Een groot deel van de lange carrière van Joseph Haydn (1732-1809) was in dienst als hofmusicus van de familie Esterházy. In het Esterháza-paleis was prins Nicolaus dol op de hypnotiserende klank van de baryton, een strijkinstrument met extra snaren die meetrillen of worden getokkeld voor contrast. Op de cd staan Haydns Trio’s voor baryton, altviool en cello, Hob.XI:9, 55, 58, 61, 69 en 87.De baryton is een kruising tussen een viola da gamba en een lirone. De zes of zeven strijksnaren, over een van frets voorzien toetsenbord, worden aangevuld met metalen snaren die door de linkerhand van de speler kunnen worden getokkeld. Het door prins Nicolaus gebruikt instrument, gemaakt door Johann Joseph Stadlmann in Wenen en nu bewaard in Boedapest, heeft zeven snaren, hoofdzakelijk gestemd in kwarten, op de manier van een viola da gamba. De tien metalen snaren geven extra klankkleur aan de strijksnaren.Het was een historisch toeval dat Haydn in dienst was van prins Nicolaus Esterházy (foto) en dat de prins, die eigenlijk viola da gamba speelde, een voorliefde had gekregen voor de baryton, een instrument dat dankzij Haydn en zijn beschermheer, een laatste renaissance zou beleven. Haydns associatie met de baryton, waarvoor hij naast andere werken zo’n 125 of meer trio’s componeerde, werd gestimuleerd door een minder gelukkige gebeurtenis. In oktober 1765 schreef de oude kapelmeester Gregor Werner aan prins Nicolaus, waarin hij bitter klaagde over wat hij zag als Haydns tekortkomingen. Dit leidde op 3 november tot een voor de prins opgesteld antwoord, waarin de kritiek op het functioneren van het muzikaal establishment, waarvoor Haydn verantwoordelijk was, grotendeels werd aanvaard en Haydn werd aangespoord om verder te componeren, met name, werken voor het favoriet instrument van de prins, de baryton.Haydns eerste reactie lijkt een poging te zijn geweest om zelf baryton te leren spelen, in een persoonlijke bedoeling om zijn beschermheer een plezier te doen. Prins Nicolaus was echter niet onder de indruk. Zijn interesse lag immers bij het zelf bespelen van het instrument. Het overweldigend resultaat kwam in de daaropvolgende jaren waarin Haydn trio’s voor baryton, altviool en cello schreef, de baryton gespeeld door de prins, de altviool door Haydn en de cello door een lid van de hofkapel, misschien Andreas Lidl, die later de baryton introduceerde in Londen. Andreas Lidel (Liedl of Lidl) (ca. 1740-ca. 1789), componist en virtuoos vertolker op de baryton (viola di bardone) en viola da gamba, was van 1769 tot 1774 in dienst aan het hof van prins Nikolaus Esterházy waar hij compositie zou hebben gestudeerd bij Joseph Haydn. In 1778 vestigde Lidel zich in Londen. Zijn gedrukte composities bevatten voornamelijk kamermuziek voor strijkinstrumenten (duo’s, trio’s, kwartetten, kwintetten) in de Weense klassieke stijl. Hij werd beschouwd als de uitvinder van (wat niet waar was) en de meest perfecte virtuoos op de baryton.Het Valencia Baryton Project werd gevormd door collega’s van de opera van het Palau de les Arts in Valencia, Spanje en het Orchestre National de Montpellier, Frankrijk, met de visie om de bijna 160 werken geschreven door Franz Joseph Haydn in verschillende formaties uit te voeren met de baryton. Centraal in het ensemble staat de traditionele formatie, baryton, altviool en cello. Van Amerika tot Europa, heeft het Valencia Baryton Project o.a. met deze cd, deze muziek naar het publiek over de hele wereld gebracht en hen verrast met een geheel nieuw repertoire van één van de belangrijkste componisten aller tijden. Warm aanbevolen.

Haydn Baryton Trios Treasures from the Esterháza Palace, Hob.XI:9, 55, 58, 61, 69, 87 Valencia Baryton-project cd Naxos 8.574188