Elk jaar wonen alleen al in Nederland, in de weken voor Pasen, tienduizenden gelovigen en muziekliefhebbers, één van de ruim vijfhonderd uitvoeringen van Bachs Matthäus-Passion bij. Waarom houden zoveel mensen, vaak ook luisteraars die verder nauwelijks klassieke concerten bezoeken, toch zo van dit Passie-oratorium?, vragen de auteurs zich af. En, wat heeft Bachs muziek te vertellen, als je eenmaal weet waar je moet naar luisteren?
Wat in Bach raakt ons, bijna 250 jaar na dato, nu precies zo diep? Wat gebeurt er in zijn muziek? Hoe is die opgebouwd? Waarom juist zo? Kun je zijn genie duiden, uit de noten abstraheren? Met die vragen als uitgangspunt trokken de samenstellers langs dirigenten, zangers en schrijvers om hen te vragen naar de sleutels tot Bachs passie. Wat is hun lievelingsmoment, en waarom raakt hen dat zo? Samen met de inleidende hoofdstukken over Bachs wereld en de tekst krijgt u als lezer een veelomvattend beeld van de zeggingskracht van Bachs muziek. Door dit heel toegankelijk boek, kan u nog meer genieten en begrijpen van de meesterlijke Matthäus-Passion.
Hoe vaker je de Matthäus-Passion beluistert, hoe groter het raadsel wordt en hoe intenser de bewondering. Hoe is het mogelijk dat muziek die je zo goed kent je steeds weer zó treft? Hoe kan het dat je, ook als ongelovige of twijfelaar, zodanig geraakt wordt door een aria als ‘Sehet Jesus hat die Hand, uns zu fassen ausgespannt’? Ingewijde barokdirigenten, musici en muziekminnende schrijvers en een enkele journalist of jurist gidsen u door driehonderd pagina’s noten ofwel drie uur muziek. Zij vertellen wat hen raakt in de muziek of de tekst en waarom, wat er in en tussen de noten gebeurt, en waar je tijdens het luisteren speciaal op moet letten.
Voor de muziek en de nummering gebruikte men de Urtext van de Neue-Bach-Ausgabe. Voor de Bijbelteksten hanteerden ze de nieuwe Bijbelvertaling en de Nederlandse koraalteksten ontleenden ze grotendeels aan het Liedboek voor de Kerken. De vertalingen van de recitatieven en aria’s zijn met goedkeuring van Barend Schuurman (foto), overgenomen uit zijn boek “J. S. Bach: Matthäus-Passion: Over de achtergronden van het libretto” (Aspect, 2008).
In het boek staan bijdragen van Kit Armstrong, Florian Boesch, Peter Dijkstra, Max van Egmond, Maarten Engeltjes, Anna Enquist, Iván Fischer, Oscar Hammerstein, Maarten ’t Hart, Philippe Herreweghe, René Jacobs, Peter Kooij, Ton Koopman, Nico van der Meel, Ralph Meulenbroeks, Ramsey Nasr, Jard van Nes, Yannick Nézet-Séguin, Mark Padmore, Jan Rot, Carolyn Sampson, Shunske Sato, Barend Schuurman, Masaaki Suzuki, Jos van Veldhoven, Emmy Verhey, Christiaan Weijts, Emile Wennekes en Paul Witteman (foto).
Eerst hebben Mischa Spel en Floris Don (foto) het over wat je moet weten over Bachs Matthäus, waarna u bij wijze van verdere inleiding, leest over knapen, of toch liever vrouwen?, getalsmystiek, over hoe de Matthäus-Passion furore maakte in Nederland en de eerste uitvoering in Nederland, historische versie of niet?, Picander en over de tekst van de Matthäus en de betekenis daarvan (Barend Schuurman), de passie als dialoog, Dochter van Sion en Christologie, recitatieven en aria’s, en koralen en de Bijbeltekst
Inzichtelijk en vermakelijk geschreven geven de verschillende auteurs een rijk en creatief genuanceerd beeld van dit meesterwerk. De geheimen van het werk wisselen af met leuke en onderhoudende weetjes, maar dé meerwaarde van het boek zijn de commentaren bij alle 68 nummers van de Matthäus-Passion. Zeker lezen!
Mischa Spel (°1975) (foto) studeerde musicologie aan de universiteiten van Amsterdam en Utrecht. Ze begon haar carrière als muziekjournaliste met bijdragen voor onder meer Het Parool en Trouw en is sinds 1999 verbonden aan NRC Handelsblad als redacteur klassieke muziek. Voor NRC Handelsblad schrijft ze recensies, interviews en rapporten. Daarnaast is ze actief in diverse klassieke muziekjury’s. Het idee voor het boek Op reis met de Matthäus Passion is ontstaan uit een speciaal supplement over Bach dat in samenwerking met de Nederlandse Bachvereniging tot stand is gekomen. Mischa schreef het boek samen met Floris Don en werd in 2016 uitgegeven. Hun volgend boek, De Johannes Passion, verscheen bij Meulenhoff in 2018. Floris Don (°1982) behaalde aan de UvA zijn bachelor en master voor zowel Muziekwetenschap als Geschiedenis. Hij is programmeur bij Radio 4, schrijft voor NRC Handelsblad en is programmeur van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.
Mischa Spel Floris Don De Matthäus-Passion, wat Bachs meesterwerk je vertelt als je weet waar je op moet letten. Complete luistergids. 240 bladz. uit. Meulenhoff ISBN 9789029090872
https://www.stretto.be/2018/01/18/boek-over-bachs-cantates-van-barend-schuurman-grandioos/