Van alle 15 symfonieën van de geniale Sjostakovitsj, zijn nog steeds slechts de nummers 5, 7 en 10, enigszins bekend bij een breder publiek. Hopelijk brengt deze dubbel cd ook zijn uiterst modernistische 1ste Symfonie bij u thuis. Een revelatie!
De symfonieën van Sjostakovitsj zijn uniek, variërend van experimenteel tot klassiek tonaal, subliem lyrisch tot cassant en bombastisch, ontroerend tot beklemmend, aangrijpend tot angstaanjagend! Op 19-jarige! leeftijd vierde hij reeds triomfen met de première van zijn eerste symfonie. Met deze symfonie studeerde hij nl. cum laude af aan het nieuw conservatorium van Petrograd, dat toen nog Leningrad heette. De eerste symfonie bezat reeds alle persoonlijke kenmerken die zijn muziek later zouden karakteriseren, een meesterlijke orkestratie, bizarre, onverwachte, vaak cynische contrasten, haast karikaturale ritmiek en grillige, groteske dissonanten. 
Het werk aan de eerste symfonie tastte echter zijn gezondheid aan. Sjostakovitsj werd door zijn moeder naar Slavjansk op het Oekraïens platteland gestuurd. Bruno Walter dirigeerde de symfonie reeds in mei 1927 in Berlijn en in november 1928 dirigeerden Leopold Stokowski en Artur Rodzinski de symfonie in Philadelphia en in New York. In maart 1931 dirigeerde ook Arturo Toscanini de symfonie. Stel u voor! Sjostakovitsj was met zijn eerste symfonie meteen beroemd. Hij, Mitya, was 25 jaar oud.
Gianandrea Noseda (fot) en het London Symphony Orchestra zetten hun Sjostakovitsj-cyclus voort met een combinatie van de iconische Vijfde symfonie naast Sjostakovitsj’ eerste symfonie. Weinig stukken klassieke muziek zijn het onderwerp geweest van zoveel debat en discussie als de Vijfde symfonie van Dmitri Sjostakovitsj. Na de ‘gerechtvaardigde kritiek’ op zijn opera “Lady Macbeth van Mtsensk” betekende “de Vijfde” een keerpunt in zijn carrière, waarna hij zijn positie als kunstenaar onder Stalins regime in evenwicht bracht. Voltooid toen hij slechts 18 jaar oud was, plaatste Sjostakovitsj’ Eerste symfonie hem in de internationale schijnwerpers. De adembenemende muziek was bangelijk knap gecomponeerd, was onvoorspelbaar, vol brandende passie, melancholische introspectie en bijtende humor.
Met de aantrekkelijke vijfde uit 1937, “Het antwoord van een Sovjet kunstenaar op terechte kritiek”, slaagde Sjostakovitsj erin om indrukwekkende orkestmuziek te componeren met branie, lieflijke deuntjes en een donderende conclusie, dat het Kremlin wel beviel, maar op een of andere manier anders communiceerde met het publiek. Zij hoorde nl. een daad van verzet, een manifest van individuele vastberadenheid in plaats van een loflied op de staat. Deze mogelijkheid om tussen de regels door te schrijven, heeft de componist in leven gehouden, en het heeft de luisteraars sindsdien alert gehouden voor gemengde en tegenstrijdige berichten.
De 7de symfonie op.60 ‘Leningrad’ werd hét symbool van het Sovjet verzet tegen het totalitair nazi regime en de aanval op de Sovjet Unie door het internationaal georganiseerd fascisme. De muziek verklankte wat ca.25.000.000 Sovjetburgers tijdens de Grote Vaderlandse Oorlog moeten hebben meegemaakt … Sjostakovitsj (foto) begon, geïnspireerd door het lezen van Psalm teksten, de compositie op 19 juli 1941, vóór het beleg van Leningrad dat duurde van 8 september 1941 tot 27 januari 1944. Hij voltooide de finale in december 1941 in Koejbysjev (vandaag Samara), een kleine duizend kilometer ten oosten van Moskou, naar waar hij door de Sovjet autoriteiten geëvacueerd was en die toen tijdelijk de hoofdstad van de Sovjet-Unie was. Op 5 maart 1942 ging de kolossale symfonie daar in première. Het eveneens geëvacueerd orkest van het Bolsjojtheater van Moskou speelde het werk o.l.v. Samoeil Samosoed.
Naar Sjostakovitsj’ eigen woorden kwam de symfonie hier op neer: De eerste beweging verklankt het vredig leven in de oogstmaand augustus in Leningrad. De sfeer is eerder vreugdig en opgewekt. Maar dan pakken zich de donkerste wolken boven het land samen. De Sovjetburgers wisten dat zij onoverwinnelijk waren. Het scherzo en het adagio verklanken het vertrouwen in de aanstaande overwinning, rechtvaardigheid en geluk, en de finale verklankt de Overwinning.
Noseda studeerde piano en compositie in Milaan. Hij begon te dirigeren op 27-jarige leeftijd en studeerde bij Donato Renzetti, Myung-Whun Chung en Valery Gergiev. Zijn professioneel debuut als dirigent was in 1994 met het Orchestra Sinfonica di Milano Giuseppe Verdi. In 1994 won Noseda de Cadaqués Orchestra International Conducting Competition en werd in datzelfde jaar chef-dirigent van het Cadaqués Orchestra. In 1997 werd hij gastdirigent bij het Mariinsky Theater in St. Petersburg. Hij was ook gastdirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest en artistiek leider van het Settimane Musicali di Stresa e del Lago Maggiore Festival in Italië. In 2001 werd hij artistiek leider van het Stresa Festival. In 2007 werd Noseda muziekdirecteur van het Teatro Regio di Torino. Noseda leidde het Teatro Regio di Torino tijdens zijn eerste Noord-Amerikaanse tournee in december 2014. In april 2018 diende Noseda zijn ontslag in als muziekregisseur van het Teatro Regio.
In december 2001 werd Noseda benoemd tot chef-dirigent van de BBC Philharmonic. Hij en de BBC Philharmonic namen deel aan een BBC Radio 3-project uit 2005, dat live-optredens in Manchester van de negen symfonieën van Beethoven beschikbaar maakte om te downloaden. In oktober 2006 verlengde Noseda zijn contract met nog eens twee jaar en zijn titel werd veranderd in chef-dirigent. Hij beëindigde zijn BBC Philharmonic ambtstermijn na het seizoen 2010-2011 en nam vervolgens de titel van dirigent laureaat. In februari 2016 kondigde het London Symphony Orchestra de benoeming aan van Noseda als nieuwe co-chef gastdirigent, met ingang van het seizoen 2016-2017.
Noseda die ooit in Washington Christoph Eschenbach opvolgde, behoort vandaag tot de topdirigenten. Dit bewijst hij o.a. met zijn gedreven opnamen. De hier opgenomen symfonieën steken vol thematische vindingrijkheid en sonore verrassingen. De muziek is stilistisch eclectisch en tonaal, is een amalgaam van tragiek en bucolische humor, o.a. naar La Fontaine’s “Krekel en de mier” en “De kleine zeemeermin” van Andersen,(symfonie nr. 1), panikhída, de orthodoxe memoriale dienst (Requiem) (symfonie nr. 5), maar bevat ook heel persoonlijke, lyrische en ritmische inventiviteit, die Gianandrea Noseda volkomen begrijpt. Noseda zorgt dus voor de interpretatieve meerwaarde van deze heel, heel, twee bijzondere symfonieën. Niet te missen!
Shostakovich Symphonies Nos. 5 & 1 London Symphony Orchestra Gianandrea Noseda 2 cd LSO Live LSO0802
Shostakovich Symphony No 7 a London Symphony Orchestra Gianandrea Noseda cd LSO Live L500856