Intieme “Schubertiade with Arpeggione” door Guido Balestracci en L’Amoroso, op het label Ricercar. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Schuberts “Arpeggione” is een juweeltje van intimiteit, kwetsbaarheid en onbereikbare schoonheid. De Sonate voor Arpeggione was waarschijnlijk in opdracht gecomponeerd van Schuberts vriend, de gitarist Vincenz Schuster, die ook een virtuoos was op de arpeggione, een instrument dat slechts één jaar daarvoor was uitgevonden.

De arpeggione was eigenlijk een basviool met gitaarstemming. Het was een soort gebogen gitaar waarvan de zes snaren gestreken werden. Tegen de tijd dat Schuberts Sonate in 1871 postuum werd gepubliceerd, was het enthousiasme voor de nieuwigheid van de arpeggione echter al verdwenen, samen met het instrument zelf.Lange tijd was de Sonate voor Arpeggione bijna uitsluitend te horen in transcripties voor cello en piano of voor altviool en piano, gearrangeerd na de postume publicatie, hoewel er ook versies voor contrabas, fluit, euphonium en klarinet voor de arpeggione, en gitaar of harp voor het pianospel, werden uitgevoerd. De bewerkers hebben daarbij telkens geprobeerd om het kleiner bereik van deze instrumenten in vergelijking met de arpeggione, en de daarmee gepaard gaande wijzigingen in articulatie (4 versus 6 snaren), aan te passen.

De arpeggione, uitgevonden in 1823 door de Weense gitaarbouwer Johann Georg Stauffer, had dus een merkwaardig lot. Zoals de alternatieve namen ‘gitaar violoncello’ en ‘guitare d’amour’ suggereren, was het eigenlijk een soort gitaar, uitgerust met een brug of kam, die als een cello tussen de knieën werd gehouden en bespeeld werd met een strijkstok. Het instrument genoot ongeveer een decennium lang succes, maar vreemd genoeg heeft bijna niets uit zijn specifiek repertoire overleefd, behalve één meesterwerk, de ‘Sonata’ die Schubert er in 1824 voor componeerde. De gitaar was in die tijd erg populair in Wenen en Schubert hield er ook van. De originele versie van ‘Die schöne Müllerin’ werd trouwens gepubliceerd met…gitaarbegeleiding.

Guido Balestracci en de musici van L’Amoroso hebben een heerlijke Schubertiade gebouwd rond deze beroemde sonate, met Liederen, waarbij de arpeggione en de piano werden gecombineerd met stem en gitaren. Op de cd staan het Oekraïens, traditioneel kozakkenlied, “Minka” (“Ikhav Kozak za Dunaj”) van rond 1700, van Semen/Semyon Klimovski (foto), twee Sonaten en vijf liederen van Schubert, en een wals van Pauline Viardot-Garcia (1821-1910) (foto). Fijne, intieme dichterlijkeid, warm aanbevolen.