Ondanks alle eer die hem in Bologna en ver daarbuiten werd betoond, waren weinig musici zo nederig als de veelzijdige broeder (Padre) Martini, die erop stond, zo genoemd te worden.
We kennen Padre Giovanni Battista Martini (1706-1784) nog als een verzamelaar van boeken, (hij bezat o.a. een bibliotheek met 17.000 boeken, geheel gewijd aan muziek), partituren en schilderijen. Zijn nauwgezette studie van middeleeuwse manuscripten en archiefmateriaal én zijn kennis van alle beschikbare muziektractaten van de Oudheid tot in de 18de eeuw, stelden hem in staat om o.a. een uitgebreide maar helaas onafgewerkte, “Storia della Musica” te schrijven. Van de vier delen behandelen de eerste drie (1757-1781) de muziek van de Oudheid, terwijl het laatste (de Middeleeuwen tot de 12de eeuw), onafgewerkt bleef en alleen in manuscript bestaat. Maar, in zijn tijd was Martini weliswaar ook beroemd als een erudiete musicus, een deskundige schrijver van verhandelingen, een baanbrekende historicus (hij geldt als de eerste musicoloog), en een authentieke componist. Hij componeerde vrijwel alles wat betrekking had op zijn functies van kapelmeester en organist, missen, motetten, psalmen, lofzangen, orgelsonates, klavecimbelsonates, concerti, cantates, duetten en profane aria’s.
Giovanni Battista Martini (foto), de zoon van een violist, werd geboren in Bologna. Hij leerde viool spelen bij zijn vader en kreeg vervolgens klavier- en zangles van Luca Angelo Predieri (1655-1731) (foto) en contrapunt van de componist en castraat Antonio Riccieri (1679-1746). In 1721 trad hij toe tot de kloosterorde van de Minderbroeders, voltooide zijn noviciaat in Lugo en keerde nadien terug naar zijn klooster in Bologna. Hier werd hij in 1725 kapelmeester aan de San Francesco-kerk (foto). Na zijn priesterwijding in februari 1729 ging hij verder muziek studeren bij Giacomo Perti (1661-1756).
Jonge componisten vanuit geheel Europa die door Italië reisden, werden zijn leerlingen. Het waren o.a. Josef Mysliveček, Johann Christian Bach, Florian Leopold Gassmann, Grétry, Gluck, Jommelli, en vooral de 14-jarige Mozart tussen december 1769 en maart 1771, tijdens de eerste van zijn drie Italiaanse reizen (tussen 1769 en 1773). Via Graaf Karl Joseph Firmian werden de Mozarts voorgesteld aan Graaf Pallavicini-Centurioni, een belangrijke begunstiger van de kunsten, die in zijn paleis een concert met de Mozarts voor de plaatselijke adel organiseerde. Eén van zijn gasten was Giovanni Battista Martini.
Het Euridice Choir o.l.v. Pier Paolo Scattolin (foto) en de solisten, Giacomo Contro, Angela Troilo, en Vincenzo Di Donato stellen hier Martini’s intermezzo, “Azione Teatrale” uit 1726, voor, naast “Richiami degli ambulanti al Mercato di Bologna” voor, “de oproepen van de straatverkopers op de markt van Bologna”, waaronder 13 van de wel 800 vocale canons, gecomponeerd door Padre Martini, die een levendig, sonoor beeld geven van het 18de -eeuws Bologna in zijn meest dagelijkse en populaire aspecten.
Een Azione teatrale was een genre kameropera, dat in de late 17de– en 18deeeuw populair was in Italië en Zuid-Europa. Het werd soms samengevoegd met een azione scenica, componimento dramatico of componimento da camera. Een azione teatrale was meestal korter met weinig acteurs/zangers, meestal geen koor, en gepresenteerd in één handeling of verdeeld in twee delen. Deze muzikale toneelstukken werden meestal voor hoogwaardigheidsbekleders gepresenteerd in hun privépaleizen of in de aristocratische theaters van hun gastheren. Grotere werken, met feestelijke koren en vaak met meerdere historische of mythologische personages, werden een festa teatrale genoemd. Voorbeelden van het genre waren Traetta’s “Armida” (1761), Mozarts “Il sogno di Scipione” (1772) en Haydns “L’isola disabitata” (1779).
De uitvoerders van “Azione Teatrale” zijn Giacomo Contro (Melisa, bas), Vincenzo Di Donato (Serpillo, tenor) en Angela Troilo (Grilletta, contralto), en Daniele Salvatore (Flauto basso), Perikli Pite (viola da gamba), Giovanni Fini (Arciliuto) en Marcello Rossi Corradini (klavecimbel).
De uitvoerders van “Richiami degli ambulanti al Mercato di Bologna” zijn Sara Dallolio, Stefano Fanton en Angela Troilo (Flauti dolci), Irene Pizzi en Silvia Tecchio (viool), Silvia Guberti en Gianni Sebartoli (viola da gamba), Federica Pasquali (cello), Giovanni Fini (Arciliuto), Mirco Mungari (percussie) en Marcello Rossi Corradini (klavecimbel). Het Coro da Camera Euridice, en het Ensemble di Strumenti Antichi Circe staan o.l.v. Pier Paolo Scattolin. De volkse “Richiami” met aanstekelijk percussie mag u niet missen. Heel bijzonder!
Giovanni Battista Martini Azione Teatrale, 1726 Richiami degli ambulanti al Mercato di Bologna Contro Di Donato Troilo Coro Da Camera Euridice Ensemble Circe Scattolin cd Tactus TC701307