Lees het familie-epos van Hilde Grunewald die de 20ste eeuw meemaakte. Op basis van uniek archiefmateriaal beschreef Jan Konst het bewogen levensverhaal van de familie van zijn Duitse vrouw Katrin, Hilde en haar familie. Het resultaat is een even indringend als onvergetelijk portret van Duitsland in de lange, lange 20ste eeuw. Niet te missen.
De 20ste eeuw was lang en verliep in Duitsland uitgesproken turbulent. Oorlogen, revoluties, crises en dictaturen wisselden elkaar af. Mensen vervielen in diepe armoede, raakten moreel gecorrumpeerd, of kwamen zomaar en zinloos om het leven. De Saksische Hilde Grunewald, dochter van een gymnasiumleraar, zag alles en maakte alles mee. Ze werd nl. net geen honderd jaar oud.
Van keizerrijk tot hereniging, werd Hilde’s leven gekenmerkt door omwentelingen. Ze overleefde twee wereldoorlogen en kreeg te maken met de gevolgen van economische crises. De Russische bezetting bepaalde hun leven, evenals de Koude Oorlog, de bouw van de Berlijnse Muur en de val van de Muur. Geboren in 1902 in Meißen, Saksen, als de dochter van een gymnasiumleraar, groeide ze op onder keizer Wilhelm II. Ze trouwde in de Weimarrepubliek en haar kinderen werden geboren tijdens de nazitijd. Hilde beleefde de opkomst, maar ook de ineenstorting van de DDR en tenslotte de vreedzame revolutie van 1989, waardoor ze staatsburger werd van de Bondsrepubliek, een spectaculair verhaal over een Duitse familie van ongeveer 1880 tot nu. In “De Wintertuin” kijkt literatuurwetenschapper Jan Konst met historische precisie en verhalend vermogen naar het bewogen leven van zijn schoonfamilie. Een unieke familiekroniek van vier generaties en 150 jaar Duitse geschiedenis.
De familie bewaarde zo’n honderdvijftig jaar lang een archief vol brieven, foto’s en memoires. Op basis van dat omvangrijk familiearchief in de kelders van het huis in Weinböhla, waar zijn 84-jarige schoonmoeder, Brigitte, nog altijd woont, briefwisselingen, dagboeken, allerlei foto- en beeldmateriaal, officiële paperassen, en gesprekken, leidden tot de reconstructie van een indrukwekkende familiegeschiedenis, naast de ouders, twee dochters, twee schoonzonen en twee kleindochters.
Van landarbeiders en dagloners klommen ze op tot fabrieksdirecteur, slotvoogdes en bankmanager. Maar algauw bevonden ze zich als soldaat op de slagvelden, in de vuurzee van het bombardement op Dresden, in een voor de helft geconfisqueerd appartement in het communistisch Oost-Duitsland. En uiteindelijk tussen de feestende menigte aan de Brandenburger Tor, toen Berlijn opnieuw één stad werd.
De kroniek begint bij overgrootvader Emil, geboren in 1891. Deze tuinderszoon ging als eerste van zijn familie studeren en werd leraar op een gymnasium in Meissen. Brigitte werd in het najaar van 1944 overgeplaatst naar een kindertehuis vlak bij Dresden, waar ze het bombardement op Dresden meemaakte. Hellmuth, de man van Hilde (grootvader Hellmuth), hield een oorlogsdagboek bij. Hij nam nl. deel aan Operatie Barbarossa, de Duitse aanval op de Sovjet-Unie, op 22 juni 1941.
Jan Konst (°1963) woont en werkt al meer dan twintig jaar in Berlijn. Hij is literatuurwetenschapper en hoogleraar Nederlandse literatuur aan de Freie Universität Berlin. Jan Konst groeide op in het beschouwelijke Baarn en studeerde tijdens de bewogen jaren ’80, Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Naast een omvangrijk wetenschappelijk oeuvre schrijft Jan Konst ook voor een breed lezerspubliek. In drie recente boeken staan Duitsland en de Duitse geschiedenis centraal: “Iedereen is op weg naar de Brandenburger Tor – Nederlandse en Vlaamse Schrijvers over Berlijn” (Meulenhoff, 2009), “Alles waan. Louis Ferron en het Derde Rijk” (De Bezige Bij, 2015) en deze “De wintertuin. Een Duitse familie in de lange twintigste eeuw”. Jan Konst organiseerde en presenteerde vele tientallen literaire avonden en stond aan de basis van grote evenementen in de Duitse hoofdstad, zoals het poëzie festival “Sprache in Essenz” en de Spoken Word-manifestatie, “Es Gracht!”
Jan Konst De wintertuin, Een Duitse familie in de lange twintigste eeuw 336 bladz. uitg. Balans ISBN 9789460038112