“Lamento”, door Damien Guillon en Café Zimmermann, op het label Alpha. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Sinds de Renaissance heeft het lamento zich als specifiek genre, ingeburgerd in zowel vocale als instrumentale muziek. Café Zimmermann nodigde de contratenor Damien Guillon uit om een programma met lamento’s uit de Duitse 17^de eeuw op te nemen. Ontdek op deze cd muziek van Christoph Bernhard en de broers, Johann Christoph en Johann Michael Bach.Een lamento of klaagzang is een tragische aria in barokopera’s en cantates. Typerend was de begeleiding met een basso ostinato op een reeks van vier dalende tonen. Het genre was afkomstig van de koorzang in de klassieke Griekse tragedie. In de 17^de eeuw pasten de eerste operacomponisten het lamento omwille van zijn hoog emotioneel gehalte, gretig toe, o.a. Monteverdi, bv. in zijn “Lamento d’Arianna” in 1608, in “Il ritorno d’Ulisse in patria” (1640) (Penelope) en in “L’incoronazione di Poppea” (1643) (Ottavia). Later kwam het lamento ook in de instrumentale barokmuziek terecht.Solist en ensemble kozen voor werk van Johann Christoph Bach (1642-1703) en Johann Michael Bach (1648-1694), Christoph Bernhard (1628-1692), Heinrich Ignaz Franz von Biber (1644-1704), Johann Jakob Froberger (1616-1667) en Johann Heinrich Schmelzer (1620/23-1680).

Naast de bekende Froberger, Biber en Schmelzer, ontdekt u op de cd muziek van de broers, Johann Christoph en Johann Michael Bach, en Christoph Bernhard. Johann Christoph Bach (foto) was de zoon van Heinrich Bach en de broer van Johann Michael Bach. Hij was samen met Johann Sebastian, Johann Christian en Carl Philipp Emanuel Bach, een van de beroemdste componisten uit de componistenfamilie. Hij was organist in Arnstadt, Eisenach en Ohrdruf. Een van zijn bekendste werken is de kantate “Meine Freundin du bist schön”, gebaseerd op het Hooglied. Dit werk en diverse andere werken van de Bachfamilie zijn opgenomen in het “Altbachische Archiv”, een verzameling motetten, cantates en kerkliederen uit de periode 1650-1700 die Johann Sebastian Bach samenstelde. Johann Ambrosius Bach (1645-1695) (foto), de vader van Johann Sebastian, zou met het aanleggen van deze verzameling zijn begonnen, die door zijn zoon Johann Sebastian Bach werd voortgezet. Dit archief werd in 1999, nadat het jarenlang achter het IJzeren Gordijn verloren was gewaand, herontdekt door de musicoloog en Bachkenner, Christoph Wolff, in het staatsarchief van Kiev in Oekraïne.

Johann Michael Bach was de vader van Maria Barbara Bach (1684-1720) en een verre bloedverwant van Johann Sebastian Bach. Hij was al jaren overleden, toen Sebastian, haar achterneef, en Maria Barbara in 1707 in het kerkje van Dornheim (foto) in het huwelijk traden. Johann Michael werd, evenals zijn broer Johann Christoph, in de familie Bach zeer gerespecteerd om zijn muzikale kwaliteiten. In Gehren was hij instrumentbouwer en bekleedde hij de positie van stadsorganist en ambtenaar. Uit zijn composities blijkt dat hij een voorkeur had voor koorwerken en in het bijzonder voor motetten op een Bijbelse of koraaltekst, die van hoge kwaliteit waren.

Christoph Bernhard (1628-1692) werd geboren in Kolberg, Pommeren, en overleed in Dresden. Hij studeerde bij de voormalige Sweelinck-leerling, Paul Siefert, in Danzig (nu Gdansk) en in Warschau. Toen hij twintig was, zong hij aan het hof in Dresden onder leiding van Heinrich Schütz en componeerde hij een deel van de muziek voor zijn begrafenis. Daarna bracht Bernhard een jaar door in Kopenhagen om zang te studeren bij Agostino Fontana. Na zijn benoeming in 1655 tot assistent-kapelmeester in Dresden, verbleef Bernhard twee keer in Italië om er zijn muzikale opleiding voort te zetten. Toen hij 35 was, verhuisde hij naar Hamburg en werd er muziekdirecteur voor het Johanneum. De volgende tien jaar waren een gouden eeuw in de muzikale traditie van Hamburg. Bernhard en zijn goede vriend, Matthias Weckmann (foto), traden samen op en brachten er de nieuwste composities uit Italië en Wenen. De keurvorst van Saksen riep Bernhard in 1674 terug naar Dresden, waar hij terugkeerde als assistent-kapelmeester. Zes jaar later werd het voornamelijk Italiaans, muzikaal establishment in de stad sterk verminderd, totdat Bernhard de enige kapelmeester aan het hof bleef. Hij bleef weliswaar componeren, regisseren en zorgen voor de muziekbibliotheek in Dresden tot aan zijn overlijden op 64-jarige leeftijd.

Bernhard liet vele religieuze, vocale werken na, een paar wereldlijke composities en drie belangrijke verhandelingen over muziek, waarvan de beroemdste, de “Tractatus compositionis augmentatus” (ca. 1657), de bron was van de term “passus duriusculus”, een stijgende of dalende figuur met de omvang van een kwart, via halve toonafstanden.

Damien Guillon (°1981) heeft zich gevestigd als één van de beste artiesten van barokmuziek. Als solist gewaardeerd om zijn muzikale kwaliteiten en zijn heldere, zuivere stem, wordt hij regelmatig uitgenodigd om op te treden onder leiding van de meest gerenommeerde dirigenten. De Franse contratenor, Damien Guillon (°1981), uit Rennes, is vooral bekend van zijn interpretatie van de vocale composities van Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel en John Dowland. Hij kreeg vanaf zijn achtste jaar een muziek- en zangopleiding bij het jongenskoor “Maîtrise de Bretagne” in zijn geboorteplaats Rennes. Daar begon hij als jongenssopraan en, nadat hij de baard in de keel kreeg, ging hij verder als bariton. Toen er bij een concert door ziekte een tekort was aan sopranen, probeerde Damien zijn hoge stem weer uit. Hoewel hij de hoogste noten niet meer haalde, kon hij toch zonder problemen als alt meezingen en zo ontdekte hij zijn vermogen om hoog te zingen. Zijn muzikale interesse omvatte ook het orgel en later studeerde hij ook basso continuo en klavecimbel aan het conservatorium van Boulogne-Billancourt. Van jongs af aan interesseerde hij zich bovendien voor directie. Van 1998 tot 2001 studeerde Damien Guillon onder leiding van Olivier Schneebeli aan het Centre de Musique Baroque de Versailles, en in 2004 verhuisde hij naar Bazel om zijn zangopleiding te vervolmaken bij Andreas Scholl aan de gerenommeerde Schola Cantorum Basiliensis.