Welke gebeurtenissen, plekken en figuren blijven er hangen in het geheugen van achttien prominente Belgen als ze aan hun land denken? Op deze vraag zochten Franstalige en Nederlandstalige academici gedurende enkele jaren een antwoord. Achttien bekende Belgen bieden nu in dit boek een unieke blik op het Belgisch collectief geheugen
De ploeg was interdisciplinair en bestaat uit onderzoekers in de geschiedenis, de literatuurwetenschap, de politieke wetenschap en de psychologie. “Sinds enige jaren”, zo lezen we, “denken we samen na over de collectieve herinneringen met betrekking tot België. De uitgangspunten van dit boek zijn nauw verbonden met het boek Belgique-België. Eén staat, twee collectieve geheugens? dat we in 2012 gelijktijdig in het Frans en het Nederlands hebben uitgegeven. Dat interdisciplinaire boek had als doel om enkele knooppunten van het collectieve geheugen in België aan te duiden, en om de nauwe banden te tonen tussen emoties, meervoudige identiteiten en uiteenlopende herinneringen van eenzelfde nationaal verleden.”
“Onze reeks ontmoetingen”, zo lezen we verder, “begon in de gebouwen van de faculteit psychologie van de Université Catholique de Louvain, op 20 april 2015. Achteraf bekeken was dit een relatief rustige periode, zowel in de nationale als in de internationale politiek. Drie maanden tevoren had weliswaar de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo plaatsgevonden, maar de grote terroristische aanslagen in Parijs en Brussel moesten nog komen. Van een acute vluchtelingencrisis was nog geen sprake, en niemand kon vermoeden dat Donald Trump ooit president van de Verenigde Staten zou worden.”
De Belgische duo’s uit uiteenlopende maatschappelijke domeinen, ontmoetten elkaar o.a. op de campus van de KU Leuven-in het centrum van Brussel, de lokalen van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) in Brussel, de Faculté de psychologie et des sciences de l’éducation van Louvain-la-Neuve, en ten huize van Ariane Bazan in Sint-Gillis in Brussel. Het waren de journalisten, Nina Verhaeghe en Christian Laporte, de politici, Herman Van Rompuy en Philippe Moureaux, de dichters, Dirk Van Bastelaere en Laurence Vielle, de regisseurs, Jan Verheyen en Adil El Arbi, de schrijvers, Kristien Hemmerechts en Vincent Engel, de atleten, Laurence Rase en Jean-Michel Saive, de zakenmensen, Yves Noël & Christ’l Joris, de syndicalisten, Caroline Copers en Felipe Van Keirsbilck, en de imam en islamleraar, Brahim Laytouss en de theologe, Myriam Tonus.
U ontdekt in deze unieke dialogen hoe er tijdens de ontmoetingen gedeelde herinneringen zijn, zoals de Rode Duivels op het WK in 1986 of de zaak Dutroux, maar ook waar de herinneringen tussen de gesprekspartners sterk uiteenlopen – over de Eerste Wereldoorlog bijvoorbeeld, of over Brussel. De verschillen lopen vaak langs de lijnen van de gemeenschappen van ons land, maar zeker niet altijd. Ook verschillen tussen de maatschappelijke domeinen van de gesprekspartners worden duidelijk. In een uitgebreide conclusie brengen de redacteurs de belangrijkste rode draden en lacunes in de gesprekken samen: wat zit er in het Belgische collectieve geheugen, wat niet en hoe komt dat geheugen naar boven in de gesprekken.
Het boek bestaat uit het voorwoord (Olivier Luminet), journalistiek (Nina Verhaeghe en Christian Laporte), politiek (Philippe Moureaux en Herman Van Rompuy), film (Adil Arbi en Jan Verheyen), poëzie (Dirk Van Bastelaere en Laurence Vielle) proza (Kristien Hemmerechts en Vincent Engel), sport (Laurence Rase en Jean-Michel Saive), bedrijfswereld (Yves Noël en Christ’l Joris), vakbonden (Caroline Copers en Felipe Van Keirsblick), en religie (Brahim Laytouss en Myriam Tonus). De Franstalige versie “Dialogues sur la Belgique. Souvenirs, images, questions” is beschikbaar bij Presses Universitaires de Louvain (UCLouvain).
De redactie had een preselectie van tweeëntwintig foto’s gemaakt. Daarbij waren heel wat foto’s die naar gebeurtenissen, plekken en mensen verwijzen die ook in de interviews in dit boek aan bod gekomen zijn, zoals de aanslagen in maart 2016, Sandra Kim, Eddy Merckx, de splitsing van de Leuvense universiteit, de Rode Duivels, Zwarte Zondag, en premier Dehaene. Bij de tweeëntwintig foto’s zijn er ook enkele die verwijzen naar onderwerpen die in deze interviews aan bod komen.
Elke Brems, Marnix Beyen, Ariane Bazan, Olivier Luminet, Valérie Rosoux, Dialogen over België 292 bladz. Uitg. Universitaire Pers Leuven ISBN 9789462702455