Francis Willughby was de 17de-eeuwse grondlegger van de ornithologie. In die eeuw werd de basis gelegd voor de moderne wetenschap: alleen door middel van observatie en experimenten zou er echt nieuwe kennis opgedaan kunnen worden. Samen met John Ray, zijn acht jaar oudere vriend en docent aan de Universiteit van Cambridge, reisde Willughby door woeste natuur, dwars door Europa, op zoek naar kennis over vogels. Het resultaat hiervan, hun in 1676 verschenen standaardwerk “Ornithologiae”, kan beschouwd worden als het allereerste, wetenschappelijk boek over vogels.

Helaas maakte Willughby de verschijning van het boek niet mee. Hij overleed al op jonge leeftijd en kreeg daarom nooit de erkenning die hij verdiende. Tim Birkhead, een beroemdheid onder hedendaagse natuurschrijvers, brengt daar verandering in. Hij blijkt de perfecte biograaf voor deze eerste echte ornitholoog en gentleman-geleerde.

De Engelse ornitholoog en ichtyoloog, Francis Willughby (1635-1672) (foto) uit Middleton Hall, Warwickshire, studeerde aan Cambridge (1653-1659) en werd een leerling van John Ray (foto), met wie hij in 1662 naar de westkust van Wales reisde, om de nestelende zeevogels te observeren. In mei 1663 werd hij lid (“Original Fellows”) van de Royal Society en in 1667 trouwde hij met Emma Barnard, met wie hij drie kinderen kreeg. Het eerste kind, Francis, stierf op de leeftijd van negentien, terwijl zijn dochter Cassandra Willoughby met de hertog van Chandos trouwde. Zijn tweede zoon Thomas werd Baron Middleton geadeld door Queen Anne.

Tussen 1663 en 1666 reisde Willughby met Ray naar Nederland, Duitsland, Zwitserland en Italië en alleen naar Spanje. Op de terugweg naar Engeland maakten zij plannen om de resultaten van hun studies te publiceren, maar Willughby overleed tijdens de voorbereiding van dit werk aan pleuritis. Ray publiceerde Willughby’s “Ornithologiae libri tres” in 1676, twee jaar later gevolgd door een Engelse editie. Dit wordt beschouwd als het begin van de wetenschappelijke ornithologie in Europa, een revolutie in de ornithologische taxonomie door het organiseren van soorten op basis van hun fysieke kenmerken. Ray publiceerde ook Willughby’s “De Historia piscium” (1686). In de eeuwen daarna is de reputatie van Ray gegroeid en verduistert hij die van zijn medewerker. Nu krijgen Willughby’s eigen verhaal en genie voor het eerst de aandacht die ze verdienen.

Tim Birkhead geeft Francis Willughby, de eerste ornitholoog en een echte gentleman-geleerde, in “De fantastische meneer Willughby’ de erkenning die hij verdient. In al zijn boeken verwijst Tim Birkhead veelvuldig naar Francis Willughby, de 17de-eeuwse grondlegger van de ornithologie. In die eeuw werd de basis gelegd voor de moderne wetenschap: alleen door middel van observatie en experiment zou er echt nieuwe kennis opgedaan kunnen worden. Tim Birkhead, een beroemdheid onder de hedendaagse natuurschrijvers, brengt hierin verandering. Hij blijkt de perfecte biograaf voor deze eerste echte ornitholoog en gentleman-geleerde.

Tim Birkhead beschrijft hoe Willughby’s pogingen een standaard zetten voor de manier waarop vogels en natuurlijke geschiedenis bestudeerd moesten worden. “The Wonderful Mr Willughby” biedt een fascinerend inzicht in een spannende periode van wetenschappelijke geschiedenis en is een levendige en boeiende biografie van een man die met hart en ziel voor de wetenschap leefde. Warm aanbevolen!

Vier Appendices bevatten de tijdlijn van Francis Willughby’s leven, biografische gegevens van de belangrijkste personen in Willughby’s leven, het verhaal van ‘Willughby’s char’ (Windermere charr) (soort zalm), en de identificatie van de op bladz. 119 en in de “Ornithology” genoemde vogels. Bijzonder mooie kleurenfoto’s, noten, bibliografie, en het register vervolledigen deze magnifieke uitgave. 

Tim Birkhead (°1950) behaalde in 1972 zijn bachelor diploma in biologie aan de universiteit van Newcastle, in 1976 gevolgd door een graad Doctor of Philosophy aan de University of Oxford. Hij werd vervolgens in 1989, doctor in de wetenschap. Birkhead is sinds 1976 hoogleraar gedrag en evolutie aan de Universiteit van Sheffield met als specialisatie, o.a. de promiscuïteit van het paringsgedrag van vogels.

Tim Birkhead De fantastische meneer Willughby, de eerste echter ornitholoog 392 bladz. geïllustreerd Uitg. Atlas Contact ISBN 9789045038056