Monteverdi componeerde zijn Mariavespers in 1610, kort na zijn opera, “Orfeo”. Hij droeg zijn meesterwerk op aan paus Paulus V. Camillo Borghese, en reisde persoonlijk naar Rome om zijn Mariavespers aan de paus te overhandigen.
Florentijnse recitatiefstijl, de basso continuo om in madrigalen de tekst te accentueren en emotionele inhoud te geven, het aanwenden van decoratieve, instrumentale muziek in de dubbelkorige, godsdienstige muziekpraktijk met de introductie van tremolo en pizzicato als stile concitato, de antithese van prima en seconda prattica, portamento, het zijn maar enkele van de stijlkenmerken van de muziek van Monteverdi.
Monteverdi’s vocaal religieuze composities introduceerden de uitdrukking van krachtige en persoonlijke emoties in de wereld van de toenmalige kerkmuziek. Hoewel het hem een aantal jaren kostte om vervulling te vinden in zijn werk, werd Monteverdi tijdens zijn leven een gerespecteerd componist en wordt zijn muziek vandaag beschouwd als groots en vernieuwend. In 1613 verhuisde Monteverdi van Mantua naar San Marco in Venetië. Als maestro di cappella herstelde hij er de kwaliteit van zowel het koor als de instrumentalisten. Het muzikaal niveau was in Venetië nl. na het overlijden in 1609 van Giovanni Croce, gedaald als gevolg van het financieel wanbeleid van zijn voorganger, Giulio Cesare Martinengo. In de basiliek waren de autoriteiten bijgevolg opgelucht om opnieuw over een voorname musicus te beschikken.
De vespers waren hoogstwaarschijnlijk een sollicitatie voor een aanstelling aan de pauselijke kapel in Rome. Dit blijkt onder meer uit het feit dat Monteverdi in zijn compositie, een breed scala aan stijlen en technieken tentoon spreidde. Uiteindelijk verwierf hij de functie niet, maar werd in 1613, Maestro di capella van de San Marcobasiliek te Venetië.
Omdat de vespers het enige officie waren waarbij vanaf de vroegste tijden, meerstemmige zang was toegestaan, waren ze van groot belang voor de geschiedenis van de geestelijke muziek. De psalmen en hymnen van de vespers hebben dan ook veel componisten geïnspireerd. Devotie tot de Maagd Maria was een machtige kracht in het Venetiaans religieus leven. Het gevoel dat de stad de bijzondere bescherming genoot van de Maagd werd versterkt toen paus Pius V verklaarde dat de overwinning van de Venetianen op de Turken in 1571 bij de slag bij Lepanto, te danken was aan de tussenkomst van de Madonna van de Rozenkrans. De vele polyfone toonzettingen van de Litanie van de Heilige Maagd waren het gevolg van de hernieuwde golf van Mariaverering die volgde op de overwinning bij Lepanto.
Naast het rooms-katholieke avondgebed, bevat de compositie het ordinarium van de rooms-katholieke mis, dat Monteverdi baseerde op het motet “In illo tempore” van Nicolas Gombert.
De mythische Vespers van Monteverdi, met zijn vele koorpassages, oorspronkelijk verspreid op verschillende plaatsen in de Basiliek San Marco in functie van speciale, sonore effecten, worden hier door Raphael Pichon tot hemelse sferen verheven. Elk aspect van de koninklijke kapel van Versailles wordt gebruikt om de muziek vanuit de Koninklijke Tribune naar het Groot Orgel uit te vergroten. Koor en orkest zijn alweer onberispelijk, de solisten zijn overweldigend en de emotionele kracht die bij deze interpretatie in de ruimte en het licht vrij komt, is verbluffend. Het koormonument van Monteverdi, dat de hoogte van de barok uitkristalliseert, brengt de luisteraar hier intiemer met God dan ooit tevoren. Adembenemend mooi! Niet te missen.
Monteverdi VESPRO DELLA BEATA VERGINE Raphaël Pichon Pygmalion Lea Desandre Eva Zaïcik Lucile Richardot Emiliano Gonzalez Toro dvd Château de Versailles Spectacles CVS018
https://www.stretto.be/2017/06/12/de-geboorte-van-de-opera-aan-het-hof-van-de-medici/