Kerstmis liet religieuze muziek schitteren in het monarchale Frankrijk. De organisten hadden de vrijheid om te improviseren op populaire kerstliederen, die al eeuwenlang bekend waren bij de gelovigen, die naar de kerken in Parijs trokken om de virtuoze werken van deze meesters te horen!
Op de cd “Noël Baroques à Versailles” zijn de beroemdste orgelstukken van Daquin, Corette, Dandrieu en Balbastre verzameld, samen met de melodieën die hen inspireerden, gespeeld met de bekwame vingers van Gaétan Jarry op het Groot Orgel van de Koninklijke Kapel van Versailles. Hij wordt vergezeld door het kinderkoor (de “Pages”) van het Centre de Musique Baroque de Versailles, net zoals de kinderen in de kapel deden tijdens het bewind van Lodewijk XIV!
Mensen kwamen naar de kerk van Saint-Roch, niet om de Heilige Mis te horen, maar om naar de organisten te luisteren. Claude Balbastre (foto), afkomstig uit Dijon, streek met zijn vingers over de toetsen, liet het fluitspel van zijn orgel horen, de kromhoorns zoemden en het trompetregister brulde. Vanwege zijn “Noels”, variaties op Franse kerstliedjes, was hij danig populair dat de bisschop in de toekomst het improviseren op populaire melodieën tijdens de kerstperiode verbood vanwege het publiek dat enkel kwam om Balbastre te horen en dat onvoldoende respect toonde voor de heiligheid van de plaats. Het verbod heeft uiteindelijk niets opgeleverd, behalve dat het ons tot op de dag van vandaag laat zien hoe populair Balbastre wel was. De teksten keken door de bril van gewone mensen naar het kerstwonder. Ze vertelden over de herderin Alix, die snel haar rok vast bond zodat ze niet vuil werd op weg naar Bethlehem, van de mensen van Châtres die dansten voor de wieg of ook nog over de herders die een lam, brood en wat verse melk in een kommetje, naar het kindje Jezus brachten.
Michel Corrette (foto) werd in 1707 geboren in Rouen in Normandië. Zijn vader, Gaspard Corrette, was er organist en componist. Corrette diende van ongeveer 1737 tot 1780, als organist aan het jezuïetencollege in Parijs. Het is ook bekend dat hij vóór 1773 naar Engeland reisde. In 1780 werd hij benoemd tot organist van de hertog van Angoulême en overleed ongeveer 15 jaar later in Parijs op de leeftijd van 87. Corrette was zeer productief. Hij componeerde balletten en divertissements, waaronder “Arlequin”, “Armide”, “Le Jugement de Midas”, “Nina” en “Persée” en veel concerti, met name 25 “Concertos Comiques” met titels als “La servante au bon tabac”, “Les sauvages”, “Ma mie Margot”, “Nous nous marierons dimanche” of “La Turque et la Confession”. In 1762 componeerde hij “Six Symphonies en Quatuor sur les Noëls”.
Afgezien van deze werken en orgelconcerti, componeerde hij ook sonates, liederen, instrumentale kamermuziek, klavecimbelstukken, cantates en andere religieuze vocale werken. Naast orgel spelen en het componeren van muziek, organiseerde Corrette concerten en onderwees hij muziek. Hij schreef bijna twintig muziekboeken voor verschillende instrumenten, viool, cello, bas, fluit, blokfluit, fagot, klavecimbel, harp, mandoline en stem, met titels als “l’Art de se perfectionner sur le violon”, “le Parfait Maître à chanter” en “L′école d′Orphée”, een viooltraktaat waarin hij de Franse en Italiaanse stijlen beschreef.
De jonge, Parijse organist Gaétan Jarry (foto’s) bespeelt het orgel van de paleiskapel van Versailles, dat in opdracht van Louis XIV, ontworpen werd door de beroemde koninklijke orgelbouwer, Robert Clicquot en ingehuldigd werd in 1711 door François Couperin. Een prachtig, kleurrijk instrument met robuuste tongwerken en betoverend warme solo-registers, uitstekend geschikt voor de muziek van het Frans klassiek orgel. Gaétan Jarry heeft een aantrekkelijk en gevarieerd programma samengesteld uit de grote Noël-collecties uit de 18de eeuw, Dandrieu, Balbastre, Daquin en Corrette. Jarry speelt het met een zeldzame frisheid en vrijheid, vitaal en krachtig, met sprankelende registraties en natuurlijk ogende decoraties. Het resultaat is een verrassend vrolijke kerst-cd. Warm aanbevolen.
Als kinderwonderkind dat tot de verbeelding van het Hof sprak, was Jean-François Dandrieu (foto) een virtuoze klavecinist maar bovenal organist van de Koninklijke Kapel van Versailles. Hij liet een oeuvre na van een zeldzame inventiviteit. Op de cd “Magnificats Grandes Orgues 1710” zijn Magnificats, stukken voor Kerstmis en een aantal prachtige losse werken, momentopnames van de liturgische kunst van de organist op het hoogtepunt van de Franse barok. Dandrieu schreef muziek voor orgel om de meesterwerken van het klavecimbel van zijn tijd te evenaren. Jean-Baptiste Robin (foto), organist van de koninklijke kapel van Versailles, laat het Groot Orgel majestueus klinken, dankzij zijn lange, nauwe bekendheid met dit uniek, historisch instrument.
Geboren in een familie van ambachtslieden en musici uit Angers, speelde Dandrieu reeds op vijfjarige leeftijd klavecimbel voor de prinses Palatine, Elisabeth Charlotte, hertogin van Orleans, aan het hof van Lodewijk XIV. Het was het begin van een prestigieuze carrière als klavecinist en organist. In 1704 werd hij organist van de Saint-Merri-kerk, vandaag aan de Strawinsky-fontein in Parijs, en in 1706 nam hij deel aan een jury die de organist voor het orgel van de kerk van la Madeleine-en-la-Cité beoordeelde. Hij was ook organist van de nu verwoeste kerk Saint-Barthélemy op het Île de la Cité, waar hij zijn oom Pierre Dandrieu (1664-1733), een priester en de organist van Saint-Barthélemy, opvolgde, die rond 1714 een kerstboek voor het orgel en het klavecimbel publiceerde. Zijn zus Jeanne-Françoise volgde hem op.
In 1718 publiceerde Dandrieu een verhandeling getiteld “Principes de l’Accompagnement du Clavecin”, een belangrijk werk voor de kennis van de muzikale praktijk van zijn tijd, en in 1721 trad hij toe tot een van de posities van organist van de Chapelle Royale. Zijn opvolger was Louis-Claude Daquin. Hij componeerde een eerste boek met orgelstukken, kort voor zijn dood opgesteld en gepubliceerd in het begin van het jaar 1739, en een tweede deel dat onder zijn naam werd gepubliceerd, maar meer dan twintig jaar na zijn overlijden, in 1759 verscheen.
Zoals de componist het in zijn voorwoord zegt, is het Eerste Boek “samengesteld uit zes suites met verschillende toonaarden, waarvan de helft in mineur en de andere helft in majeur. Elke reeks begint met een offertorium, waarna verschillende afzonderlijke stukken volgen, en eindigt met een Magnificat. Met deze stukken maakt Dandrieu geen deel meer uit van de grote traditie van het liturgisch orgel, in een tijd waarin de orgelmuziek zijn positie verloor om autonomer en decoratiever te worden. Geen Gregoriaans thema meer, met uitzondering voor twee fuga’s. Bovendien waren verschillende Offertoria slechts transcripties van zijn triosonates. Zijn Magnificats waren bedoeld om te worden afgewisseld met het koor. Twee magnifieke, sfeervolle kerst cd’s die u deze dagen zeker niet mag missen.
Noël Baroques à Versailles Les Pages du CMBV Grandes Orgues 1710 Chapelle Royale Versailles Gaétan Jarry cd Château de Versailles Spectacles CVS025
Dandrieu Magnificats Grandes Orgues 1710 Jean-Baptiste Robin Chapelle Royale Versailles cd Château de Versailles Spectacles Vol. 1 CVS023
