Weinig uitvoerders kennen de muzikale taal van de Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) beter dan de Amerikaanse dirigent, Kent Nagano (°1951). Nagano heeft nl. al tientallen jaren de orkestwerken en oratoria van Messiaen op zijn programma en nam ook deel aan de wereldpremière van ‘Saint François d’Assise’, de enige opera van Messiaen. Gedurende het jaar 1982 bracht Nagano zijn tijd door met Messiaen in Parijs, waar niet alleen een artistieke relatie, maar ook een hechte persoonlijke band tussen de twee musici ontstond.
Olivier Messiaen is vandaag een van de weinige componisten van de 20ste eeuw die niet alleen goed, maar ook zeer gerespecteerd en zeer gewaardeerd worden. Veel van zijn werken zijn nu repertoirestukken van zowel oudere als jongere generaties musici, en veel van zijn werken staan regelmatig op de programma’s van muziekfestivals en concertzalen. Zijn creatieve inspiratie kwam voort uit zijn toewijding aan en geloof in het christelijk-katholiek geloof. Voor Olivier Messiaen was muziek een voortdurende dialoog tussen ruimte en tijd, tussen klank en kleur, een dialoog die leidt tot eenwording. Tijd is ruimte, klank is kleur, zo stelde hij. Ruimte is een samenstelling van tijdseenheden, samengestelde geluiden bestaan gelijktijdig als een samenstelling van kleuren. De musicus die denkt, ziet, hoort en spreekt door middel van deze fundamentele concepten, vervolgde Messiaen, kan tot op zekere hoogte het hiernamaals, “l’au-delà”, benaderen.
Messiaen deed dit o.a. aan de hand van modern geadapteerde invloeden van de Franse Ars nova (Vitry & Machaut), het Gregoriaans, Indische en antiek-Griekse modi, zijn zeven “Modes à transposition limitées”, “Valeurs ajoutées” en zijn elastische “rythmes non rétrogradables”. In één van zijn sublieme, laatste orkestwerken “Éclairs sur L’Au-delà…”, gecomponeerd tussen 1987-1992, zijn daarenboven geluiden van Australische vogelsoorten verwerkt. Het geheel noemde hij zijn “langage communicable”. Lees voor de gelegenheid eens zijn “Technique de mon langage musical”, Paris, Leduc, 1944.
BR-Klassik heeft nu drie van zijn meesterwerken uitgebracht, die Kent Nagano in de afgelopen jaren, als dirigent van het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks aan het Münchens concertpubliek voorstelde, het oratorium, ‘La Transfiguration de Notre Seigneur Jésus-Christ’ uit 1965-1969, voor koor, zeven solo-instrumenten en orkest, de liedcyclus, ‘Poèmes pour Mi’, voor sopraan en orkest, en ‘Chronochromie’, voor groot orkest, uit 1960. Deze drie live-opnames documenteren de uitstekende, artistieke evenementen uit het concertprogramma van München in juni 2017, juli 2018, en februari 2019.
De “Poèmes pour Mi” werden, geïnspireerd door de Dauphiné, gecomponeerd in de jaren 1936-1937, en opgedragen aan de eerste vrouw van de componist, de violiste en componiste, Claire Delbos (1906-1959). Er is ook een versie voor sopraan en piano. De tekst is een gedicht van de componist. Dit werk maakt samen met “Harawi” en “Chants de Terre et de Ciel”, deel uit van drie grote cycli voor sopraan en piano. Alleen “Poèmes pour Mi” werd (in 1937) georkestreerd. In dit werk gebruikte Messiaen als ritmische taal, zeer onregelmatige tijdsduren en bepaalde methoden die hem dierbaar waren, toegevoegde waarden, toegevoegde punten, niet-retrogradeerbare ritmes (“rythmes non rétrogradables”), ritmische canons, plus een paar leningen aan Griekse metrums en hindoeïstische ritmes. De lettergreep “Mi” van de titel is een woord van genegenheid, dat een verkleinwoord imiteert, en de naam van de toegewijde verbergt, Claire Delbos.
De instrumentale solisten zijn Pierre-Laurent Aimard, piano, Lionel Cottet, cello, Henrik Wiese, fluit,, Stefan Schilling, klarinet, Cristian Pilz, xylorimba, Guido Marggrander, marimba en Jörg Hannabach, vibrafoon. De vocale solisten zijn Jenny Daviet, sopraan, Matthias Ettmayr, bariton en Moon Yung Oh, tenor. Instudering van het koor, Howard Arman.
In het bijbehorend boekje, doet Nagano, die als dirigent van het Berkeley Symphony Orchestra (1978-2009), een ware specialist werd van Messiaen, verslag van zijn verblijf in Parijs in 1982, waarin hij de componist zijn vrouw, Yvonne Loriod, van heel dicht heeft leren kennen. Waarschijnlijk komt door zijn interpretaties, dan ook niemand dichter bij de zeer precies geformuleerde ideeën van de Franse componist. Warme aanbevolen.Messiaen Poèmes pour Mi Chronochromie La Transfiguration de Notre Seigneur Jesus-Christ Jenny Daviet Pierre-Laurent Aimard Chor und Symphonie-Orchester des Bayerischen Rundfunks Kent Nagano 3 CD BR-KLASSIK 900203