De bekende Nederlandse componist en musicoloog Leo Samama schreef een boek over de geschiedenis van het concerto. Met besprekingen van tal van concerti mag u dit boek geenszins missen.
Samama
Leo Samama was jarenlang docent aan het Utrechts Conservatorium en de Universiteit Utrecht. Hij was artistiek coördinator van het Residentie Orkest en directeur van het Nederlands Kamerkoor. Samama schreef eerder o.a. Duizend jaar Britse muziek, Entartete Musik, Nederlandse muziek in de 20ste eeuw en over Alphons Diepenbrock.
Ontstaan en evolutie
Het concerto groeide uit de praktijk van het gezamenlijk uitvoeren, en in het geval van de toevoeging van instrumenten bij vocale muziek ook in de zin van begeleiden. Over deze boeiende ontwikkeling heeft Samama een boek geschreven dat duizelingwekkend veel informatie bezit over het onderwerp. In Het soloconcert behandelt Leo Samama de ontwikkeling van het concerto als genre. Van Corelli tot Cage en van Bach tot Boulez, naast meesterwerken van Mozart, Beethoven, Schumann, Brahms, Rachmaninov, Gershwin en vele, vele anderen. Veel composities worden kort tot uitvoerig besproken en voorzien van boeiende achtergrondinformatie. In 7 delen en 48 hoofdstukken vertelt Samama de gedetailleerde ontwikkelingsgeschiedenis van het genre, met aandacht voor de uiteenlopende verschijningsvormen van het concerto sinds haar ontstaan in de tweede helft van de 17de eeuw. Het boek is bovendien voorzien van tal van voorbeelden en illustraties.
18de– en 19de eeuw
In deel 1 schets hij aan de hand van het bespreken van het Concerto grosso, Venetiaanse Cori spezzati, Mufffat en zijn voorgangers, werk van Torelli, Albinoni, Corelli, Vivaldi en Bach, het ontstaan en de eerste ontwikkeling van instrumentale muziek die uiteindelijk in de 18de eeuw, over Kerk- en Triosonate heen, zou leiden tot het solo concerto. Dan komen Haydn, Mozart, de Sinfonia concertante en Beethoven aan de beurt. In deel 3 zijn we in de 19de de eeuw beland. Samama schrijft daarin over het virtuozen concert, Chopin en zijn voorgangers, Paganini en Liszt, Mendelssohn, Schumann en Brahms, over de erfenis van Liszt, het Frans soloconcerto en Rusland.
20ste eeuw, uitgebreid behandeld
De vier daarop volgende delen zijn gewijd aan componisten en concerti van de 20ste eeuw. Vanaf deel 4 over de Duitstalige landen en Frankrijk tot 1940 en de Sovjet-Unie tot 1970, kan u heel wat bijzondere composities en componisten ontdekken. In de delen 6 en 7 komen specifieke componisten aan bod. Dan heeft Samama het nl. over Béla Bartók, Szymanowski en Martinů, over Nielsen en Frank Martin, en over Respighi, Malipiero, Falla en Rodrigo. De tweede helft van zijn 5de deel gaat algemener over componisten in Groot-Brittannië, Nederland,De Verenigde Staten en Latijns-Amerika. In deel 6 volgen dan na een interessante, inleidende situering (Het soloconcert na 1945), modernisten en vernieuwers als Cage, Boulez, Xenakis, Ligeti, Lutosławski en Penderecki, Maderna, Nono en Berio, Carter en Dutilleux. In het 7de en laatste deel heeft de auteur tendensen, strekkingen en componisten gegroepeerd rond de thema’s Postmodern labyrint, Leve het verleden, Nieuwe romantiek, Nieuw expressionisme, Nieuwe eenvoud en minimalisme, Het Verre Oosten en om te eindigen Nederland.
Geen Belgische componisten
Maar, dat Belgische componisten niet in het minst aan bod komen, kunnen we de auteur moeilijk vergeven. Geen enkele Vlaamse of Waalse componist, en dus geen enkel Vlaams of Waals concerto, worden in het boek besproken. Het had nochtans een aanzienlijk onderdeel moeten en kunnen zijn van de hoofdstukken die hij wijdde aan 20ste-eeuwse muziek.
Wel voor velen onbekende componisten
Samama schenkt daarentegen wel aandacht aan voor velen nog totaal onbekende 20ste-eeuwse en hedendaagse componisten als Kalevi Aho, Malcolm Arnold, Simon Bainbridge, Tadeusz Baird, William Bolcom, Unsik Chin, Tan Dun, Alberto Ginastera, Tristan Keuris, Magnus Lindberg, James Mac Millan, Gian Francesco Malipiero, Christopher Rouse, Moisey Vainberg of Isang Yun. Om u maar een idee te geven. Los van het feit dat de formele besprekingen van de concerti, zonder beluistering, vermoeiend zijn voor wie geen of te weinig kennis heeft van muziektheorie, kan ik u dit boek warm aanbevelen.