Bekende slachtoffers, beruchte criminelen, tot de verbeelding sprekende vergiffen, in dit merkwaardig boek vol straffe historische anekdotes, verneemt u alles over vergif en de impact ervan op onze samenleving.

Vergif heeft op mensen altijd al een macabere aantrekkingskracht uitgeoefend. Het werd en wordt ingezet om oorlogen te voeren, om terechtstellingen te voltrekken, om sluipmoorden te plegen, en als massavernietigingsmiddel. Tal van bekendheden kwamen opzettelijk of onopzettelijk, door vergiftiging om het leven, van Socrates en Romeinse keizers tot Napoleon Bonaparte en Beethoven, tot meer recent Georgi Markov, Alexander Litvinenko en Slobodan Praljak. Maar anderzijds wordt het ook ingezet om oogsten te beschermen en om te genezen.

Van Griekse filosofen tot Russische spionnen, heeft vergif een lange en kleurrijke geschiedenis. Het was en is gemakkelijk te verkrijgen en het is vaak moeilijk te detecteren of te traceren. Vergif doodt, maar maakt ook rimpels glad, kalmeert zenuwen, biedt visioenen en geneest ziekten. De geschiedenis van gif is ook de geschiedenis van de geneeskunde en speelt een cruciale rol in de geschiedenis van wetenschap, industrie en landbouw. Van arseen en belladonna tot thallium en Zyklon B, verkent “Vergif” de aard van toxiciteit, en onthult hoe soorten vergif ons dagelijks leven kruisen.

Het gebruik van vergif om te doden voor moord, executie of zelfmoord, is al bekend sinds de oudheid. Sinds mensenheugenis, lang voor Socrates gedwongen zelfmoord pleegde door de gifbeker met scheerling te drinken, moeten ontelbaar veel mensen, al dan niet per ongeluk, gestorven zijn door het eten van giftige planten of paddenstoelen. Maar, ondanks zijn afschrikwekkend imago is gif soms ook nuttig. Sommige giffen, die zelfs in kleine hoeveelheden dodelijk zijn, worden namelijk gebruikt in herbiciden en geneesmiddelen. Neem nu insuline, dat is gevaarlijk als je het in hoge dosis zou geïnjecteerd krijgen. Wanneer iemand die daar aan sterft, in een beerput wordt gegooid en pas twee jaar nadien ontdekt wordt, moet je niet beginnen dromen om nog iets van die insuline te kunnen aantonen.

In het boek staan veel voorbeelden van stoffen die in kleine hoeveelheden nuttig zijn, maar dodelijk kunnen zijn in grote hoeveelheden. In de toxicologie draait het allemaal om chemie. Enkel de dosis bepaalt of iets giftig of venijnig wordt. Stel dat wij 15 liter water beginnen drinken, morgen nog eens, de dag erna nog eens, dan zien wij elkaar over een paar dagen niet meer. Water kan een vergif zijn, de dosis is belangrijker, niet de stof.

Dit boek toont ook sterk aan hoe belangrijk de natuur is. Micro-organismen, virussen, bacteriën of planten, waar heel veel recreatieve drugs, maar ook goede geneesmiddelen uit voorkomen, tonen aan dat de natuur eigenlijk niet zo vriendelijk is als we denken. Zelfs in een moestuin staan stoffen die misbruikt kunnen worden in moordzaken. Maar door studie van de toxicologie en het correct aanwenden van het gif, kan je diezelfde stof ook met goede bedoelingen gebruiken. Als er nu vingerhoedskruid in de moestuin staat, dan kan je daar zeer goed mensen met hartritmestoornissen mee helpen, maar je kan evengoed een hartritmestoornis induceren.

“Vergif, een geïllustreerde geschiedenis” vertelt over de belangrijke, maar vaak minder bekende rol van vergif in de loop der tijden. Hoe komt het dat een bepaalde stof giftig is? Wat houdt toxicologie, de wetenschap van de vergiffen, precies in? Welke soorten vergif bestaan er? Welke bekende en minder bekende personen kwamen om door vergiftiging? Als u dit boek gelezen heeft, weet u dat eigenlijk alles vergif is, zelfs water en maniok, dat de Romeinen hun wijn aanlengden met lood, en dat een schorpioen niet zo giftig is als zijn reputatie doet vermoeden.

Ook beseft u dan de vaak dubbele werking van gif, het heeft nl. zowel positieve als negatieve effecten. Veel medicijnen zijn namelijk hetzelfde als bepaalde gifstoffen, maar door ze in een andere dosis of samenstelling te gebruiken, hebben ze geen schadelijk maar een genezend effect. Ontdek ook de verschillen tussen gifstoffen, venom en toxines, de vijf stadia van vergiftiging, hoeveel bijensteken er nodig zijn om iemand te doden, en wat je nou echt moet doen als een giftige slang je bijt.

In dit boek leest u over opium en morfine, arseen, cyanide, sarin zenuwgas, botuline in botox, ricine, polonium, belladonna en strychnine, maar ook over gif in de wetenschap, in de natuur, in de geschiedenis, voor complotten, als moordenaar, voor zelfmoord, en over gif als redder. U leest over de beruchtste vergiftigingszaken uit de geschiedenis, over de daders en hun slachtoffers, van Cleopatra, Cesare Borgia en Isaac Newton, tot Erwin Rommel, Mary Ann Cotton en Saddam Hussein, terwijl informatieve “gifdossiers”, de bron, vorm, dodelijke dosis en tegengif bevatten. Een opvallend tot merkwaardig boek, maar uitermate boeiend en bijzonder interessant. Tal van illustraties maken alles aanschouwelijk. Het boek “Poison-an illustrated history” werd uit het Engels vertaald door Sander Beusink en Aad van der Kooij/Vitataal. Een aanrader.

Joel Levy Vergif, een geïllustreerde geschiedenis geïllustreerd 224 bladz. uitg. Davidsfonds ISBN 9789002270437