Victor Sebestyen laat een nieuw licht schijnen op de man die in Rusland nog steeds aanbeden wordt en in de rest van de wereld wordt aanzien als een man die een immense stempel heeft gedrukt op de wereldgeschiedenis.
Sebestyen laat vooral de mens achter de politieke legende zien. Aan de hand van nieuw materiaal uit de directe omgeving van Lenin, eigenl. Vladimir Iljitsj Oeljanov (1870-1924), haalt Sebestyen in deze biografie de legende van de koude, afstandelijke Lenin onderuit. Hij kon daarbij putten uit allerlei verhalen over Lenin die in het Sovjettijdperk werden verzwegen. Zo mocht bijvoorbeeld Lenins ménage à trois met zijn vrouw Nadezjda Kroepskaja en zijn minnares en kameraad Inessa Armand niet bekend worden. Sebestyen schept zo doende een ander beeld van Lenin en de Russische Revolutie, één van de grootste keerpunten in de moderne geschiedenis.
Lenin was in alle opzichten het zogenaamde toonbeeld van bolsjewistische rechtschapenheid. Hij was daarnaast wel de grondlegger van een van de wreedste dictaturen uit de geschiedenis. Lenin kwam door middel van een staatsgreep aan de macht, maar geweld was niet het enige middel waarvan hij zich bediende. In menig opzicht was hij eigenlijk een hoogst modern politiek fenomeen, schrijft Sebestyen, het soort demagoog dat om aan de macht te komen beloftes doet en op de proppen komt met simpele oplossingen voor ingewikkelde problemen. Lenin loog schaamteloos en wees zondebokken aan die hij dan vijanden van het volk noemde. Hij zag zichzelf als een idealist en bouwde een systeem op dat gebaseerd was op de gedachte dat politieke terreur tegen opponenten gerechtvaardigd was om een hoger doel te bereiken, zo lezen we. Stalin “perfectioneerde” dit systeem, maar de ideeën waren afkomstig van Lenin.
Lenin als persoon kwam nauwelijks uit de verf in de boeken die tijdens de Koude Oorlog over hem werden geschreven. Men wilde hem nl. niet menselijk laten lijken, omdat een menselijke Lenin niet paste in het ideologisch beeld van de werkelijkheid. De biografieën over Lenin die in de Sovjet-Unie verschenen waren als het ware hagiografieën. Dit is het eerste grootschalig werk over Lenin in twintig jaar. Sebestyen vertelt nu de verhalen die in de Sovjet-Unie niet verteld mochten worden. Zo schept hij een heel ander beeld van Lenin en de Russische Revolutie.
Uiteraard schrijft Sebestyen over het politiek leven van Lenin, maar hij laat vooral de mens achter de politieke legende zien. Want Sebestyen belicht ook Lenins liefdesleven. Lidia Fotjeva bv. die samen met Lenin in Parijs en Zwitserland was in de jaren 1900, schreef uitgebreid over Lenins leven en werkgewoontes. Zij werkte in het Lenin Museum vanaf de jaren ’30. Bijna alle belangrijke verhoudingen in Lenins leven waren relaties met vrouwen. Zijn vrouw Nadezjda of Nadja heeft sterk gekuiste memoires over hun leven uitgegeven, maar door nieuwe documenten en andere bronnen, weten we ondertussen dat zij heel wat meer was dan de volgzame, plichtsbewuste secretaresse waarvoor men haar hield. Zonder haar had Lenin nl. nooit kunnen bereiken wat hij heeft bereikt. 
Nadezjda Kroepskaja (foto) leerde arbeiders lezen en schrijven. Zij werd in 1898, Lenins vrouw. Ze trouwden toen ze beiden verbannen waren naar Siberië. Samen leefden zij 20 jaar lang in ballingschap. Na de Revolutie had ze een hoge functie bij het Ministerie van Onderwijs. Maar wel tien jaar lang had Lenin ook een relatie met de intellectuele en mooie Inessa Armand. Zij was bv. aan boord van de verzegelde trein van Zürich naar Petrograd in 1917. Na haar dood werden Lenin en zijn vrouw de voogden van Inessa’s dochters, Inna en Varvara. Hun ménage à trois krijgt in het boek heel veel plaats en aandacht omdat die zo’n belangrijke rol speelde in Lenins emotioneel leven. Naar het schijnt was de enige keer dat Lenin in het openbaar zichtbaar was aangedaan, bij Inessa’s begrafenis, drie jaar voor hij zelf overleed.
Naast Leo Trotski, Maxim Gorki en Georgi Plechanov, de vader van het Russisch marxisme, ontmoetten we doorheen het boek tal van heel belangrijke personages. In de loop van het akelig verhaal ontmoetten we bv. Vladimir Antonov-Ovsejenko, één van de militaire ontwerpers van de bolsjewistische coup. Hij leidde de Rode Gardisten die het Winterpaleis binnenvielen op het hoogtepunt van de Revolutie en arresteerde de overlevende leden van de Voorlopige Regering. Later werd hij één van Lenins meest meedogenloze handlangers, die in de jaren ’20 opstanden van de arbeiders onderdrukte. Na een schijnproces tijdens Stalins Grote Zuivering werd hij doodgeschoten. 
We ontmoetten ook Angelica Balabanova (foto) die na de Revolutie, de eerste Secretaris was van de Communistische Internationale (Komintern), opgericht om communistische partijen wereldwijd te stimuleren en marxistische revoluties te beramen. Er is ook de arts Alexander Bogdanov die zich tegen de Revolutie verzette, maar naderhand hoge posities kreeg in de kunst- en de medische wereld. Tot aan de Revolutie was Vladimir Bontsj-Broejevitsj uitgever, daarna werd hij Lenins persoonlijke secretaris. Nikolaj Boecharin was een Bolsjewistische activist en vooraanstaande communistische ideoloog die hem opleidde tot een getalenteerd journalist en spreker. Hij brak met Stalin in de jaren ’30 en werd na een schijnproces tijdens de Grote Zuivering doodgeschoten. Felix Dzerzjinski was het eerste hoofd van de Tsjeka, de geheime dienst van de Communistische Partij, die later de NKVD en uiteindelijk de KGB werd. Joeli Martov was dan weer een vooraanstaand denker van de mensjewieken.
Lev Kamenev verzette zich tegen de bolsjewistische coup maar nam hoge posities in binnen de Partij na de Revolutie. Stalin executeerde hem na een schijnproces tijdens de Grote Zuivering. Grigori Zinovjev was vanaf 1903 Lenins trouwste rechterhand en hulp tijdens de ballingschapsjaren in Parijs, Genève, Polen en Zürich. Ook hij werd met Kamenev veroordeeld en doodgeschoten tijdens één van de eerste schijnprocessen onder Stalins Grote Zuivering. Alexander Kerenski was dan weer de vooraanstaande leider binnen de Voorlopige Regering. Hij werd verbannen naar Frankrijk en vervolgens naar de VS, waar hij de laatste veertig jaar van zijn leven doorbracht. Alexandra Kollontaj was een revolutionair feministe. Haar eerste campagne was voor onderwijs voor vrouwelijke arbeiders. Na de Revolutie werd ze de eerste Volkscommissaris voor Sociaal Welzijn. Leonid Krasin wist dan weer miljonairs over te halen om geld te doneren voor de Revolutie. Na de Revolutie had hij hoge functies binnen de sovjet-handel en economische commissariaten.
Anatoli Loenatsjarski was aan boord van de verzegelde trein van Zwitserland naar Rusland. Hij werd de eerste volkscommissaris van Verlichting na de Revolutie, en was daarmee verantwoordelijk voor sovjet cultuur en onderwijs in het sovjet systeem. Roman Malinovski was de intelligente leider van de arbeidersklasse. Lenin promoveerde hem tot belangrijkste bolsjewist van Rusland. Hij fungeerde daarnaast wel onder de naam “’Portnoi”, als hoogst betaalde dubbelagent voor de tsaristische geheime dienst, de Ochrana. Hij verraadde tientallen bolsjewistische activisten, die vervolgens gearresteerd en verbannen werden. Onder hen waren Stalin, Sverdlov en Boecharin. In 1918 keerde hij terug naar Rusland, maar werd herkend door Grigory Zinovjev. Malinovski werd meteen doodgeschoten. Zinovjev werd op zijn beurt in augustus 1936 ter dood veroordeeld en een dag later in de Loebjanka-gevangenis geëxecuteerd.
Alexander Oeljanov was betrokken bij het complot van de revolutionaire terreurgroep ‘Wil van het Volk’ om tsaar Alexander III te vermoorden. Hij werd gearresteerd, in het geheim veroordeeld en zes weken na zijn 21ste verjaardag opgehangen. De gematigde liberaal lja Oeljanov was een vooraanstaand tsaristisch ambtenaar en onderwijsinspecteur, die door zijn officiële rang als bestuurder, een adellijke positie kreeg.
En dan is er uiteraard Lenins moeder (foto) en zijn twee zussen. Maria Alexandrovna Oeljonova, Lenins ontwikkelde moeder, steunde als fanatiek extremiste, zijn revolutionaire politiek. Maria Iljinitsjna Oeljanova, Lenins jongere zus, kreeg van haar broer een hoge positie binnen de communistische Partij na de Revolutie, en een baan op hoog niveau bij de Partijkrant, “Pravda”. Anna Oeljanova-Jelizarova, Lenins oudere zus, schreef in de jaren ’30 een familiekroniek waarin zij o.a. inging op de Joodse achtergrond van haar moeder. Lenins moeder was nl. een telg uit de joodse familie Blank. Dit werd door Stalin gecensureerd. 
Lenins vader, Ilya Nikolayevich Ulyanov, was reeds revolutionair (Narodniki) en aanhanger van de ideeën van Nikolai Tsjernysjevsky (foto), de belangrijkste verkondiger van revolutionaire gedachten en Nikolai Dobrolyubov, de criticus van de Russische landadel en bezitters van lijfeigenen. Nikolaj Tsjernysjevski was Lenins literaire held. Zijn boek ‘Wat te doen?’ uit 1863 geschreven in gevangenschap, had een immens grote invloed op Lenins gedrag en denken. Het hoofdpersonage in “Wat te doen?”, Rachmetov, is immers een totaal aan de revolutie gewijde, gedisciplineerde asceet. Al wat Rachmetov doet is uitsluitend gemotiveerd vanuit de op handen zijnde revolutie. Zo eet hij alleen maar vlees om zich te sterken voor de naderende strijd en slaapt hij op een spijkerbed om zich te harden, Lenins Spartaanse levenswijze vond zijn voorbeeld in Rachmetov.
Pjotr Stolypin introduceerde een reeks van agrarische en economische hervormingen, maar nam ook strenge maatregelen tegen zogenaamde ondermijnende dissidenten, waarbij duizenden mensen om het leven kwamen. Jokov Sverdlov was een trouw aanhanger van Lenin en diens rechterhand in het bestuurlijke apparaat na de bolsjewistische revolutie. De moord op de tsaar en zijn familie werd door hem beraamd en georganiseerd. Het boek is een must. Het is essentieel om een beeld te vormen wat er in die jaren aan misdaden heeft plaats gevonden. Het grijpt naar de keel, het is mensonterend maar het is objectief en historisch correct, helaas…Absoluut lezen!
Victor Sebestyen werd in 1956 in Boedapest geboren maar vluchtte als kind met zijn familie het land uit. Hij is de veelgeprezen auteur van “Twelve Days : How the Hungarians Tried to Topple Their Soviet Masters”, “Revolution 1989 : the Fall of the Soviet Empire” en “1946 – The making of the modern world”. Als journalist schreef hij o.a. voor “Evening Standard”, “Daily Mail” en “The Times” over het uiteenvallen van het communisme, de oorlogen in Joegoslavië en het einde van de Sovjet-Unie.
Victor Sebestyen Lenin Uitg. Spectrum 720 bladz. ISBN 9789000354535