Op 3 juni werd het overlijden 50 jaar geleden, in 1967, herdacht van André Cluytens, de in België geboren Franse dirigent. Terwijl hij vooral met Frankrijk en Franse muziek van de 19de – en vroege 20ste eeuw wordt geassocieerd, getuigen zijn schitterende uitvoeringen en navenante opnamen van zijn aanzienlijke internationale reputatie en zijn kennis van een indrukwekkend breed repertoire.
Augustin, later André Cluytens, werd in 1905 in een muzikale familie in Antwerpen geboren. Vader Alphonse Cluytens was koorrepetitor en later dirigent aan de Vlaamse Opera en het Théâtre Royal Français in Antwerpen en moeder was sopraan bij de Vlaamse Opera. In 1940 werd Cluytens Fransman. Hij studeerde (o.a. piano bij Emmanuel Durlet) en begon zijn carrière weliswaar in Antwerpen, maar verhuisde in 1932 naar Frankrijk om een post in het Théâtre du Capitole in Toulouse aan te nemen. In de loop van zijn carrière dirigeerde hij in diverse grote Franse operahuizen (Bordeaux, Lyon, Vichy), dirigeerde hij met groot succes op de Bayreuther Festspiele, in Berlijn en in Wenen, en maakte opnamen met de Philharmonia in Londen. Cluytens verving zelfs tijdelijk Otto Klemperer als eerste dirigent van het Philharmonia Orchestra in Londen. In 1955 was Cluytens de eerste Fransman die op de Bayreuther Festspiele dirigeerde. Tussen 1955 en 1958 dirigeerde hij er “Tannhäuser” (ter vervanging van Eugen Jocum), “Die Meistersinger von Nürnberg”, “Lohengrin” en “Parsifal” in een regie van Wieland Wagner.
Cluytens keerde in 1965 terug naar Bayreuth om er als opvolger van Hans Knappertsbusch!, “Parsifal” en “Tannhäuser” te dirigeren. Het publiek applaudisseerde tussen de akten van Parsifal, een nooit eerder gezien fenomeen in Bayreuth. Zijn uitvoering van “Parsifal” was dan ook één van de meest memorabele uitvoeringen in de geschiedenis van het Festival. Cluytens was trouwens de eerste dirigent die helemaal alleen, op het podium van Bayreuth het stormachtig applaus in ontvangst mocht nemen.
Cluytens was ook de eerste dirigent die in 1957-1960, nog voor Karajan, de 9 symfonieën van Beethoven opnam met de Berliner Philharmoniker. Hij was tevens de mentor van de meest prominente Franse dirigent van de volgende generatie, Georges Prêtre (1924-2017) die in alle opzicht zijn waardige, stilistische opvolger zou worden. In 1960 werd Cluytens benoemd tot dirigent/muziekdirecteur van het Nationaal Orkest van België.
De 65 cd’s in deze box bevatten al Cluytens’ opnamen van zijn orkest-, concerto- en koorrepertoire, die zijn aanzienlijke prestaties in al deze muzikale genres documenteren. Het repertoire varieert van het standaardrepertoire naar rariteiten. Het bevat zelden gehoord werk van beroemde componisten (bijv. van Debussy en Stravinsky) en werk van zelden gehoorde componisten (bijv. van Raoul Laparra (1876-1943), Gabriel Pierné (1863-1937), Serge Nigg (1924-2008), Maurice Delage (1879-1961) en Emmanuel Bondeville (1898-1987)). Ontdekkingen! De box bevat ook 44 opnamen die nooit eerder op cd verschenen. De producent heeft nl. een aantal schatten ontdekt in het archief van Warner Classics waaronder onbewerkte sessiebandjes die voor deze release zorgvuldig zijn samengesteld. Elke opname werd geremasterd in 24-bit / 96kHz door de “Art & Son Studio” in Parijs. In het geval van LP-opnamen werden de originele tapes gebruikt en bij 78rpm opnamen (rpm staat voor revolutions/toeren per minute, de 78 toerenplaat dus), werden de beste beschikbare bronnen gebruikt.
Cluytens werd algemeen gewaardeerd voor zijn kennis van een breed repertoire, zoals deze 65 cd box aantoont. Hij heeft ook een aantal gevierde opera opnamen gerealiseerd waaronder “Faust” en “Les Contes d’Hoffmann”. De grote discografie van Cluytens werd tussen 1949 en 1966 geproduceerd door Columbia, Parlophone, Pathé Marconi, La Voix de son Maître & His Master Voice.
De andere fenomenale uitvoerders zijn Jeanne-Marie Darre, Andre Navarra, Martha Angelici, Helene Bouvier, Jean Giraudeau, Jacqueline Brumaire, Michel Dens, Rita Gorr, Gre Brouwenstijn, Nicolai Gedda, Victoria de los Angeles, Dietrich Fischer-Dieskau, Boris Christoff, Marcelle Meyer, Zino Francescatti, Aldo Ciccolini, Yuri Boukoff, Solomon (Cutner), Marguerite Long, Samson Francois, Emil Gilels, Henriette Roget, Dimitri Sjosstakovitsj!, David Oistrach, Gabriel Tacchino en Annie Challan. Naast opnamen met het Chor der St. Hedwigs-Kathedrale Berlin beluisteren we de orkesten Orchestre de la Societe des Concerts du Conservatoire, Columbia Symphony Orchestra, Orchestre du Theatre National de l’Opera-Comique Paris, Orchestre National de la Radiodiffusion Francaise, Philharmonia Orchestra, Berliner Philharmoniker, Orchestre du Theatre National de l’Opera de Paris, Wiener Philharmoniker en het Orchestre National de Belgique. Dit is een box van onschatbare waarde die u geenszins maar dan ook geenszins mag missen. Subliem! Verschijnt op 16 juni.
Andre Cluytens – The Complete Orchestral & Concerto Recordings Various composers Various Artists 65 cd box Erato 6599005
https://www.stretto.be/symfonische-opnamen-van-wijlen-georges-pretre/