Het LINOS ENSEMBLE reconstrueerde op 8 cd’s, de programma’s van Schönbergs Privé concerten in Wenen. Een niet te missen uitgave van het label Capriccio. Een must!

Opgericht in november 1918 door Arnold Schönberg (1874-1951) en enkele van zijn vertrouwelingen, vormden de concerten van de “Vereniging voor privé-muziekuitvoeringen” wellicht de meest vooruitstrevende gelegenheid voor een uitgelezen Weens publiek, om vertrouwd te raken met de hedendaagse en de nieuwste werken van jonge componisten.

De “Verein für musikalische Privataufführungen” werd opgericht in november 1918 in Mödling bij Wenen. Het doel van de vereniging was om kunstenaars en kunstliefhebbers accurate kennis van moderne muziek te geven. Dit moest plaatsvinden in het kader van niet-openbare concerten, alleen voor betalende leden. Schönberg nam zelf het voorzitterschap en de programmaselectie op zich, ondersteund door een uit 19 leden bestaand bestuur van vrienden en studenten. In de onmiddellijke nasleep van de Eerste Wereldoorlog, op het ogenblik van een gebrek aan een culturele geest van optimisme en innovatie, had Schönberg een nauwe, persoonlijk band met veel van de componisten die op de verenigingsconcerten werden uitgevoerd. en soms zelfs een familiale, zoals in het geval van Zemlinsky (foto). 

Een belangrijke bedoeling van wat al snel bekend werd als de “Schönberg Club”, was om de pers van de concerten weg te houden. Nogal wat concerten en premières van de afgelopen jaren eindigden nl. vaak als schandalen met navenante krantenartikelen, bv. Schönbergs schandaal concert van 31 maart 1913. Ook de première van zijn Kammersymphonie in 1907 had reeds een schandaal veroorzaakt. Voor de uitvoering van 1913, maakte Schönberg een versie voor orkest met meer strijkers en blaasinstrumenten. Deze versie is weliswaar niet identiek met de versie op. 9b, die pas in 1935 in première ging.

Gereguleerd in statuten, waren aankondigingen en persconferenties verboden. Om enkel ​​bezoek van de abonnees te garanderen, werden programma’s niet eerder aangekondigd. De programma’s werden intensief gerepeteerd en vaak meerdere keren herhaald om didactische redenen.

Het “Skandalkonzert” van 31 maart 1913 was een concert van de Wiener Konzertverein o.l.v. Arnold Schönberg in de Grote Zaal van de Musikverein. Onder het publiek, geschokt door het expressionisme en het experimentele van de Tweede Weense School, ontstond een rel en het concert werd voortijdig beëindigd. 

Zowel de lyrische als de muzikale kant van deze première werden als provocerend gezien. Het concert werd beëindigd nog voor de geplande uitvoering van Gustav Mahlers “Kindertotenlieder” kon beginnen. Het was tijdens uitvoering van de liederen van Berg dat de gevechten begonnen. Voor Bergs werk had het Skandalkonzert blijvende gevolgen. De liederen werden nl. pas in 1952 opnieuw uitgevoerd en de volledige partituur werd pas in 1966 uitgegeven.

In de drie jaar van het bestaan van de “Verein”, werden 117 concerten georganiseerd, waarin 154 hedendaagse composities werden uitgevoerd. Repetities en concerten vonden plaats. a. in het Konzerthaus, Wiener Musikverein of de feestzaal van de Kaufmännische Verein. De vermelde componisten waren bijvoorbeeld Gustav Mahler, Richard Strauss, Ferruccio Busoni, Max Reger, Claude Debussy, Erik Satie, Igor Stravinsky, Erich Wolfgang Korngold en Anton Webern. Pas in 1920 werd eigen werk van Schönberg opgenomen in het programma. De artiesten waren overwegend Schönberg-studenten. Omdat er geen orkest beschikbaar was, werden speciale arrangementen gemaakt voor kamermuziekensembles, zoals de Fünf Orchesterstücke op. 16 van Bruckner, de 7e symfonie van Bruckner, Mahlers 4de  symfonie of Debussy’s “Prelude à l’après-midi d’un faune”.

Voor de vereniging in december 1921 ontbonden moest worden wegens gebrek aan geld als gevolg van de inflatie in Oostenrijk, probeerde Schönberg geld te verzamelen door een buitengewoon originele avond te organiseren. Op 27 mei 1921 vond nl. een legendarisch concert plaats met vier walsen van Johann Strauss zoon, gearrangeerd voor strijkkwartet, piano en harmonium door Arnold Schönberg (” Rosen aus dem Süden”, “Lagunen Walzer” uit “Eine Nacht in Venedig”), Alban Berg (” Wein, Weib und Gesang”) en Anton Webern (“Schatz-Walzer” uit “Zigeunerbaron”). De waardevolle handschriften van de arrangementen werden na het concert geveild.

Op het programma stond

Anton Webern: Sechs Stücke für Orchester, op. 6

Alexander von Zemlinsky: Vier Orchesterlieder nach Gedichten von Maeterlinck, Soliste: Margarete Bum (Uraufführung)

Arnold Schönberg: Kammersymphonie, op. 9 in einem Satz

Alban Berg: Zwei Orchesterlieder nach Ansichtskartentexten von Peter Altenberg (aus einem Zyklus), op. 4, Solist: Alfred J. Boruttau (Uraufführung)

Tracklist :

CD 1           ANTON BRUCKNER: Symphony No. 7 (arr. Stein / Eisler / Rankl)

CD 2           GUSTAV MAHLER: Symphony No. 4 (arr. Stein)

                   Lieder eines fahrenden Gesellen (arr. Schönberg)

CD 3           GUSTAV MAHLER: Das Lied von der Erde (arr. Riehn)

CD 4           GUSTAV MAHLER: Kindertotenlieder (arr. Schönberg / Riehn)

                    ALBAN BERG: Violin Concerto (arr. Schönberg / Tarkmann)

                    Altenberg Lieder  (arr. Schönberg / Wagenaar)

CD 5           MAX REGER: Violin Concerto op. 101  (arr. Kolisch)

CD 6           ARNOLD SCHÖNBERG: Chamber Symphony op. 9 (arr. Webern)

                   Six Songs for voice and orchestra, op. 8 (arr. Eisler / Stein /                                       Schönberg)

                   ANTON WEBERN: Six Orchestral Pieces, op. 6 (arr. Webern)

CD 7           CLAUDE DEBUSSY: Prélude à l’après-midi d’un faune (arr. Sachs)

                    MAX REGER: Romantic Suite op. 125 (arr. Schönberg / Kolisch)

                    ALEXANDER ZEMLINSKY Six Songs, op. 13 “Maeterlinck-Lieder”(arr.                      Stein / Tarkmann)

                    FERRUCCIO BUSONI: Berceuse élégiaque op. 42 (arr. Stein)

CD 8           JOHANN STRAUSS (Sohn): Waltz-Arrangements (arr. Schönberg /                           Berg / Webern)

De arrangementen zijn van Erwin Stein, Hanns Eisler, Karl Rankl, Rudolf Kolisch en Benno Sachs, en van hedendaagse componisten als Rainer Riehn, Andreas Tarkmann en Diderik wagenaar. De uitvoerders zijn Olaf Bär,  Alison Browner, Markus Schäfer,  Marion Eckstein,  Simone Nold, Ivonne Fuchs, Zoryana Kushpler en  Winfried Rademacher. Niet te missen!

The Chamber Music Arrangements Association for Private Musical Performances Verein für musikalische Privataufführungen Linos Ensemble 8 cd Capriccio C7265

https://www.stretto.be/2020/11/16/webern-schoenberg-berg-string-quartets-door-het-richter-ensemble-op-darmsnaren-en-mireille-lebel-op-het-label-passacaille-heel-heel-bijzonder/

https://www.stretto.be/2017/10/19/mezzo-zoryana-kushpler-en-het-linos-ensemble-brengen-vroeg-modernisme/