Aangezien de een zijn vrouw was en de ander zijn halfzus, ging de correspondentie van 1842 tot 1866, tussen de twee schoonzussen, Minna Wagner (1809-1866) en Cäcilie Avenarius (1815-1893), grotendeels over de man aan wie zijn vrouw zich ondanks grote verwondingen, voor het leven gebonden voelde, en aan wie ook zijn halfzus fundamenteel loyaal bleef, ondanks haar afkeuring van zijn privé-escapades en haar sympathie voor haar schoonzus. Die correspondentie is vanuit het perspectief van twee vrouwen die zo dicht bij hem stonden, bijzonder interessant voor een aanzienlijk deel van Richard Wagners leven en werk.
“Die Feen” was de eerste opera die Richard Wagner (foto) volledig voltooide. Wagner was twintig jaar oud en was toen koorleider in Würzburg. Zijn tweede opera, de komische opera, “Das Liebesverbot” (of “Die Novize von Palermo”), over ‘die freie Sinneslust und die Emanzipation der Frau’, naar “Measure for measure” van Shakespeare, componeerde hij in 1834. “Das Liebesverbot” werd gecomponeerd voor de “Schauspieltruppe” van Heinrich Bethmann in Bad Lauchstädt nabij Maagdenburg. Zij studeerden de muzikale komedie over ontucht, genade en wellustige gedachten, in nauwelijks tien dagen tijd in, en brachten de opera van de 23-jarige, verliefde Richard Wagner, op 29 maart 1836 in Maagdenburg in première.
Dat jaar huwde Wagner in de evangelische Tragheimer Kirche (foto’s) in Königsberg met de aantrekkelijke actrice, Wilhelmine (Minna) Planer (1809-1866) (foto’s) uit Oederan. Wagner had haar in 1834 als lid van de Bethmannschen Theatertruppe, leren kennen in Bad Lauchstädt, nabij Halle. Minna, zeer onafhankelijk en zelfverzekerd, deelde het rusteloos leven van haar man tussen de Parijse operascène, de Dresden-barricade „Meine Heimath aber, das bist Du“, en de Zwitserse ballingschap met al zijn ups en downs, vooral aan het begin van zijn carrière. 
Minna Planer, Wagners eerste vrouw als “Mutter-Ersatz”, kende Richard al van toen hij diep in de schulden zat, toen hij van plaats naar plaats verhuisde (Magdeburg, Königsberg, Riga, Dresden, Parijs) en hals over kop in Saksen gedwongen werd om te vluchten omwille van zijn revolutionaire gedachten, waarna zij voor hem amnestie probeerde te verkrijgen. Ze was hem aanvankelijk ontrouw (ze huwden op 24 november 1836 en in mei 1837 was Minna al (korte tijd) weg met haar minnaar!), maar na verloop van tijd, steunde ze hem door dik en dun. „Ohne Sie fehlte ihm die Luft zum Atmen“. De breuk kwam weliswaar toen ze te weten kwam dat Wagner haar ontrouw was, „Diese dumme Liebesintrigue“.
Wagner was er ellendig aan toe. De sopraan Wilhelmine Schröder-Devriendt en Meyerbeer wilden hem niet langer geld lenen. De conflicten met de nieuwe dramaturg, Karl Gutzkow (1811-1878) in Dresden, namen toe. Wagner had problemen met zangers en met de levering van decors voor zijn Tannhäuser en moest verhuizen naar een goedkopere woning in een wijk die u niet meteen zou verbinden aan Richard Wagner … De ganse periode in Dresden, van 12 april 1842 tot zijn vlucht op 9 mei 1849 om precies te zijn, werd gekenmerkt door grote problemen en tegenspoed. Wel heeft Wagner in die tijd ontzettend veel gelezen en is hij daardoor in contact gekomen met “Parzival” van Wolfram von Eschenbach en met de verhalen over de ridder Lohengrin en de schoenmaker, Hans Sachs. 
Na heen en weer gereis tussen Zürich en Parijs (waar cholera heerste) heeft hij in 1850 in Bordeaux, de 24-jarige, Engelse pianiste, koorleidster en vertaalster, Jessie Taylor/Laussot (foto) leren kennen met wie hij wou vluchten en om wie hij wilde scheiden van Minna. Reeds in mei 1850 wou Wagner met (de gehuwde) Jessie Laussot vluchten naar Griekenland en Klein-Azië (Eugène, de man van Jessie, een wijnbouwer, wilde Wagner daarom trouwens vermoorden), en wilde hij scheiden van Minna. Toen riep ze hem ter verantwoording en dat deden op de duur ook de Wesendoncks die van dit muzikaal genie verwachtten dat hij tegenover Mathilde open kaart speelde. Heeft hij niet gedaan. Minna scheidde in 1858 van Wagner en ze overleed in 1866, amper 57 jaar oud. Jessie overleed in 1905 in Firenze.
Augusta Cäcilie Avenarius (foto) was de dochter van Ludwig Geyer en van de weduwe, Johanna Rosina Pätz/Wagner (1774-1848), de moeder van Richard Wagner. De vader van Richard Wagner, Karl Friedrich Wilhelm Wagner, een klerk bij de politie, overleed na De Slag bij Leipzig of Volkerenslag, in 1813, aan tyfus, toen Richard vijf maanden oud was. Zijn moeder, Johanna Rosine Pätz, verhuisde naar Dresden en hertrouwde in 1814 met de toneelspeler en schilder, Ludwig Geyer (1779-1821) (foto). 
Na het overlijden van Geyer, Wagners natuurlijke vader?, keerde het gezin terug naar Leipzig. Halfzus Cäcilie huwde met Eduard Ludwig Friedrich Avenarius (1809-1885) en werd de moeder van Richard, Ferdinand, Maximillian en Ludwig. Eduard Ludwig Friedrich Avenarius richtte samen met Friedrich (1800-1865) en Heinrich Brockhaus (1804-1874), het bedrijf Brockhaus & A. op, om de literaire producten van Duitsland en Frankrijk in beide landen te verspreiden. 
Wagners zuster Louise (foto) was gehuwd met Friedrich Brockhaus en had 4 dochters. Rond Avenarius, die tussen 1837 en 1844 het bijkantoor in Parijs leidde, vormde zich een groep jonge Duitsers, onder wie Heine, Arnold Ruge, Heinrich Laube en August Heinrich Hoffmann von Fallersleben. De 26-jarige Richard Wagner sloot zich in 1839 bij hen aan. Van 1839 tot 1842, steunde Avenarius hem tijdens deze moeilijkste tijd van zijn leven. In 1850 verbrak Avenarius de zakelijke relatie met de broers Brockhaus en in 1853 richtte hij met Hermann Mendelssohn in Leipzig, een uitgeverij op. In 1862 richtte hij een filiaal op in Moskou met als doel de Duits-Russische literaire uitwisseling te bevorderen.
Martin Geck Und über allem schwebt Richard, Minna Wagner und Cäcilie Avenarius: Zwei Schwägerinnen im Briefwechsel Duits geïllustreerd 241 bladz. uitg. Olms ISBN-13: 9783487086279
https://www.stretto.be/2017/04/24/wagner-het-visueel-en-sonoor-totaalbeeld-2/