“Routes du Café”, op de koffie bij Osman Dede, Bach en Bernier, met het Ensemble Masques o.l.v. Olivier Fortin, op het label ALPHA. Heerlijk! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Het koffiebezoek van Olivier Fortin wordt afgewisseld met muziek van Nâyî Osman Dede en Tamburi Cemil Bey, en met traditionele, Ottomaanse taqsims (improvisaties), gespeeld op instrumenten als de ney (fluit), de Arabische viool en de yayli tanbur.

Vanaf de eerste vestiging van een koffiehuis in Constantinopel in het midden van de zestiende eeuw tot de verspreiding ervan in heel Europa in de volgende eeuwen, werden koffie en koffiehuizen zeer modieus. Twee componisten wijdden een cantate aan het onderwerp.

Café Zimmermann of Zimmermannsches Kaffeehaus, was een café-koffiehuis in Leipzig. Het bevond zich in het in 1717 door Christian Schellhafer, eigenaar van een herberg op de markt, gebouwd barok herenhuis (van architect Christian Döring), dat vanaf 1727 het Oertelsches huis heette. Het huis stond in de Katharinenstraße nr. 14, hoek Böttchergasse, vlakbij het marktplein. De Katharinenstraße was met zijn barokke gebouwen in de 18de eeuw heel bekend in Leipzig.

Het koffiehuis werd beheerd door Gottfried Zimmermann. Daar vergaderde vanaf 1723 het Leipzigse Collegium Musicum, dat Georg Philipp Telemann in 1702, als student rechten, had opgericht. Van 1729 tot 1739 leidde Johann Sebastian Bach het Collegium Musicum en voerde er veel van zijn seculiere cantaten en instrumentale muziek uit. De concerten eindigden met het overlijden van Zimmermann in 1741.

Ze worden beschouwd als de voorlopers van de Gewandhaus-concerten, die startten met de oprichting van de muziekmaatschappij “Großes Concert” in 1743. De zaal van het Café bood plaats aan grotere ensembles, zelfs met trompetten en pauken, en aan ongeveer 150 personen in theateropstelling. Rond 1735 componeerde Bach zijn beroemde cantate “Schweigt still, plaudert nicht”, die daar waarschijnlijk voor het eerst werd uitgevoerd. Het verklankte het humoristisch conflict tussen een vader en zijn dochter over haar, in zijn ogen, overmatige consumptie van koffie.

De cantate gaat nl. over Herr Schlendrian, die zich erover beklaagt dat zijn dochter Lieschen verslaafd is aan koffie. Wat Herr Schlendrian ook probeert, het lukt hem niet om zijn dochter van de koffie af te krijgen. Pas wanneer dochterlief een echtgenoot wordt beloofd in ruil voor de belofte geen koffie meer te drinken, stemt de dochter hiermee in. Maar in het huwelijkscontract laat ze een clausule opnemen die haar toestaat net zoveel koffie te drinken als zij wil…

In Parijs prees de cantate “Le Caffé” van Nicolas Bernier de koffie met zijn vele deugden. Nicolas Bernier (1665-1734) maakte net als Charpentier een reis naar Italië. Al op 18-jarige leeftijd nam hij in 1683, zonder succes, deel aan het concours voor de benoeming van sous-maîtres voor de Chapelle royale. Na een mislukking in de kathedraal van Rouen (1693) verkreeg Bernier het kapelmeesterschap in Chartres (1694-1698), vervolgens die van de Saint-Germain-l’Auxerrois te Parijs, de kapel van het Louvre. In 1704 verwisselde hij deze post om Charpentier op te volgen in de Sainte-Chapelle, eveneens in Parijs. In 1723 werd Bernier benoemd tot sous-maître van de Chapelle royale, een functie die hij bekleedde naast Campra, Gervais en Delalande.

Zijn functie in de Sainte-Chapelle eindigde in 1726, omdat zijn positie in de Chapelle royale werd uitgebreid na het overlijden van Delalande. Hij was bevriend met Campra en Gervais, maar ook met Marais met wiens dochter hij in 1712 huwde. Bernier was de leraar van Homet, Daquin en van Chéron. Hij was een vurig verdediger van de Italiaanse stijl en hij werd door tijdgenoten beschouwd als een groot componist, met name door zijn fuga’s. Zijn werken werden uitgevoerd in Saint-Cyr en werden in Frankrijk tot de Franse Revolutie heel vaak ten gehore gebracht.

Geprezen als “één van de meest getalenteerde en zoekende jonge musici van Toronto” (Globe & Mail), heeft Kathleen Kajioka (foto) een reputatie opgebouwd als een muzikale duizendpoot. Van klassieke muziek tot wereldmuziek, van oude muziek tot nieuw Music to Pop, beweegt Kathleen zich met behendigheid en compromisloze diepte tussen deze diverse werelden. Sinds haar studie altviool aan de Eastman School of Music, speelde ze in concertseries en op festivals in heel Canada, van het Halifax Jazz Festival tot het Victoria Summer Chamber Music Festival en internationaal in de VS. Kathleen is ook vaak te horen op CBC Radio als soliste en als kamermusicus.

Als barok violiste verschijnt ze regelmatig bij Tafelmusik, Scaramella en Toronto Masque Theatre. Ze treedt ook op met het Texas Early Music Project en met de in Montreal gevestigde ensembles Masques en Arion Baroque. Ze geeft les in oude muziek aan de Glenn Gould School van het Koninklijk Conservatorium van Muziek en brengt al haar muzikale ervaring mee in haar rol als omroepster bij The New Classical 96.3FM in Toronto, waar ze wekelijks gastvrouw is van ‘In the Still of the Night’ ‘En’ Dinner Classics ‘.

De Canadese organist en klavecinist Olivier Fortin (°1973) behaalde in 1995 zijn diploma’s aan het Muziekconservatorium van Quebec (Conservatoire de musique de Québec) in de klas van Anatole Gagnon. Hij studeerde ook onder de leiding van Dom André Laberge en behaalde een Master in interpretatie aan de Universiteit van Montreal onder de leiding van Réjean Poirier. Hij ging verder studeren in Parijs bij Pierre Hantaï en aan het Sweelinck Conservatorium van Amsterdam bij Bob van Asperen. Hij werd in 1997 laureaat in het Bachconcours Montreal en samen met Karoline Leblanc behaalde hij de Tweede prijs in het orgelconcours voor duo’s, in het kader van het Festival Musica Antiqua in Brugge.

Fortin concerteerde als solist of als begeleider tijdens talrijke tournees in Europa, de Verenigde Staten en Canada, met ensembles zoals Masques, Capriccio Stravagante, Tafelmusik, Opera Quarta, Chanticleer, Studio de Musique Ancienne de Montréal en Les Voix Humaines. Hij trad ook vaak op met de klavecimbelspelers Skip Sempé en Pierre Hantaï tijdens programma’s met werk voor twee of drie klavecimbels. Hij is ook de stichter en directeur van het ensemble Masques. Fortin trad op tijdens festivals in Berkeley, La Roque d’Antheron, Utrecht, Lausanne, Aldeburgh, Regensburg, Zermatt, Montreal Baroque.

Hij trad verder op bij Frick Collection New York, Cité de la Musique Parijs, Centre de Musique Baroque Versailles, Muziekcentrum De Bijloke Gent, BOZAR in Brussel, la Folle Journée de Nantes, Bilbao en Lissabon. Hij doceerde klavecimbel en kamermuziek aan het Conservatorium van Quebec (2004-2008) en aan het Tafelmusik Summer Institute in Toronto en heeft, als solist of met ensembles, een twintigtal opnamen gemaakt voor labels als Analekta, Atma, Paradizo, Alpha en Teldec. Hier zijn de uitvoerders Olivier Fortin, Ensemble Masques, de tenor, Reinoud Van Mechelen (foto), de bas, Lisandro Abadie (foto) en de sopraan, Hana Blažiková (foto). Een schitterende cd met een heerlijk, sonoor aroma. Warm aanbevolen!