Van de pest tot corona, van de Sint-Elisabethsvloed in 1421, tot de watersnood van 1953, Camerata Trajectina bezingt al deze rampen en geeft een fascinerend overzicht van Nederlandse rampliederen, inclusief een speciaal gecomponeerd coronalied.
Als mensen door een ramp worden getroffen, zoeken ze vaak troost bij elkaar. Minder bekend is dat er een heel lange traditie van rampliederen bestaat: door samen te zingen zochten mensen steun bij elkaar. Ze zongen in kerken, op marktpleinen en straten over aardbevingen, ziektes, overstromingen en branden. Het wemelde in dit soort liederen van de sensationele details. Vluchtende mensen, drijvende lijken, exploderende schepen en plunderende omstanders, het passeerde allemaal de revue. Het nieuws werd met opzet zo levendig mogelijk gebracht: zo konden mensen zich inleven in de verschrikkingen die anderen hadden meegemaakt. Globaal vervulden rampliederen vroeger vier verschillende functies: ze verspreidden het nieuws, ze brachten een morele boodschap over, ze versterkten het saamhorigheidsgevoel en ze hadden een esthetische functie.
Tot op de dag van vandaag verschijnen er rampliederen en nog altijd bieden ze de toehoorders troost. Anders dan vroeger zijn ze niet meer bedoeld om het nieuws te verspreiden; die rol hebben andere media immers overgenomen. Maar ze creëren nog altijd gemeenschapsgevoel en vervullen soms ook een benefietfunctie. Ook de laatste grote ramp, de coronacrisis, heeft opnieuw tal van dichters en componisten geïnspireerd om hun ervaringen te verklanken.
Prof. dr. Lotte Jensen (foto), hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit, leidt daar het onderzoeksproject Dealing with Disasters in the Netherlands naar de verwerking van rampen en de vorming van een nationale identiteit. In dit kader verzocht zij Camerata Trajectina liederen over nationale en lokale rampen – van de Sint-Elisabethsvloed uit 1421 tot en met de huidige coronacrisis – weer tot klinken te brengen. De cd is dan ook het resultaat van een grondig onderzoek naar de muzikale mogelijkheden.
Het ensemble Camerata Trajectina (‘Utrechts muziekgezelschap’, opgericht 1974) heeft naam gemaakt met haar voortdurende pleidooi voor de Nederlandse muziek vanaf de middeleeuwen tot en met de 17e eeuw. Programma’s zijn veelal opgebouwd rond literaire of politieke en religieuze thema’s en personen uit de Nederlandse geschiedenis. Het ensemble ligt mede aan de basis van het Festival Oude Muziek in Utrecht, het enige volwaardige festival voor oude muziek in Nederland.
De programma’s van het ensemble zijn veelal gebouwd rond thema’s en personen uit de vaderlandse geschiedenis. Het ensemble werkte mee aan de Nationale Herdenkingen van de Unie van Utrecht (1979), Willem van Oranje (1984), Constantijn Huygens (1987), Dirck Volkertsz. Coornhert (1990), de Vrede van Münster (1998) en de Vereenigde Oostindische Compagnie (2002), daarnaast aan de herdenkingen van o.a. Gerbrandt Adriaenszoon Bredero, Menno Simons, het Remonstrantse Genootschap en Gysbert Japix, en aan tentoonstellingen rond het thema Muziek en Schilderkunst (Hoogsteder 1995), Jan Steen (Rijksmuseum, Amsterdam 1996) en Frans Hals (Haarlem 2004).
Voor specifieke projecten trekt het ensemble andere muzikanten of ensembles aan (Oltremontano, La Caccia, Brisk Recorder Quartet). Camerata Trajectina brengt zodoende een repertoire dat Nederlandse liederen omvat van Hadewijch tot Gerrit Komrij. Het ensemble werd van 1975 tot 2015 geleid door de musicoloog en luitspeler Louis Peter Grijp, verbonden aan het Meertens Instituut te Amsterdam en de Universiteit Utrecht. Het ensemble gaf honderden concerten in Nederland, Vlaanderen en elders in Europa, in de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Indonesië en Ghana. Camerata Trajectina nam zes langspeelplaten en (anno 2014) meer dan 30 cd’s met Nederlandse muziek op. In 2014 vierde Camerata Trajectina haar 40-jarige bestaan met een jubileumboek van de hand van oude-muziekjournalist Jolande van der Klis, en een concert in de Geertekerk in Utrecht. Ook werden alle 930 gemaakte opnamen van deze 40 jaar aan de Nederlandse Liederenbank toegevoegd. In dat jaar werd ook de Visser Neerlandia-prijs aan hen toegekend.
Tracklist:
Zware Brand te Amsterdam en Schrikkelijke Watervloed in den Jaare 1421
Schrikkelijke Watervloed in de Nederlanden in den Jaare 1530
Tranen-vloedt tegen ‘t vyer der Pestilentie, in de Somer van ‘t Jaer 1636
Over den Hollandschen Inbreuck der Wateren, Decemb. 1658
Van de Friesche Muggen
Het Suchtende Leyden, Op het Jaar 1669
Wat grooter nood wat droever tijd
Een nieuw Lied, over de Jaren 1684 en 1685
Op het Afbranden van de Amsteldamsche Schouwburg, 1772
Boet-zangen ter gelegenheid van den geduchten water-vloed des jaars 1799
Treurzang weegens het Springen van een Kruitschip in de stad Leyden
In groote droogte
Bij overvloedigen regen
Aandoenlijk tafereel van de felle brand te Groesbeek
Watersnood-Wilhelmus
De Koningin bezoekt haar volk
De laatste dagen van 1925 en begin 1926
Ballade van den watersnood
De Ramp
Scenes uit ons lot
Treur Nederland! Rampliederen door de eeuwen heen Camerata Trajectina cd Globe Records GLO 5281
https://www.stretto.be/2017/09/28/een-nieuwe-liedt-wy-heven-aen-lutherse-zang-in-de-nederlanden/