De Franse Revolutie was van grote betekenis voor Frankrijk, maar ook daarbuiten. In ‘De Franse Revolutie en het christendom’ gaat Pierre Trouillez in op de botsing tussen de revolutionairen en het christendom, of meer specifiek: de rooms-katholieke kerk. 
Het atheïsme van de nieuwe Franse overheid verspreidde zich na de bezetting van de Lage Landen in de achttiende eeuw door wat nu België en Nederland is. In 2020 is het 225 jaar geleden dat de Lage Landen bezet waren. ‘De Franse Revolutie en het christendom’ van Pierre Trouillez is een boeiend geschreven mentaliteitsgeschiedenis over wat leidde tot de scheiding van kerk en staat.
Tijdens de Franse Revolutie probeerden de revolutionairen korte metten te maken met het christendom, met name met de rooms-katholieke kerk. De nieuwe seculiere staat verspreidde haar antikatholieke propaganda ook naar het noorden na de bezetting van de Lage Landen in de achttiende eeuw. In deze vloeiend geschreven mentaliteitsgeschiedenis loodst Pierre Trouillez de lezer door de geschiedenis van de Franse kerk in de revolutiejaren 1789-1799. Hij weerlegt in dit boek de misvatting dat de hele revolutionaire periode sprake was van kerkvervolging. Ook toont hij aan dat de poging om een nationale kerk op te zetten, als tegenhanger van Rome, is mislukt doordat de antichristelijke staat deze kerk tot een instrument van haar beleid wilde reduceren. Trouillez lardeert zijn betoog met biografische notities, opmerkelijke citaten en veelzeggende anekdotes, die hij inbedt in de algemene historische context, zoals de Boerenkrijg in België.
“Daarbij gaat de hoofdaandacht”, zo schrijft de auteur, “weliswaar naar het lot van de bisschoppen en priesters, omdat de bronnen nu eenmaal over hen meer informeren, maar we hebben ons ook laten inspireren door de ‘integrale geschiedenis’ of mentaliteitsgeschiedenis. Het is een vorm van geschiedschrijving die in de tweede helft van de vorige eeuw opgang heeft gemaakt en niet alleen beroemde figuren, maar eveneens ‘de gewone man en vrouw’ in het onderzoek betrekt.“
“Al werd in 1789 de Revolutie door veel katholieken als een gave van de goddelijke voorzienigheid begroet”, schrijft Trouillez, “ze was niet uit de lucht komen vallen, maar door een proces in het denken en politieke factoren in de geesten gerijpt. We beginnen onze verkenning van een decennium revolutionaire geschiedenis daarom met de kennismaking van de Kerk en haar politieke en culturele context in de 18de eeuw. Wat we ontdekken, is niet opbeurend.”
“Het kan niet anders”, zo lezen we verder, “of het christendom waarover het in dit boek gaat, is van katholieke signatuur. In het Ancien Régime was het katholicisme immers staatsgodsdienst, en al dan niet gemeend bekende de overgrote meerderheid van de Fransen zich ertoe. Alleen om de uiteenzetting binnen de perken te houden, hebben we de protestanten en de Joden buiten beschouwing gelaten. Laten we slechts vermelden dat zij aan de vooravond van de Revolutie niet meer voor hun leven hoefden te vrezen (althans niet van staatswege), maar dat het volle burgerschap hun nog niet gegund was.”
De Revolutie zal voor hen een emancipatiemoment betekenen, al ondervonden ook zij in een bepaalde fase hoe zij zich tegen hen kon keren: ‘Wij moesten drie godsdiensten vernietigen: de katholieke, de protestantse en de joodse, en bijgevolg met evenveel verschillende belangen rekening houden en die bestrijden,’ rapporteerde de godsdiensthater Lequinio over zijn acties in de Charente-Inférieure. ‘De Franse Revolutie en het christendom’ van Pierre Trouillez is een bijzonder interessante, boeiend geschreven geschiedenis over wat leidde tot de scheiding van kerk en staat, “séparation des Églises et de l’État”. Kaarten en een tijdslijn vervolledigen het boek.
De Belgisch kerkhistoricus, theoloog en priester, Pierre Trouillez (°1946), was docent kerkgeschiedenis en godsdienstwetenschappen in Antwerpen, Hasselt (grootseminarie), Leuven (KU) en Brussel, en verbonden aan de Hogere Instituten voor Godsdienstwetenschappen. Hij schreef eerder o.a. twee boeken over de vroege middeleeuwen, “De Franken en het christendom” en “De Germanen en het christendom” (Omniboek).
Pierre Trouillez De Franse Revolutie en het christendom De gewelddadige scheiding tussen kerk en staat Uitg. Omniboek ISBN 9789401917247
https://www.stretto.be/2017/08/12/de-franken-en-het-christendom/