Twee geweldige symfonische orgelconcerti zijn te horen op deze nieuwe cd van BR-Klassik, de beroemde orgelsymfonie van Camille Saint-Saëns en het minder bekend maar indrukwekkend Concerto voor orgel, strijkers en pauken van Francis Poulenc. Verscijnt op 28 februri.

De monumentale en kleurrijke klanken van het orgel en het symfonieorkest passen perfect samen op deze twee prachtige opnamen. De majestueuze orgelakkoorden aan het begin van de laatste beweging van de 3de symfonie (Symphonie No. 3 “avec orgue”) van Saint-Saëns uit 1886, hebben de muziek vanaf het moment van de première tot een publiekslieveling gemaakt. Saint-Saëns componeerde de symfonie in opdracht van de Royal Philharmonic Society in Londen, ter gelegenheid van hun 73ste seizoen en droeg het meesterwerk op aan zijn net overleden vriend, Franz Liszt. Het thema dat door de hele symfonie heen klinkt en vooral in het Maestoso (in majeur) plechtig en breed naar voor komt, is afgeleid van de Gregoriaanse Dies Irae melodie. De première was in 1887 door het Orchestre de la Société des concerts du Conservatoire o.l.v. Jules Garcin. Organist in de finale was Saint-Saëns zelf.

In zijn Symfonie nr. 3 in do klein, op. 78, slaagde Saint-Saëns erin het orgel te integreren in het muzikaal weefsel van een symfonisch werk. Poulencs Concerto voor orgel, strijkers en pauken in sol klein, het enige werk van Poulenc voor orgel, werd gecomponeerd in 1938, in een tijd dat het niet langer gebruikelijk was om een soloconcert voor orgel te componeren. Het Concerto was een eerbetoon aan Johann Sebastian Bach.

Het Concert voor orgel, strijkers en pauken uit 1934, was een opdracht van Poulencs mecenas, Winnaretta Singer, Prinses Edmond de Polignac (foto’s). Zij wilde een stuk voor orgel en kamerorkest met een eenvoudige orgelpartij, zodat zij het misschien zelf kon spelen. Het werk dat Poulenc aanvankelijk in gedachte had was echter groots en ambitieus, en daarom ging hij verder niet in op de opdracht. Het overlijden van zijn collega en vriend Pierre-Octave Ferroud in de lente van 1936, deed hem op bedevaart gaan naar de Zwarte Madonna van Rocamadour. Daar hervond hij het christelijk geloof, wat duidelijk hoorbaar werd in de gevoelige, religieuze werken (o.a. “Litanies à la Vierge Noire” een Mis en “Quatre Motets pour un temps de pénitence”), die hij meteen daarna componeerde, ook in het toen net nog niet voltooid orgelconcert. Het sereen orgelconcerto van Poulenc toont de introspectieve zijde van de componist en biedt tegelijk flitsen van zijn stilistische speelsheid.

Poulenc verdiepte zich in de grote barokke orgelwerken van Johann Sebastian Bach en Dieterich Buxtehude en voor de registratie liet hij zich adviseren door Maurice Duruflé. Deze was ook de organist tijdens de privé première in december 1938, gedirigeerd door Nadia Boulanger in het salon van Winnaretta Singer. Het orgel in de salon van Singer was van de hand van orgelbouwer Cavaillé-Coll, die naast kerkorgels ook orgels voor kleinere zalen bouwde. De eerste openbare uitvoering was in juni 1939 in de Salle Gaveau in Parijs. Dirigent was Roger Désormière en Maurice Duruflé was de organist.

Iveta Apkalna (°1975) studeerde piano en orgel aan de Jāzeps Vītols Letse Academie voor Muziek in Riga en voltooide haar opleiding op beide instrumenten met een eervolle vermelding in 1999. In 1993, nog tijdens haar opleiding, zorgde ze voor de orgelbegeleiding bij de kerkdienst tijdens het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan de basiliek van Aglona in Oost-Letland. In de jaren 1999-2000 deed ze een vervolgopleiding piano aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen. Tussen 2000 en 2003 studeerde ze orgel bij Ludger Lohmann aan de Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Stuttgart.

De Letse concert organiste die in 2005 de eerste organiste was die een ECHO Klassik-prijs ontving, debuteerde in 2007 met de Berliner Philharmoniker onder Claudio Abbado en speelde sindsdien over de hele wereld. In 2018 ontving ze prestigieuze muziekprijzen in Letland in de categorieën ‘Musicus van het Jaar’ en ‘Concert van het Jaar’, en datzelfde jaar werd ze, als onderdeel van het eeuwfeest van de Republiek Letland, bekroond met de hoogste onderscheiding van het land.

Saint-Saëns Organ Symphony & Poulenc Organ Concerto Iveta Apkalina (organ) Symphonie-Orchester des Bayerischen Rundfunks Mariss Jansons cd BR Klassik 900178