“John Thomas, Complete Duos for Harp and Piano, Volume One” door het Duo Praxedis, op het label Toccata classics. Sfeervol Victoriaans. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Als harpist van koningin Victoria, was John Thomas (1826-1913) ook een productief componist voor zijn instrument. Hij componeerde zowel werken voor harp solo als voor duo’s van twee harpen of voor harp en piano. Op de cd staat werk van Beethoven, Bizet, Gounod, Händel en John Thomas zelf, en zijn arrangementen van Welshe volksliederen. De uitvoerders zijn het Duo Praxedis, Hug-Rütti, harp, en haar dochter, Geneviève Hug, piano. Heel bijzonder.De enkelpedaalharp (foto) is een harp waarbij men elke noot afzonderlijk door een pedaal kan verhogen of verlagen. De enkelpedaalharp, “Pedalharfe mit Pedalen am Frauenfuß”, werd in 1720 uitgevonden in Beieren door Jacob Hochbrucker (1673-1763). Net zoals de dubbelpedaalharp heeft deze harp zeven pedalen (foto), maar elke pedaal kon hier slechts in twee verschillende standen worden gezet (bij de dubbelpedaalharp in drie). Op enkelpedaalharp kon men slechts de toonaarden van Mi♭-groot tot Mi-groot spelen, omdat de si, mi en la, enkel konden worden verlaagd, en de fa, do, sol en re, enkel konden worden verhoogd. De dubbelpedaalharp (foto), “harpe à double mouvement”, was de verbeterde vorm. Hierop kon met pedalen, elke noot met een halve toon worden verlaagd of verhoogd, door de pedaal naar boven of beneden te verzetten. Dit type harp werd in 1810 door de Franse harpbouwer, Sébastien Erard, uitgevonden om de harp toe te laten, te moduleren.

De harpist, John Thomas (foto), niet te verwarren met de Amerikaanse bariton, John Charles Thomas (1891-1960) werd geboren in Bridgend (Pen-y-bont ar Ogwr) (foto) in Zuid-Wales. Hij was de zoon van een kleermaker, die klarinet speelde in een amateurband. John was de oudste van zeven kinderen, van wie er vier, harp speelden. Zijn broer, Thomas, bv., maakte ook carrière en speelde in Amerika o.a. met Louis Moreau Gottschalk. John Thomas begon met het bespelen van de drievoudige harp en op 14-jarige leeftijd werd hij onder invloed van de vooraanstaande, Engelse wiskundige, Ada Lovelace (1815-1852) (een dochter van Lord Byron en zijn vrouw, Anne Isabella Milbanke), toegelaten tot de Royal Academy of Music in Londen. Zijn leraren daar waren onder meer Cipriani Potter (1792-1871) voor compositie en John Balsir Chatterton voor harp.

Met Ada Lovelace was Thomas in goed gezelschap. Ada was nl. gehuwd met William King, de 8^ste Baron King, 1st Earl of Lovelace, had daardoor titel, “The Right Honourable the Countess of Lovelace”, en verkeerde daardoor in de hoogste kringen, onder meer aan het Engelse hof. Op zeventienjarige leeftijd ontmoette ze Mary Somerville, (1780-1872), een Schotse schrijfster van wetenschappelijke boeken, die de werken van de Franse wiskundige Laplace in het Engels vertaalde. Deze teksten werden gebruikt op de universiteit van Cambridge. Somerville moedigde Ada aan om wiskunde te studeren, en via Somerville, hoorde Ada Lovelace van de ideeën van de Engelse wiskundige, filosoof, uitvinder en werktuigbouwkundige, Charles Babbage (1791-1871), en de analytische machine. Ze kwam in contact met Babbage, hielp hem met het ontwerpen van deze machine, en vertaalde een samenvatting van Babbages plannen uit het Frans naar het Engels. Babbage stelde voor dat zij dit met haar eigen aantekeningen zou uitbreiden tot een artikel. Hierin voorzag ze dat zo’n analytische machine gebruikt zou kunnen worden om muziek te componeren, afbeeldingen te maken en wetenschap te bedrijven. Ze beschreef zelfs in detail hoe de analytische machine gebruikt kon worden om met behulp van een algoritme, Bernoulli getallen te berekenen. (Jakob Bernoulli (1654-1705) was een Zwitserse wiskundige). Dit uitgeschreven plan wordt nu beschouwd als … het eerste computerprogramma!

Thomas gaf les aan de Guildhall School of Music en aan het Royal College of Music, waar hij uiteindelijk professor werd. Hij componeerde veel stukken voor harp die tegenwoordig nog gebruikt worden voor examens, maar componeerde ook een opera, een symfonie, twee harpconcerti, ouvertures, kamermuziek en twee cantates, “Llewellyn” (1863) en “The Bride of Neath Valley” (1866). In 1861 kreeg hij het pseudoniem, “Pencerdd Gwalia” (Chief of the Welsh minstrels) en was hij korte tijd verloofd met de Belgische-Franse sopraan, Désirée Artôt, (eigenl. Marguerite Joséphine Désirée Montagney) (1835-1907) (foto). In 1868 had Désirée Artôt nog een kortstondige relatie met Tsjaikofski. In 1869 huwde ze weliswaar met de 7 jaar jongere Spaanse bariton, Mariano Padilla y Ramos, maar ze was en bleef de enige vrouw tot wie de homoseksuele Tsjaikofski zich aangetrokken voelde. Hij droeg zelfs twee van zijn composities aan haar op, zijn Romance in fa klein, op. 5, voor piano uit 1868 en Zes liederen, op. 65, voor piano en zang uit 1888.John Thomas zelf trouwde uiteindelijk twee keer, beide keren met een oud-leerlinge. Zijn eerste vrouw, Alice Ann Keate, overleed in 1880, amper twee jaar na hun huwelijk, en hij hertrouwde in 1885, met Joan Francis Denny. In 1872 werd hij benoemd tot harpist van koningin Victoria. Thomas’ originele werken waren in de elegante, romantische stijl van toen, maar hij liet zich ook vaak inspireren door Welshe volksliederen en liet een genereuze erfenis van transcripties na, vooral van opera favorieten. De Welshe volksliederen werden in 1862, 1870 en 1874, uitgegeven door de Welshe dichter en architect, John Jones (1810-1869), bekend onder zijn bardic naam, Talhaiarn, en de Schotse musicus, kunstenaar en schrijver, Thomas Oliphant (1799-1873).

Het Duo Praxedis is een piano-harp duo uit Zwitserland, dat bestaat uit Praxedis Hug-Rütti (°1958) op harp, en haar dochter Praxedis Geneviève Hug (°1984) op piano. Hug-Rütti studeerde harp bij Maria Curzio in Londen en bij Emmy Hürlimann, de voormalige solo-harpiste van het befaamd Tonhalle Orchester in Zürich. Ze studeerde vervolgens aan het conservatorium van Zürich en vervolgde haar studie in Engeland. Tussen 1974 en 1979 gaf ze concerten als pianiste, maar sinds 1982 treedt ze internationaal op als harpiste, als soliste en in verschillende ensembles in binnen- en buitenland. Ze speelde in 1985 een concert met de Festival Strings Lucerne op het Lucerne Music Festival en had verschillende optredens op bekende festivals zoals het Engadin Festival (2013), het Gstaad Menuhin Festival (2014) en de Esterhazy Music Days in Esterhazy Palace (2011).Praxedis Geneviève Hug kreeg haar eerste pianolessen op vijfjarige leeftijd. Tussen 1994 en 2000 kreeg ze les van Theo Lerch, winnaar van de Huber Foundation in Zürich, en ging later piano studeren aan de Accademia Pianistica Internazionale onder de bescherming van Vladimir Aschkenasi. Ze vervolgde haar studie bij Riccardo Risaliti in Florence, en kreeg muzikale impulsen en steun van Shura Cherkassky, Wolfgang Boettcher, Pierre Amoyal, Rudolf Baumgartner en Kristian Zimerman. In 1998 won ze de eerste prijs op het Solothurn muziekconcours voor instrumentale muziek en in 1997 de eerste prijs op het Zwitsers jeugdmuziekconcours. In 1998 richtte ze samen met twee andere eerste prijswinnaars van de Swiss Music Competition, het “Imperial” Pianotrio op.De oorsprong van het Duo gaat terug tot 1996, toen hen werd gevraagd om Bachs Dubbelconcerto met harp en piano met orkest uit te voeren. Vanaf 2010 is de samenwerking geïntensiveerd. Het moeder-dochter duo speelt onder de naam “Duo Praxedis” en geeft jaarlijks ongeveer 40 concerten in Zwitserland en in het buitenland. Optredens vonden plaats in de Tonhalle Zürich, in het Cultuur- en Congrescentrum Luzern, in de Musikhalle in Hamburg en de Sala Mozart in Bologna.Tracklist :