Beschreven als een ‘muzikale ontdekkingsreiziger’, overspant Florian Ross (°1972) moeiteloos geïmproviseerde en gecomponeerde jazz in een oogverblindende verscheidenheid aan formaten, met muziek die voortkomt uit een diepe synthese van hart en geest. De cd, “Architexture”, is het antwoord van Ross in muziek op 7 architecten en 12 gebouwen over de hele wereld.

“Architektur ist gefrorene Musik” (Friedrich Schlegel/Johann Wolfgang von Goethe)Florian Ross studeerde aanvankelijk jazzcompositie en piano aan de Muziekuniversiteit van Keulen bij Joachim Ullrich en Bill Dobbins. Van 1995 tot 1996 ging hij naar Londen naar de Guildhall School of Music and Drama. Met docenten als Django Bates bestudeerde hij werken van Britse componisten uit de 20^ste eeuw, Benjamin Britten, Peter Warlock en Edward Elgar. Ross bleef nog een jaar in New York City, waar hij studeerde bij Don Friedman en Jim McNeely en lid werd van de BMI Jazz Composer’s Workshop. Naast het feit dat hij een productief componist is, heeft Florian Ross ook reeds 19 albums uitgebracht, o.a. “Seasons & Places” en “Ties & Loose Ends”, als pianist en bandleider van zowel kleine als grote ensembles. Als jazzpianist bespeelt hij synthesizers en elektrische piano’s, en Hammond-orgel in zijn band, “Elektrio”. Met zijn duo “Infinite Loop”, met de trompettist Udo Moll, verkent hij ook de hedendaagse vrije improvisatie met elektronica, effecten, loopers en een vleugelpiano.
Van weelderige rococodecoratie tot de ‘garagehuizen’ van de Amerikaanse suburbia, en van de speelse stijl van Gaudí tot de moderne utopie van Niemeyers Brasilia, combineert “Architexture” licht en schaduw, symmetrie en asymmetrie in een uniek, sonoor geheel van ritme, kleur en lyrische inventiviteit. Hij liet zich nl. inspireren door architecten en gebouwen. De 7 architecten zijn Álvaro Siza (° 1933), Richard Neutra (1892- 1970), Maya Lin (°1959), Antoni Gaudí (1852-1926), Daniel Burnham (1846-1912), Dominikus Zimmermann (1685-1766) en Oscar Niemeyer (1907-2012).

Door de tekst in het bijbehorend boekje, vernemen we iets over de inhoud van de verschillende stukken.

1.Álvaro (2019), opgedragen aan Álvaro Siza

”Much like this I tried to compose a fluid melody surrounding a strict repetitive pattern.” (Florian Ross)

“In 2004”, zo lezen we, “heb ik met mijn Kwintet een kleine rondreis door Portugal gemaakt. Terwijl we wat tijd te besteden hadden in Lissabon, werd ik totaal overweldigd door de architectuur van het havengebied dat voor de Expo ’98 volledig werd herzien. Álvaro Siza ontwierp het Portugese Nationaal Paviljoen, dat voor mij een perfecte mix van gewicht, licht en schaduw, vertegenwoordigd door zijn hangende luifel. Dit lichtgrijs, betonnen gebouw tegen de blauwe zee en lucht is een prachtige manier om structuur en strengheid in de omgeving te integreren. Op dezelfde manier probeerde ik een vloeiende melodie te componeren rond een strikt herhalend patroon.”

2.Richard (2019), opgedragen aan Richard Neutra (1892–1970).Neutra verhuisde in 1923 naar de Verenigde Staten en werd er al snel beroemd vanwege de aandacht die hij schonk aan het definiëren van de werkelijke behoeften van zijn klanten, ongeacht de grootte van het project, in tegenstelling tot andere architecten die hun artistieke visie graag aan een klant wilden opleggen. “In dit “stuk”, vertelt Ross, “probeerde ik vriendschap te sluiten met de luisteraar terwijl ik structuur, logica en vorm scherp in de gaten hield, net als Neutra’s “Kaufmann Desert House”, een strijd tussen symmetrie en asymmetrie, door zowel symmetrie als asymmetrie op de juiste manier, op het juiste moment en om de juiste redenen te gebruiken. Van symmetrie wordt algemeen aangenomen dat het de dominantie van de mensheid over onze omgeving uitoefent. Het kan orde, hiërarchie en kracht weerspiegelen. Asymmetrie weerspiegelt daarom precies het tegenovergestelde; organisch, volkstaal, eigenzinnigheid.

3.Maya (2019), opgedragen aan Maya Lin“Maya Lin, waarschijnlijk het best bekend om haar ontwerp van het “Vietnam Veterans Memorial”, inspireerde me vooral met haar milieubewustzijn. Ze zegt: “Al mijn werk gaat over dingen erin laten glijden, een volgorde of een structurering invoegen, maar toch een interface maken zodat er uiteindelijk, in plaats van een hiërarchie, een balans en spanning is tussen het door de mens gemaakte en het natuurlijke”. Ik vond haar Box House bijzonder indrukwekkend”.

4.Antoni (2019), opgedragen aan Antoni Gaudí“Dit was het eerste stuk dat ik schreef voor het Architexture-project”, vertelt Ross verder, “voor mij vertegenwoordigt het de essentie van de composities voor Architexture. Van veraf lijkt het erg hoekig en rigide, net als de gotische kathedraal in mijn geboorteplaats, Keulen. Als je echter goed kijkt, worden veel van de hoeken, randen en andere structurele ideeën veel ronder en toegankelijker, bijna speelser, een beetje zoals de Sagrada Familia in Barcelona. Voor mij is het fascinerend hoe Gaudí erin slaagde een ietwat speelse stijl te verweven met serieuze structuren – of andersom.”

5.Development One (2019), geïnspireerd door de architectuur van Brazilië.“Developments One to Four” is een serie van vier korte stukken die gebaseerd zijn op één idee dat op doorlopende wijze wordt ontwikkeld. Alle stukken zijn geïnspireerd door de architectonische stijl van een tijdperk/regio. Deze eerste is geïnspireerd op de vele architectuurstijlen die in Rio de Janeiro te vinden zijn, van neoclassicistisch tot modernistisch. Ritmisch is dit stuk verbonden met de Partido Alto, een subgenre van Samba, dat vaak in een jazzcontext wordt gespeeld. Door het in 7/8 (of 7/4) te plaatsen, verbindt het het genre uit de jaren dertig, toen het voor het eerst werd ontwikkeld. Rio is trouwens in 2020 uitgeroepen tot de allereerste wereldhoofdstad van de architectuur”.

6.Glebe Cottage (2019), opgedragen aan John Taylor.“John Taylor (1942-2015) (foto) was niet alleen mijn pianoleraar toen ik studeerde aan de Hochschule für Musik und Tanz Köln, hij werd ook al snel een vertrouwde vriend die een enorme muzikale invloed had. Zijn spel, schriftuur en persoonlijkheid, zijn tot op de dag van vandaag nog steeds erg aanwezig. Rond nieuwjaarsdag 1996 bezocht ik hem en zijn vrouw in hun mooi huis Glebe Cottage in Kent. John had een apart tuinhuisje met net genoeg ruimte voor zijn vleugel, een kleine bibliotheek en honderden partituren. Toen ik deze ‘heilige plek’ binnenkwam, voelde ik me meteen thuis”.

7.Development Two (2019), geïnspireerd door de ‘Garage Houses’ in de USA.Deze vaak geprefabriceerde huizen werden de dominante stijl van hun tijd in de voorsteden. Het waren niet alleen praktische units met één verdieping en een aangebouwde garage, ze waren ook het begin van de architectonische monocultuur die tot op de dag van vandaag de Amerikaanse buitenwijken heeft gevormd.

8.Development Three (2019), geïnspireerd door de plattegronden van kathedralen en kerken.“De correlatie tussen muziek en architectuur”, lezen we hier, “is vooral aanwezig als ik naar plattegronden kijk, voor mij zien ze eruit als partituren. Terwijl muziek driedimensionaal wordt wanneer het wordt uitgevoerd, komt architectuur tot leven wanneer de gebouwen oprijzen uit hun plattegronden. In het bijzonder geval van kathedralen inspireerde de vaak gebruikte kruisvorm de vorm van Development Three. Het plan, en het stuk, begint bij de hoofdingang, kijkend naar de banken die voor de parochianen zijn opgesteld. Later wordt de ruimte breder voor het transept en vaak de secundaire toegang aan de zijkanten. Een nieuw gebied trekt zich dan samen tot de oorspronkelijke breedte, voorbij de communietafel en de zijbeuk, en gaat dan verder naar het altaar, het kruis en in zekere zin, de eeuwigheid.”

9.Daniel (2019), opgedragen aan Daniel Burnham“Tijdens mijn tijd in New York was het Flatiron Building van 5th Avenue, Broadway en 23rd Street waarschijnlijk het indrukwekkendste staaltje architectuur voor mij. Het lijkt op een cruiseschip dat door Manhattan vaart in een kalme zee. Ik herinner me dat ik op een avond te laat was voor een optreden met een ensemble van de New York University, terwijl ik langs datzelfde gebouw snelde met de volle maan erboven. We speelden een vroege versie van dit stuk genaamd “Moon over Manhattan”.

10. Development Four (2019), opgedragen aan Dominikus Zimmermann (1685-1766).

“Dominikus Zimmermann stamde uit een kunstenaars- en ambachtsliedenfamilie, behorend tot de zogenaamde Wessobrunner School. Hij werkte eerst als stucwerker en later als bouwmeester en architect. Naast vele werken in de rococostijl ontwierp hij de bedevaartkerk Wieskirche bij Steingaden in Beieren. Ik heb vele zomers met mijn gezin in de omgeving doorgebracht en we hebben meerdere keren een bezoek gebracht aan de Wieskirche. De architectuur en de typisch overvloedige binnen versieringen hebben een blijvende indruk op me achtergelaten. Mijn zes jaar oude dochter vroeg ‘… is het hier dat Jezus woont?”

11.Brinkwells Cottage (2019) (arr. van Edward Elgars Variations on an Original Theme, Op. 36, ‘Enigma’: Variation 9: Nimrod (A. J. Jaeger), 1899), opgedragen aan Edward Elgar (1857-1934).“Sinds de tijd dat ik voor het eerst in aanraking kwam met Britse componisten uit het begin van de 20^ste eeuw”, vertelt Ross, “voelde ik een zekere persoonlijke band met de manier waarop ze met harmonie en melodie omgingen. Voor mij lijkt het nog steeds een zeer effectieve en mooie combinatie van laatromantische harmonie zonder de zwaarte van Duitse componisten uit die tijd, noch de expressieve ‘kleur’-taal van hun Franse tegenhangers. Elgars Enigma Variaties zijn daar een voorbeeld van, de melodie en constructie van Nimrod is altijd mijn favoriet gebleven. Tussen 1917 en 1920 bracht Elgar zoveel mogelijk tijd door in zijn gehuurd huisje, Brinkwells, dat zich in de rustige heuvels boven Fittleworth bevindt. In dit toevluchtsoord, weg van de drukte van Londen, componeerde hij veel van zijn meest volwassen werken”.

12.Oscar (2019), opgedragen aan Oscar Niemeyer.“Oscar Niemeyer’s moderne utopie van Brasilia was het eerste stuk architectuur waar ik bewust in geïnteresseerd was. Op 15-jarige leeftijd keek ik een 35mm-film over de ‘making of’ Brasilia’ in een aardrijkskundeles en kon ik niet geloven dat er eigenlijk een hele stad bestaat in het midden van de jungle, die eruitziet alsof hij rechtstreeks uit een Star Trek-aflevering komt. Het feit dat er maar een paar witte VW-kevers door de brede, lege straten reden, maakte het des te meer sciencefiction. De melodie van dit stuk is getranscribeerd van twee repentistas uit Curitiba die ‘vechten’ door een geïmproviseerd lied, eenvoudig begeleid door pandeiro’s (tamboerijnen). Ik heb het toen op een modernistische Niemeyer-achtige manier gerangschikt, denkend aan Brasilia”.

De uitvoerders van deze afwisselend speelse, zacht lyrische, dromerige, magisch veelkleurige of strak ritmische muziek, zijn Sebastian Gille, saxofoon, Florian Ross, piano, David Helm, contrabas, Fabian Arends, drums, The Event Wind Ensemble Susanne Blumenthal.Niet te missen.Florian Ross Architexture Music for Jazz Quartet and Wind Ensemble Sebastian Gille, saxophone, Florian Ross, piano, David Helm, Double Bass, Fabian Arends, Drums The Event Wind Ensemble Susanne Blumenthal cd Naxos 8.574066