Rossini heeft geen introductie nodig, maar de componist en uitgever Franz Anton Hoffmeister, is misschien het best bekend omdat zijn naam verbonden is aan een Kwartet van Mozart dat Hoffmeister in 1786 publiceerde. De hier verzamelde werken zijn afkomstig van twee verschillende reeksen Strijkkwartetten, nl. de vier zogenaamde Solo Kwartetten van Hoffmeister en Rossini’s zes Strijkerssonates of “Sonate a quattro”.
Franz Anton Hoffmeister (1754-1812) groeide tot zijn veertiende op in zijn geboorteplaats Rottenburg am Neckar. Daarna ging hij naar Wenen en werd er na zijn studie Rechten, organist. Tegelijkertijd werkte hij als uitgever. In 1800 richtte hij met Ambrosius Kühnel in Leipzig, het “Bureau de musique” op, dat onder de naam C. F. Peters, vandaag nog steeds bestaat. Als uitgever publiceerde hij naast zijn eigen composities, werken van Pleyel, Vanhal, Wranitzky, Haydn, Mozart en Beethoven. Beethoven, wiens beroemde Sonate Pathétique op. 13 voor het eerst uitgegeven werd door Hoffmeister, noemde hem een “broeder in de muziek” en zijn persoonlijke vriend Mozart, wiens Pianokwartet KV 478 voor het eerst door Hoffmeister werd gepubliceerd, droeg zijn “Hoffmeister Quartet” KV 499 aan hem op.
Ondanks zijn werk als uitgever en muziekhandelaar, componeerde Hoffmeister negen opera’s, waaronder de in zijn tijd bekende “Der Königssohn von Ithaka”, op tekst van Emanuel Schikaneder. Daarnaast componeerde hij bijna zeventig symfonieën, 42 strijkkwartetten, vele serenades, concerti (o.a. voor altviool, hoorn en klarinet) en kamermuziek in alle denkbare en ongewone bezettingen, naast enkele seculiere en religieuze, vocale composities. Zijn bekend Altvioolconcerto in D is een verplicht stuk voor alle altviolisten die auditie doen voor opname in een professioneel orkest. Naast de altviool, behoort de muziek van Hoffmeister vandaag ook in het standaardrepertoire van fluitisten en klarinettisten.
Over het algemeen wordt Franz Anton Hoffmeister gezien als één van de opmerkelijkste, bekwaamste en productiefste componisten van verfijnde, lichte muziek. Hij was één van die componisten die het muziekleven repertoire leverde in de stijl van het galant, ‘gevoelig’ rococo tijdperk, een stijl die toen wijdverspreid was en destijds door het publiek goed werd ontvangen.
Beide reeksen verschillen van de ‘normale’ bezetting doordat een contrabas deelneemt, zij het op verschillende wijze. Rossini, die op 12-jarige leeftijd in 1804, zijn “Sei sonate a quattro” (voor twee violen, cello en contrabas) met cantabile melodieën, kleur, variatie en virtuositeit componeerde, liet de altviool achterwege en gaf de contrabas een min of meer conventionele baspartij, zij het met af en toe verrassend virtuoze passages. Zijn sonates werden voor het eerst gepubliceerd in een arrangement voor traditioneel strijkkwartet en worden vaak gespeeld door strijkorkesten. In Wenen, waar hij actief was als componist en muziekuitgever, koos Hoffmeister voor een andere oplossing. Hij gaf de contrabas een meer leidende rol, ter vervanging van de eerste viool. Het was geen toeval dat dit in Wenen gebeurde. Gezien de hoeveelheid solowerken die daar voor de contrabas werd gecomponeerd, moet de standaard van spelen er uitzonderlijk hoog zijn geweest. Op deze opname is het de Nederlandse contrabassist Niek de Groot die de uitdaging van Hoffmeister aangaat in het gezelschap van een fijn, Fins Trio. Niek de Groot heeft ook het eerste van de Hoffmeister-kwartetten bewerkt, dat hier voor het eerst werd opgenomen.
De vier musici voeren deze intieme muziek met veel affectie uit en de resonante akoestiek versterkt de klank zonder de helderheid te verliezen. Minna Pensola op de 1ste viool leidt met kleine wendingen in de frasering en heeft nauwgezet aandacht voor dynamiek. Het meest memorabele aan deze opname is weliswaar het virtuoos niveau van contrabassist Niek de Groot, naast de uitstekende ondersteuning van de medespelers, Minna Pensola (viool), Antti Tikkanen (viool/altviool) en Tuomas Lehto (cello). De cd werd opgenomen in de Schaumann Hall van Jakobstad in Finland. Warm aanbevolen.
Rossini & Hoffmeister – Quartets with Double Bass Tuomas Lehto Minna Pensola Antti Tikkanen Niek de Groot cd BIS-2317 SACD
