Sibelius componeerde tussen 1899 en 1924, zeven symfonieën. Een 8steSymfonie liet hij in 1929 onvoltooid. Elk van de symfonieën is op zichzelf al een wonder van natuurpoëzie, maar samengevoegd tot een groots drieluik, geven ze pas hun diepste geheimen prijs. Zeker als het orkest gedirigeerd wordt door Osmo Vänskä. 
Het begon allemaal toen de Estse dirigent, Neeme Järvi (°1937), stopte met het opnemen van Sibelius voor de Zweedse platenmaatschappij Bis. De onvermoeibare Robert von Bahr, de oprichter van het label BIS in 1973, wilde het volledig werk van Sibelius laten opnemen en de nog niet-opgenomen orkestwerken werden gegeven aan het toen totaal onbekend Lahti Symphony Orchestra (LSO) onder leiding van Osmo Vänskä.
https://bis.se/the-sibelius-edition
De rest is geschiedenis. De opname van de originele versie van Sibelius’ Vioolconcerto leverde het orkest hun eerste Gramophone op. Sindsdien is het aantal prijzen vermenigvuldigd. Na verschillende Sibelius-rariteiten, nam het orkest in 1997, Sibelius’ complete symfonieën op. Dit was voor de vooraanstaande Sibelius-expert en schrijver, Robert Layton, aanleiding om de prestaties van Osmo Vänskä te vergelijken met de beste opnames van Colin Davis, Herbert von Karajan en Thomas Beecham, en de New York Times beschreef Vänskä als “een van de belangrijkste, hedendaagse vertolkers van Sibelius”.
Dat Osmo Vänskä (foto) beschouwd wordt als een specialist van Sibelius, is mede gebaseerd op zijn twee symfoniecycli op cd, beide uitgebracht door BIS. De eerste werd opgenomen in 1996-97 met het Lahti Symphony Orchestra en vestigde zijn naam. 14 jaar later keerde hij terug naar de studio voor een tweede cyclus, dit keer met het Minnesota Orchestra, waarvan hij sinds 2003 muziekdirecteur is. De Minnesota-opnames werden in de jaren 2012 – 2016 op drie cd’s uitgebracht en kregen lovende kritieken. Naast topcijfers van recensenten over de hele wereld, oogstte de opnamen onderscheidingen als Editor’s Choice (Gramophone), Orchestral Choice (BBC Music Magazine) en Opname van de maand (MusicWeb International). 
De cd met de symfonieën nrs. 2 en 5, werd opgenomen op de New York Times-lijst van de beste klassieke muziekopnames van 2012 en genomineerd voor een Grammy voor beste orkestopname, een prijs die het vervolg (nrs. 1 en 4), het jaar daarop ontving. Aanbevolen door de Duitse website “Klassik.com”, werd het laatste album, met de symfonieën nrs. 3, 6 en 7, bij de release, onlangs opgenomen op de Gramophone-lijst van ‘Top 10 Sibelius-opnames’. De drie releases zijn nu verzameld in een box, met de toevoeging van de opname van “Kullervo” uit 2016, Sibelius’ eerste grootschalig orkestwerk dat zijn ‘koorsymfonie’ wordt genoemd.
Janne (later Jean) Sibelius werd ontzettend beïnvloed en zelfs grotendeels gevormd door de heel intellectuele en artistieke familie waarmee hij door zijn huwelijk in contact kwam. Op 10 juni 1892 huwde hij nl. met Aino Järnefelt (1871-1969) (foto). Aino Järnefelt uit Helsinki, was de dochter van generaal Alexander Järnefelt en zijn vrouw Elisabeth Clodt von Jürgensburg. Haar broers waren de schrijver Arvid Järnefelt, de schilder Eero Järnefelt en de componist en dirigent Armas Järnefelt. Hun huis (foto), naar haar “Ainola” genaamd, werd in 1903 gebouwd aan het Tuusula meer in Järvenpää. 
Ze kregen zes dochters, Eva, Ruth, Kirsti (die op zeer jonge leeftijd aan tyfus overleed), Katarina, Margareta en Heidi. Eva trouwde met de industrieel Arvi Paloheimo en werd later zelf CEO van de Paloheimo Corporation. Ruth Snellman werd een prominente actrice, Katarina werd de vrouw van een bankier, en Heidi Blomstedt een ontwerpster, haar man Aulis Blomstedt was architect. Margareta trouwde met de dirigent Jussi Jalas. In Ainola, het huis waarin Jean Sibelius woonde tot aan zijn dood in 1957, componeerde hij meer dan 300 werken. Het huis is nu een museum en een van de meest gekoesterde objecten is de Steinway piano die Sibelius in 1915 cadeau kreeg voor zijn vijftigste verjaardag.
In zijn vroegste creatieve periode voelde Sibelius zich sterk aangetrokken tot kamermuziek. De lijst van zijn juvenilia omvat een pianokwintet, vier pianotrio’s en een twintigtal werken voor strijkkwartet, waarvan sommige onvolledig zijn. Hij begon aan een Strijkkwartet rond 1900, werkte eraan in 1909 in Londen, waar hij zijn composities “En Saga” en “Finlandia” dirigeerde. De Engelsen waren dol op zijn muziek en onder leiding van Henry Wood en Granville Bantock, kreeg Sibelius contact met de gegoede aristocratie van het Verenigd Koninkrijk. In april 1909 voltooide hij zijn Strijkkwartet “Voces Intimae” in Berlijn. De première was in april 1910 in het Helsinki Muziek Instituut.
Sibelius was reeds 34 jaar oud, toen hij in 1899 pas zijn eerste symfonie componeerde. In 1892 had hij weliswaar “Kullervo”, een symfonie voor sopraan, bariton, mannenkoor en orkest, gecomponeerd. In 1901-1902 volgde zijn Symfonie nr. 2 in D-majeur, op. 43, in 1907 gevolgd door zijn Symfonie nr. 3 in C-majeur, op. 52. Na de 4de (1911), volgden de 5de, 6de en 7de Symfonie, respectievelijk in 1915, (herzien in 1916 en 1919), 1923, en 1924.
Ten tijde van de 4desymfonie had Sibelius last van een keeltumor, waarvan hij dacht dat deze levensbedreigend was, maar die toch niet kwaadaardig bleek te zijn. Zowel “Voces Intimae” als de 4de Symfonie (1910-1911), weerspiegelden zijn innerlijk leven gedurende de jaren onmiddellijk na de operatie, toen hij door de schaduw van de vallei van de dood was gegaan. Op medisch advies onthield Sibelius zich zeven jaar lang van alcohol en tabak, om een herhaling van de tumor te voorkomen, een periode die zijn vrouw Aino omschreef als de gelukkigste tijd van haar leven. Jean Sibelius dirigeerde in 1911 zelf de eerste uitvoering van zijn 4de Symfonie in Helsinki met het Helsinki Filharmonisch Gezelschap, de voorloper van het Filharmonisch Orkest van Helsinki.
De eerste aanzet voor deze symfonie kwam door een reis die Sibelius ondernam met zijn zwager, de schrijver, Eero Järnefelt, naar Koli (foto) een streek in Oost Finland, aan de grens met Rusland. De bossen en heuvels rondom het meer Pielinen (foto) en het eindeloze meer zelf, het op drie na grootste meer in de Finse provincie, Noord-Karelië, inspireerden Sibelius tot het componeren van zijn evocatieve muziek. Koli heeft trouwens nog andere kunstenaars geïnspireerd, zoals de Finse schrijver, Juhani Aho (1861-1921) en de schilder, Eero Järnefelt, de schoonbroer van Sibelius. Die laatste schilderde in 1911, samen met A.W. Finch en Ilmari Aalto, een weids panorama van Koli, dat nu in het restaurant van het treinstation in Helsinki hangt (foto). 
Sibelius omschreef zijn 4de als een psychologische symfonie, maar ook een spirituele, een figuurlijke terugtrekking uit het leven. In zijn laatste symfonieën richtte Sibelius de blik hemelwaarts. De Vijfde steeg op met de machtige vleugelslagen van een vlucht zwanen, rond de Zesde hing volgens de componist de geur van de eerste sneeuw, en de Zevende liet een zee van sterren fonkelen.
Sibelius’ “Kullervo”, ook wel een koorsymfonie genoemd, ging in première in 1892 en kreeg een gemengde ontvangst van een publiek, dat niet wist wat ze van de muziek moest denken. Het werk kreeg het jaar daarop nog een paar uitvoeringen, maar werd al snel overschaduwd door de Eerste symfonie. Het werk vertelt het verhaal van Kullervo, een tragische held uit het Fins nationaal epos, “Kalevala”. Terwijl hij in Wenen studeerde, begon Sibelius een groot werk te schrijven dat het stijgend Fins nationaal gevoel in muziek zou kristalliseren. Het was in de kosmopolitische omgeving van Wenen, waar Sibelius eindelijk de Finse klank ontdekte, dat zijn orkestrale werken zouden volgen. Tot dat moment was de kunstmuziek van zijn land, zelfs werken gebaseerd op folkloristische karakters, zoals gevonden in de poëzie van Kalevala, grotendeels beïnvloed en gedomineerd door de Duitse romantiek.
Sibelius liet zich voor zijn werk inspireren door traditionele, Finse volksmuziek en door het lezen van het Kalevala epos zelf. Uit de 50 liederen van de Kalevala koos Sibelius de meest tragische passages. Zo doende ging Sibelius deel uitmaken van het karelianisme, een culturele beweging van het eind van de 19de eeuw in Finland, van Finse kunstenaars die zich lieten inspireren op de Kalevala, en Karelië. De kunstschilders Akseli Gallen-Kallela en Louis Sparre waren de eersten die zich in die tijd intensief voor Karelië gingen interesseren. Zij maakten vele reizen naar Karelië, om inspiratie op te doen, maar ook om in de buitenlucht te werken. Al gauw volgden ook kunstenaars van andere disciplines, Sibelius en de schrijvers Juhani Aho en de dichter, vertaler, criticus en journalist, Eino Leino (1878-1926). Sibelius tot Aarre Merikanto schreven liederen en cantates op basis zijn werken.
Met de première van “Kullervo” in Helsinki in 1892j, werd Sibelius een nationale held. Hoewel het werk niet meer werd uitgevoerd tijdens het leven van Sibelius, was “Kullervo” een mijlpaal in zijn ontwikkeling als componist en als symfonicus. Het was de eerste serieuze poging van de componist om een grootschalig orkestwerk te componeren. Kullervo was het werk van een jonge componist vol inspiratie, ideeën en drama. Pas in de jaren ’70 werd het werk bij een breder publiek bekend, en veroorzaakte de indrukwekkende muziek, sensatie.
Trouw aan de dramatiek van de partituur, werd de huidige opname gemaakt tijdens een live concert in de Symphony Hall in Minneapolis, waarbij Osmo Vänskä het Minnesota Orchestra leidde, vergezeld door zijn schitterende, Finse gasten, de mezzosopraan, Lilli Paasikivi, de bariton, Tommi Hakala (foto’s), en het eminent, Fins YL (“Ylioppilaskunnan Laulajat”) mannenkoor, één dat al bestaat sinds 1883. Grandioos. Niet te missen!
Osmo Vänskä (°1953) (foto) begon zijn carrière in 1971 als klarinettist in het Turku Philharmonisch Orkest en was van 1977 tot 1982, soloklarinettist van het Filharmonisch Orkest van Helsinki. In die periode studeerde hij ook aan de Sibeliusacademie in Helsinki, orkestdirectie, als leerling van Jorma Panula, waar Esa-Pekka Salonen en Jukka-Pekka Saraste zijn jaargenoten waren. In 1982 won hij de wedstrijd voor jonge dirigenten in Besançon en van 1988 tot 2008, was hij chef-dirigent van het Symfonieorkest van Lahti. De grote doorbraak kwam voor hem en het orkest, door hun opnamen van de complete orkestmuziek (inclusief alternatieve versies) van Jean Sibelius voor het platenlabel BIS, waarmee zij internationaal succes oogstten. Andere opnamen voor BIS maakten Vänskä en het Lahti Symfonie Orkest van werken van onder meer Kalevi Aho, Einojuhani Rautavaara, Uuno Klami, Tauno Marttinen en Sofia Goebaidoelina. In 2003 werd hij chef-dirigent van het Minnesota Orchestra in Minneapolis, waarmee hij de reeks symfonieën van Beethoven en Mahler opnam. Zijn contract is er verlengd tot 2022.
Jean Sibelius The Seven Symphonies, Kullervo Minnesota Orchestra Osmo Vänskä 4 cd BIS2506