Maarten Luther wist met zijn teksten en melodieën de harten van de mensen te bereiken en verspreidde het woord van God d.m.v. muziek. Een ongekende ontwikkeling van de Europese cultuur begon, muziek werd de hartslag van de Duitse Reformatie. Wanneer Georg Philipp Telemann vanuit de liederen en gezangen van Luther cantaten componeerde, bv. de cantate “Jesu wirst Du bald erscheinen”, gebaseerd op  Luthers “Es ist gewisslich an der Zelt”, ontstond muziek met een historische dimensie, een schat aan suggestieve aria’s, predikende recitatieven, koren als schallende trompetten (bv. “Welch’Getümmel”), en Telemanns versie van het emblematisch Reformatielied “Ein feste Burg ist unser Gott”. De overtuigd protestantse Telemann creëerde parels van Duitse muziekcultuur, bouwstenen van de rijke protestantse kerkmuziek die pas onlangs herontdekt werden.

Jaargangen

Tot midden jaren ’90 van de vorige eeuw was Georg Philipp Telemann (1681-1767) enkel bekend om zijn instrumentale “Tafelmusik”. In de afgelopen decennia is hij weliswaar herontdekt als componist van magnifieke religieuze muziek (Kirchenmusik). Telemann heeft doorheen zijn artistieke loopbaan tal van jaargangen met Lutherse, geestelijke cantaten gecomponeerd. Ze werden uitgegeven als Lied-Jahrgang of Lieder-Andachten-Jahrgang, Engel-Jahrgang, Emblematischer Jahrgang, Lingenscher Jahrgang, Oratorischer Jahrgang, Stolbergischer Jahrgang, Französischer Jahrgang, Italienischer Jahrgang, Sicilianischer Jahrgang of Brandenburgischer Jahrgang,

Devoot en militant

De voor deze cd opname geselecteerde feestelijke cantaten voor de Reformatie en het Michaelisfest zijn muzikaal interessant en zijn kleurrijk geïnstrumenteerd. Het Johann Rosenmüller Ensemble en het Kamerkoor (“Kleinen Chor”) van de Erlöserkirche in Bad Homburg o.l.v. Susanne Rohn, leveren met deze nieuwe cd zowel een bijdrage aan het Reformatie jubileum als aan de 250^ste verjaardag van het overlijden van deze belangrijke Duitse barokcomponist. Het koor zorgt daarbij voor de typisch devote maar militante klank van de Duitse Erlöserkirchengemeinde. Schitterend.

Indrukwekkend aantal cantaten

Telemann componeerde om en bij de 1.750 Kirchenkantaten op stichtende teksten van Erdmann Neumeister, Johann Friedrich Helbig, Hermann Ulrich von Lingen, Salomo Franck, Benjamin Neukirch, Michael Richey, Lukas von Bostel en Gottfried Simonis, en op teksten van gelegenheidsdichters zoals de schoolmeester Daniel Stoppe, verbonden aan de Deutschübenden Gesellschaft. Het waren in Eisenach, Frankfurt of Hamburg uitgegeven Kirchenkantaten of Gebrauchskantaten voor de kerkdienst (bv. Weihnachtskantaten en Adventskantaten). Daarnaast voorzag Telemann de Lutherse gemeenschap van religieuze liederen in zijn “Der harmonische Gottesdienst” (1726) en zijn “Evangelisch-musikalische Liederbuch (1730) en componeerde hij tal van Kammerkantaten voor solo zangstem en (vaak humoristische) wereldlijke Kantaten “im  theatralischen Stil“ zoals “Der Schulmeister” (TVWV 20:57, „Ihr Jungen, sperrt die Ohren auf“) en de „Kanarienvogel-Kantate“ voor solo zangstem en enkele instrumenten. Deze laatste werd ooit uitgegeven onder de tot de verbeelding sprekende titel “Cantate oder Trauer-Music eines kunsterfahrenen Canarienvogels, als derselbe zum größten Leidwesen seines Herrn Possessoris verstorben. (Allen Liebhabern der edlen Music publizieret. Anno 1737, dem 16ten Oktobris in Hamburg).

Arno Paduch

Dirigent Arno Paduch (°1965) uit Hattersheim am Main is een Duitse cornettist, dirigent en musicoloog. Na het Burggymnasium in Friedberg in Hessen studeerde hij muziekwetenschap in Frankfurt am Main en zink of cornet en historische uitvoeringspraktijk aan de Schola Cantorum in Bazel. Nog tijdens zijn studie in Basel ontving hij in 1992 een docentschap voor zink en ensemble muziek aan de oude muziekafdeling van het Conservatorium (Hochschule) voor Muziek en Theater Felix Mendelssohn Bartholdy in Leipzig, daar is hij nog steeds werkzaam. In 1995 richtte hij in Leipzig het Johann Rosenmüller Ensemble op. Als dirigent en cornettist gaf hij met het Johann Rosenmüller Ensemble concerten tijdens de Ansbach Bach Week, het Händel Festival in Halle/Saale, de MDR Muziekzomer van de Mitteldeutscher Rundfunk, het Rheinisch-Westfälischen Musikfest, het Leipzig Bach Festival, de Heinrich-Schütz-Musiktagen in Bad Köstritz en Weißenfels en tijdens de Aschaffenburg Bachdagen. Daarnaast speelde hij in de Tsjechische Republiek, Polen, Oostenrijk en Zwitserland. In het najaar van 2014 werd Paduch artistiek directeur van het Dalheimer zomerfestival in het voormalig klooster Dalheim (Augustiner-Chorherrenstift) in Lichtenau-Dalheim nabij Paderborn in Noordrijn-Westfalen. In oktober 2015 werd Paduch verkozen tot de raad van advies van het gerenommeerd, Internationaal Heinrich-Schütz-Gesellschaft.

Trinitatis

De vijf cantaten werden gecomponeerd voor de zondagen na Trinitatis (Dreifaltigkeitsfest of Dreieinigkeitsfest, de zondag na Pinksteren, ook al eens “goldener Sonntag” genoemd), Hervormingsdag (“Reformationsgedenktag”, 31 oktober, op die datum publiceerde Luther in 1517 zijn 95 stellingen tegen de Rooms-katholieke Kerk), en voor het Feest van St. Michael (29 september). Drie van de vijf cantaten zijn uitbundig georkestreerd met trompetten en pauken, vier van de vijf zijn wereldpremière opnamen. “Wertes Zion sei getrost” bv. is de Kirchenmusik zum 23. Sonntag nach Trinitatis für Sopran, Alt, Tenor, Bass, drei Trompeten, Pauken, zwei Oboen, Streicher und Basso continuo (Französischer Jahrgang) op tekst van Erdmann Neumeister, 1714/15). “Jesu wirst Du bald ersheinen” is  met cornet en trombone.

De andere cantaten op de cd zijn:
-Jesu wirst Du bald erscheinen  (Kantate zum 26. Sonntag nach Trinitatis, 1711)
-Herr Gott, der du uns hast von unsrer Jugend an  (Kantate zum Reformationsgedenktag)
-Ein’ feste Burg ist unser Gott  (Solokantate zum Michaelisfest für Bass, Violine und b.c.)
-Welch’ Getümmel erschüttert den Himmel  (Kantate zum Michaelisfest, 1757)

De uitstekende solisten zijn Simone Schwark (sopraan), Johanna Krell (alt), Hans Jörg Mammel (tenor), Wolfgang Weiss (bas) en Markus Flaig (bas). Luister meteen eens naar het duet “Wertes Zion, sei getrost” tussen sopraan Simone Schwark en de bas Markus Flaig en naar “Kraft und Worte” van de alt Johanna Krell in “Wertes Zion”. Een bijzonder mooie cd. Warm aanbevolen.

Telemann Ein’ feste Burg ist unser Gott Festliche Kantaten zur Reformation Simone Schwark Johanna Krell Hans Jörg Mammel Wolfgang Weiß Markus Flaig Kammerchor Bad Homburg, Johann Rosenmüller Ensemble, Arno Paduch cd Christophorus CHR77405