Beethovens Pianokwartetten benadrukken vooral de piano en zijn eerder kamerconcerti voor piano, begeleid door een strijktrio. Ze werden beïnvloed door Mozart, met name de Sonates voor viool en piano KV 296 en KV 376-380. De pianokwartetten hadden weliswaar al veel persoonlijke kenmerken, in de harmonische, thematische en ritmische episodes, daadkracht en ontwikkeling.

De Pianokwartetten, WoO 36, van Ludwig van Beethoven zijn een reeks van drie pianokwartetten, voltooid in 1785 toen de componist 15 jaar was voor piano, viool, altviool en cello. Hij componeerde een kwartet in C-groot, een ander in Es-groot en een derde in D-groot. Ze werden voor het eerst, postuum gepubliceerd in 1828, en genummerd in een andere volgorde, Piano Quartet nr. 1 in Es, Piano Quartet nr. 2 in D en Piano Kwartet nr. 3 in C.

Beethoven nam in 1779 in Bonn lessen bij Christian Gottlob Neefe, een hoforganist, die hem in contact bracht met de werken van Bach, Haydn en Mozart. Op elfjarige leeftijd kon Beethoven Das wohltemperierte Klavier van Bach bijna in zijn geheel uit zijn hoofd spelen en schreef hij zijn eerste composities. Op twaalfjarige leeftijd kon hij al invallen voor Neefe als organist en theaterkapelmeester. In 1781 bezocht hij met zijn moeder Nederland, in het kader van familiebezoek, waarbij hij in Rotterdam en Den Haag optrad voor o.a Erfstadhouder Prins Willem V van Oranje-Nassau en diens hofhouding. In 1782 verscheen zijn eerste uitgegeven werk, de Dressler-Variationen (WoO 63).

Toen Beethoven zijn drie pianokwartetten op 15-jarige leeftijd componeerde, was het genre nog eerder zeldzaam. Twee werken van Mozart, zijnde het Pianokwartet nr. 1 in sol klein (1785) en Pianokwartet nr. 2 in Es (1786), waren de enige die vergelijkbaar waren. Beethoven heeft zijn pianokwartetten gemodelleerd naar een reeks Mozart-vioolsonates gepubliceerd in 1781. Beethovens Pianokwartet in C was zelfs thematisch materiaal ontleend aan Mozarts Vioolsonate nr. 17, K. 296 en hij hergebruikte later materiaal uit het Kwartet in C in twee van zijn vroege pianosonates, nrs, 1 en 3.

In de expositie van de eerste beweging van het eerste Pianokwartet componeerde Beethoven als het ware een pianosonate met strijkersbegeleiding, maar in de ontwikkeling en re-expositie spelen de strijkers een meer individuele rol. De derde beweging is in een rondo-vorm. Het thema wordt geïntroduceerd door de piano en vervolgens overgenomen door de viool. De eerste episode wordt tokkelend begeleid. Een tweede episode is in la klein. Beethoven hergebruikte het thema van de tweede beweging voor het Adagio van zijn Pianosonate in fa klein, op. 2/1. Hij hergebruikte ook materiaal in de eerste beweging van zijn pianosonate in C op. 2/3 uit 1796, opgedragen aan Joseph Haydn. In het tweede kwartet zijn de piano en de strijkers gelijkwaardige partners. Het opent ongewoon met een Adagio assai-beweging en de tweede beweging is in sonatevorm, in es-klein. Sommige elementen lijken te anticiperen op de laatste beweging van de pianosonate nr. 8, “Pathétique”. De finale-beweging bevat zeven variaties op een thema.

Het kwartet in D opent conventioneler dan de andere met een beweging in sonatevorm en een vrij korte ontwikkelingsepisode. De tweede beweging, Andante con moto, is in fis klein maar het middengedeelte componeerde Beethoven in A. De laatste beweging is een rondo, met een thema geïntroduceerd door de piano en herhaald door de viool. De verschillende episoden zijn contrastrijk en herinneren aan soortgelijke bewegingen van Mozart. De authentieke klank van deze opname is te danken aan de instrumenten die men bespeelt. Meret Lūthi, viool Paolo Antonio Testore (vroeg 18de eeuw), Sonoko Asabuki, altviool, kopie naar Andrea Cuarneri’s ‘Conte Vitale’ (1676) Daniel Frisch (2014), Alexander Foster, cello Jacobus Stainer in Absom/prope Oenipontum (1673) en Leonardo Miucci, piano, kopie naar Johann Lodewijk Duicken (ca 1790) Andrea Restelli (2005). Warm aanbevolen.

The Young Beethoven Piano Quartets WoO 36 (Bonn, 1785), First Recording on Historical Instruments Meret Lüthis Sonoko Asabuki Alexandre Foster Leonardo Miucci cd Dynamic CDS7854