zijn vrouw de pianiste Yvonne Loriod en Jeanne Loriod, Pierre Boulez, Marie-Claire Alain, Pierre Laurent Aimard en Sir Simon Rattle. Deze editie bevat Olivier Messiaens complete oeuvre voor piano, orgel, kamermuziek, concertant, orkestraal, stem & piano en koor.
Bijzondere opnamen
De indrukwekkende collectie bevat opnamen gemaakt onder supervisie van Messiaen. Dat zijn opnamen door de componist zelf als pianist of organist, door Yvonne Loriod en zijn schoonzus Jeanne Loriod, een specialiste in het generen van een geluidsgolf d.m.v. de elektronische Ondes Martenot, door Rostropovich en door Pierre Boulez. Daarnaast zijn er opnamen (Landmark Interpretations) van o.a. organiste Marie-Claire Alain, Martha Argerich, pianist Pierre-Laurent Aimard (die in 1973 de Olivier Messiaen-prijs won) en Sir Simon Rattle.
“Fête des belles eaux” voor 6 ondes Martenot, gecreëerd tijdens de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs, (CD13) en de heel bijzondere “8 Préludes” voor piano solo uit 1929 (CD21 Pierre-Laurent Aimard) zijn hier overigens voor het eerst op cd uitgeven. Een magistrale uitgave. Niet te missen!
La Grave
Kent u overigens “Messiaen au pays de la Meije”? Dit is sedert 1998 de naam van een jaarlijks Messiaen Festival tijdens de zomer in het paradijselijke La Grave in de Franse Hautes-Alpes/région Provence-Alpes-Côte d’Azur. Net zoals het meer van Luzern de gedroomde locatie was en is voor Wagners “Nibelungen”, zo bezit La Grave het natuurschoon “au-delà” waar Messiaens engelachtige boodschap vervolmaakt wordt. Dit jaar is het thema overigens “Messiaen / Murail : Voyage à travers le son”. Is eens iets anders dan Herreweghe in Saintes…
Tracklijst :
CD 1–6 PIANO WORKS (Y. Loriod / Messiaen) 8 Préludes • Visions de l’Amen // 20 Regards sur l’Enfant Jésus • 4 Études de rythme (Y. Loriod) • 4 Études de rythme (Messiaen) // Catalogue d’oiseaux • La Fauvette des jardins • Petites Esquisses d’oiseaux
CD 7–11 ORGAN WORKS (Messiaen) Le Banquet céleste • Diptyque • Apparition de l’Église éternelle • L’Ascension • La Nativité du Seigneur • Les Corps glorieux • Messe de la Pentecôte • Livre d’orgue • Méditations sur le Mystère de la Sainte Trinité
CD 12–13 CHAMBER MUSIC Thème et variations • Quatuor pour la fin du Temps • Fête des belles eaux First on CD // CD 13–14 CONCERTANTE MUSIC Réveil des oiseaux • 7 Haïkaï • Couleurs de la cité céleste
CD 14–16 ORCHESTRAL MUSIC Les Offrandes Oubliées • Et exspecto resurrectionem mortuorum • Des canyons aux étoiles… • Turangalîla-Symphonie (LSO/Previn)
CD 17–18 MUSIC FOR VOICE AND PIANO Poèmes pour Mi • Chants de terre et de ciel • Harawi
CD 19–20 PIANO WORKS (P.-L. Aimard) 8 Préludes First on CD • Visions de l’Amen • 20 Regards sur l’Enfant Jésus
CD 21 ORGAN WORKS (M.-C. Alain) Apparition de l’Église éternelle • Le Banquet céleste • La Nativité du Seigneur • Le Livre du Saint-Sacrement excerpt (N. Hakim)
CD 22 CHAMBER MUSIC Le Merle noir • La Mort du nombre
CD 22-24 ORCHESTRAL MUSIC Hymne au Saint Sacrement • L’Ascension • Chronochromie • Turangalîla-Symphonie (CBSO/Rattle) • Éclairs sur l’au-delà… // CD 25 PIANO WORKS Visions de l’Amen (M. Argerich • A. Rabinovitch) // MUSIC FOR VOICE AND PIANO 3 Mélodies // CHORAL MUSIC (a cappella) O sacrum convivium • 5 Rechants // Michèle Command • Jean-Philippe Courtis • Lucien Dalmon • Christiane Eda-Pierre • Georges Gautier // Philip Langridge • Ann Murray • Jean-Jacques Nadaud • Maria Oràn • Michel Philippe • Kenneth Riegel // Michel Sénéchal • José Van Dam • Rachel Yakar // Pierre-Laurent Aimard • Marie-Claire Alain • Martha Argerich • Georges Barboteu • Michel Béroff // Jacques Delécluse • Peter Donohoe • Manuel Fischer-Dieskau // François Dupin • Naji Hakim • Valérie Hartmann-Claverie • Dominique Kyung-Ae Kim // Eric Le Sage • Jeanne Loriod • Yvonne Loriod • Wolfgang Meyer • Tristan Murail • Emmanuel Pahud // Marie-Madeleine Petit • Christoph Poppen • Alexander Rabinovitch • Roger Vignoles • Andrew Watkinson // Groupe Instrumental à Percussion de Strasbourg • Sextuor Jeanne Loriod • London Sinfonietta Voices • Solistes des chœurs de l’ORTF // Orchestre National de France/Kent Nagano • Ensemble Ars Nova/Marius Constant // Orchestre du Domaine Musical/Pierre Boulez • London Symphony Orchestra/André Previn • Berliner Philharmoniker/Simon Rattle // Maîtrise et Orchestre de Chambre de la RTF/Marcel Couraud • Chœur et orchestre de l’opéra de Paris/Seiji Ozawa // Orchestre philharmonique de l’ORTF/Marius Constant • BBC Symphony Orchestra/Antal Dorati // City of Birmingham Symphony Orchestra/Simon Rattle.
Onnoemelijk veel dank aan Warner! Bravo!
Olivier Messiaen en Prins Bernhard tijdens de uitreiking van de Erasmusprijs (1971):
OLIVIER MESSIAEN EDITION 1908-1992 Various Artists 25 CD Warner Classics 0190295886707