Het Rijksmuseum, NTR en Uitgeverij Atlas Contact publiceren gezamenlijk een rijk in kleur geïllustreerd boek “80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland”. Het verhaal van de oorlog wordt hierin beschreven door Gijs van der Ham, senior conservator Geschiedenis van het Rijksmuseum, waarvoor kunstwerken en voorwerpen uit de tentoonstelling het uitgangspunt vormen. Zijn verhaal wordt afgewisseld met persoonlijke verhalen uit de NTR-serie met een link naar het heden en bijzonder interessante essays van Marchien den Hertog, Judith Pollmann, Peter Vandermeersch en Stephanie Archangel.

De Tachtigjarige Oorlog (1568–1648) was de opstand van de Nederlanden onder leiding van Willem van Oranje tegen de Spaanse koning Filips II. Maar, wat was eigenlijk de betekenis van die oorlog en waarom is deze periode voor Nederland nog steeds zo belangrijk?

Begonnen als een opstand tegen het gevestigd gezag van koning en kerk, ontwikkelde het conflict zich tot een oorlog tussen twee staten, Nederland en Spanje, met een wereldwijd karakter. Wat ooit één land was, viel in twee delen uiteen, waarna beide gebieden, nu Nederland en België, uit elkaar groeiden. Het noorden, het huidige Nederland, werd mede door de oorlog ongelooflijk welvarend én een wereldmacht. Deze ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor zowel noord als zuid, staan in de tentoonstelling en in het boek centraal, waarbij verschillende perspectieven aandacht krijgen. Steeds wordt de vraag gesteld wat de betekenis van deze periode was voor de samenleving waarin wij nu leven. Nederland is immers uit deze oorlog voortgekomen. Bovendien ging het tijdens de opstand om essentiële thema’s als tolerantie, opstand, zelfbeschikking en vrijheid, thema’s die ook nu heel belangrijk zijn.

Met een eigentijds tentoonstellingsontwerp van de Vlaamse theater vormgever Roel van Berckelaer toont het Rijksmuseum hoe de Tachtigjarige Oorlog, Nederland heeft veranderd en gevormd. Ook wordt duidelijk hoe het zuiden, nu België, door deze strijd een eigen karakter kreeg. “80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland” is de eerste grote tentoonstelling die het gehele conflict belicht en ook het internationaal perspectief ervan laat zien. Kwesties als godsdienstvrijheid, terreur en vervolging die ook vandaag de dag actueel zijn, duiken steeds op.

Bij de tentoonstelling verschijnt een video tour met o.a. Hans Goedkoop en Massih Hutak. De NTR wijdt in het najaar twee televisieseries aan de Tachtigjarige Oorlog. 

In “80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland” zijn tweehonderd kunstwerken en voorwerpen te zien die zelf een rol speelden in dit conflict en er ‘ooggetuigen’ van waren. De bezoeker ziet in deze voorwerpen slachtoffers van de beeldenstorm, propaganda, triomfalistische kunstwerken, uitingen van overwinning en verlies en ontroerende persoonlijke herinneringen. Te zien zijn schilderijen van onder anderen Bruegel, Rubens en Ter Borch, beelden van Willem van Oranje en Piet Hein, grote wandtapijten met slagen en belegeringen, wapens en belangrijke documenten als de Pacificatie van Gent en de Vrede van Munster van 1648, waarmee de oorlog beëindigd werd.

In de 7-delige televisieserie “80 Jaar Oorlog” brengt de NTR vanaf 28 september de verhalen die overal in Nederland en daarbuiten te vinden zijn. Van Groningen tot Brussel en van Den Briel tot Groenlo, overziet Hans Goedkoop met deskundigen het slagveld. Vanaf 30 september zendt de NTR ook de historische comedy “Welkom in de 80-jarige Oorlog” uit, waar Willem van Oranje, Maurits, Filips II en Alva wekelijks aanschuiven in de hilarische talkshow van Dorine Goudsmit (Plien van Bennekom).

Op tal van plaatsen wordt dit jaar stilgestaan bij de Tachtigjarige Oorlog. Om alle activiteiten te bundelen is de website 80jaaroorlog.nl ontwikkeld door de NTR en het Rijksmuseum in samenwerking met het Dordrechts Museum, het Nationaal Militair Museum en Museum het Prinsenhof. De website is een interactieve landkaart met historische locaties, actuele tentoonstellingen en evenementen. 

In Weert, Brielle, Haarlem, Breda, Groenlo en Den Haag, steden die cruciaal waren in de 80 jaar durende oorlog, worden samen met lokale instanties bijzondere publieksprogramma’s georganiseerd. Speciaal voor dit herinneringsjaar bundelen het Rijksmuseum en de NTR hun krachten. Samen met lokale instanties en uitgeverij Atlas Contact organiseren zij bijzondere publieksprogramma’s in steden die cruciaal waren in de 80 jaar durende strijd. 

Voor het voortgezet onderwijs en het MBO staan dit najaar twee rondleidingen en de voorstelling “De vergeten zoon van Willem van Oranje” van toneelgroep “Tafel van Vijf” op het programma. De programmering sluit aan bij het schoolcurriculum. Ook organiseert het Rijksmuseum met o.a. het Instituto Cervantes, IDFA, NTR en Amerpodia debatten, films en lezingen waarbij de thematiek van toen gekoppeld wordt aan de actualiteit. Meer informatie t.z.t. op de tentoonstellingspagina.

Conservatoren zijn Gijs van der Ham en Stephanie Archangel

Tentoonstellingsontwerp Roel Van Berckelaer

Grafisch Ontwerp Irma Boom Office

80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

80 jaar oorlog Gijs van der Ham Judith Pollmann Peter Vandermeersch e.a. 256 bladz. geïllustreerd Uitg. Atlas Contact ISBN 9789045037660