“Prokofiev Suites from The Gambler & The Tale of the Stone Flower” door het Lahti Symphony Orchestra o.l.v. Dima Slobodeniouk, op het label BIS. Fantastisch! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Gedurende zijn hele carrière componeerde Sergei Prokofiev een groot aantal werken voor het podium. Hij miste daarbij zelden de kans om zijn partituur op de een of andere manier te herwerken, door min of meer dicht bij het origineel te blijven in een orkestsuite of het te gebruiken als materiaal voor een volledig nieuw werk, zoals de derde en vierde symfonieën (gebaseerd op respectievelijk het ballet “The Prodigal Son” of “Le Fils prodigue” en de opera “De Vuurengel/The Fiery Angel.)

De huidige release combineert suites die gemaakt zijn op basis van zijn eerste opera (“De speler”, 1915-1917) en zijn laatste ballet (“De stenen bloem”, 1948-1953). “Igrok” (“De speler”) op een libretto van de componist, gebaseerd op de gelijknamige roman van Fjodor Dostojevski, over gokverslaving, uit 1868, ging in april 1929 in première in de Koninklijke Muntschouwburg/La Monnaie in Brussel. “De speler” (“The Gambler”) uit 1915-1917, maar herzien in 1927-1928, had geen afzonderlijke nummers die makkelijk konden worden losgemaakt. Daarom creëerde Prokofiev ‘portretten’ van de vier hoofdpersonages, Alexis (Alexj Iwanowitsj), La Grand’Mère, (Antonida Vasilevna Tarasevitcheva, de tante van de generaal, genaamd “la baboulinka” (grootmoeder)), de Generaal, en Pauline, (Polina Alexandrovna Praskovjad), de stiefdochter van de generaal.

De plot van “De stenen bloem” op een libretto van Mira Mendelssohn-Prokofjeva, Prokofjevs tweede vrouw (foto), en Leonid Lavrovsky (foto), naar één van de vertellingen uit de Oeral, “Het Malachieten kistje” uit 1939, van Pavel Bazhov (1879-1950) (foto), was gebaseerd op een verzameling volksmuziek en sprookjes uit de mijngemeenschappen van het Oeralgebergte. Bazho werd trouwens zelf geboren in een familie van mijnwerkers van de Sysertfabriek nabij Jekaterinenburg, dat toen nog Sverdlovsk heette. Malachiet (foto) is een magnifiek, groen mineraal dat als edelsteen wordt gebruikt. Bezoek de grote, groene zaal van het Hermitagemuseum in Sint-Petersburg (foto).

Het ballet werd postuum in première gebracht in 1954, onder leiding van Yuri Fayer (foto), die tussen 1923 en 1963, de legendarische chef ballet dirigent was van het Bolshoi Theater. In november 1945 had Fayer overigens ook al de wereldpremière van Prokofievs ballet “Assepoester” gedirigeerd. De jonge Gennady Rozhdestvensky was van 1951 tot 1961, assistent-dirigent van Fayer.

In 1943 kreeg Bazhov voor zijn “Malakhitovaya Shkatulka” (“Het Malachieten kistje”) de “Stalinonderscheiding 2^de klasse” en in 1946 werd hij verkozen tot afgevaardigde van de Opperste Sovjet. In 1951 componeerde Prokofjev overigens ook zijn Oeral-Rapsodie, op. 128. Prokofjev componeerde voor “De stenen bloem” een lyrische partituur in een idioom gebaseerd op volksmuziek en 19^de-eeuwse muzikale tradities. In afwachting van de officiële toestemming om het ballet te laten opvoeren, plande hij een aantal orkestsuites.

Op deze opname combineren het Lahti Symphony Orchestra en hun chef-dirigent Dima Slobodeniouk, twee van deze compilaties, de Wedding Suite, Op.126 en de Gypsy Fantasy, Op.127, die beide in 1951 voor het ballet zelf werden uitgevoerd. Het werd voorafgegaan door de opening van het eigenlijke ballet, getiteld “Chosyayka Mednoy Gory” (De minnares van de koperen berg/The Mistress of the Copper Mountain), naar het sprookje, “Mednoj gory hozjajka”, Suite voor orkest, op. 129. In 1941 en 1944 had Alexander Fridlender (1906-1980) overigens reeds de gelijkaardige balletten, “Gornaja skazka” (“The Mountain Fairy Tale”) en “De stenen bloem” gecomponeerd. De suites van Prokofjev omlijsten op de cd Prokofjevs kort “Herfstachtig” (“Autumnal Sketch”) op. 8 uit 1910.

De Russisch-Finse dirigent, Dima Slobodeniouk (°1975), geboren in Moskou, komt uit een muzikale familie. Zijn vader en grootvader speelden altviool in het Filharmonisch Orkest, zijn moeder is pianiste. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie verhuisde hij op 16-jarige leeftijd op voorstel van zijn vader naar Finland, waar hij sinds 2016 chef-dirigent van de Sinfonia Lahti is. Al in 2013 stond hij aan het hoofd van het Orquesta Sinfónica de Galicia in La Coruña. Hij begon zijn studie als violist aan het conservatorium van Moskou op 14-jarige leeftijd, studeerde af aan de Sibelius Academie in Helsinki en volgde vervolgens een opleiding tot dirigent. In 1999 dirigeerde hij voor het eerst een symfonieconcert. Als gastdirigent was hij onder meer in Boston, Amsterdam, Rotterdam, Wenen, München, Tokio, Minnesota, Luzern en de radio-orkesten in Stuttgart en Keulen. In februari 2018 dirigeerde hij voor het eerst de Berliner Philharmoniker.

De eerste opzet van Sinfonia Lahti, een symfonieorkest uit de Finse stad, Lahti, was in 1910, toen het van start ging als “Het orkest van de Muziekvrienden van Lahti”. In 1949 werd het een stedelijk symfonieorkest. In het westen bleef het orkest vrij onbekend, tot het Zweeds platenlabel BIS het ontdekte. Met zijn toenmalige gastdirigent en later vaste chef-dirigent, Osmo Vänskä, werd het orkest onder de naam Lahti Symphony Orchestra een vaste speler voor het label met opnamen van werken van Sibelius, maar ook van een reeks gewijd aan Kalevi Aho, die enige tijd huiscomponist was, en Joonas Kokkonen.

Het orkest viel in de prijzen met de cd-premières van de onuitgegeven eerste versies van het Vioolconcerto en de 5^de symfonie van Sibelius. Onder Vänska’s leiding speelde het orkest in 2003 voor het eerst in Nederland, in het Amsterdamse Concertgebouw. Vänskä verhuisde in 2008 naar het Minnesota Orchestra en werd bij zijn afscheid benoemd tot ere-dirigent. Hij werd opgevolgd door Jukka Pekka Saraste, die in de herfst van 2011 werd opgevolgd door Okko Kamu. Sinds 2016 is Dima Slobodeniouk chef-dirigent. Het orkest met ongeveer 60 leden verzorgt concerten met klassieke muziek in Lahti en omstreken, reist de hele wereld af, en maakt af en toe ook eens een uitstapje naar georkestreerde popmuziek. Zo verschenen er albums met muziek van ABBA en Queen, gezongen door het Fins a cappella ensemble, “Rajaton”. In 2000 kreeg Lahti een nieuwe concertzaal in de Sibeliushal (foto).