Op deze cd belicht Lucile Dollat de wereldlijke en poëtische invloed die inherent was aan sommige religieuze orgelwerken. Tegelijkertijd biedt ze de gelegenheid om prachtige wereldlijke orgelwerken te ontdekken die in de 18de eeuw een zeldzaamheid waren. Het programma maakt duidelijk dat de grens tussen het sacrale en het wereldlijke, subtiel werd overschreden door de componisten.
Op de cd staat werk van Claude Balbastre (1727-1799), François d’Agincourt (1684-1758), Charles Piroye (1665-1730) en Andre Raison (1640-1719). De improvisaties van Claude-Bénigne Balbastre in de Église Saint-Roch op volksliedjes waren dermate populair dat er altijd verkeersproblemen ontstonden wanneer hij speelde. Er was dan nl. met paard en kar geen doorkomen aan in de kleine straatjes rond die kerk. De aartsbisschop legde hem in de kerstperiode zelfs een speelverbod op, omdat de kerkgangers duidelijk niet meer voor de mis kwamen, maar een gratis concertje wilden meepikken. Net als Louis-Claude d’Aquin, wordt Balbastre voornamelijk geassocieerd met zijn Noëls, o.a. Quand Jesus Naquit à Noël.
De Franse Revolutie was een slechte zaak voor de organisten, kerken werden geplunderd en orgels werden ontmanteld om het tin en lood van de pijpen om te smelten tot wapens. Naar het schijnt zou Balbastre zijn kathedraalorgel hebben willen redden door er patriottistische muziek op te spelen. Ondanks zijn schitterende carrière aan het hof, hij was klavecimbelleraar van Marie Antoinette, organist van de Graaf van Provence (de latere Lodewijk XVIII) en van de Chapelle royale, probeerde hij bij de revolutionairen in de gratie te komen, en zijn post als organist van de Notre-Dame van Parijs, ondertussen herdoopt tot Tempel van de Rede, te behouden. In 1792 componeerde hij bv. variaties op de Marseillaise, opgedragen aan de dappere verdedigers van de nieuwe republiek. Balbastre beschrijft een gevecht waarbij de snelle loopjes de vlucht van de vijand weergeven, en grote clusters, kanonschoten moesten imiteren. Na al dat geweld volgde een “happy-end” en zongen de dappere soldaten het wijsje Ça ira als overwinningslied.
François d’Agincourt (foto) uit Rouen, bekend van zijn Pièces de Clavecin (1733), was een leerling van Jacques Boyvin in Rouen en van Nicolaas Lebègue in Parijs. Hij was vanaf 1701, organist van de Eglise de la Madeleine-en-la-Cité in Parijs en vanaf 1706, was hij de opvolger van Boyvin in de kathedraal van Rouen. Hij bespeelde ook het orgel van de Abdijkerk van Saint-Ouen in Rouen en was een van de vier organisten van de Chapelle royale.
Charles Piroye was van 1690 tot 1712, organist van de Jacobijnenkerk aan de Rue St. Jacques en van 1708 tot 1712 organist van Saint-Honoré in Parijs. De uitgever van Piroye’s Pièces choisies noemde de uitzonderlijk hoge reputatie van de componist (“elke dag hernieuwd applaus”) in het voorwoord. Évrard Titon du Tillet verwees naar Piroye als een van de “meest bekwame organisten. Piroyes orgelwerken uit Pièces choisies (Parijs, 1712) beslaan veel meer terrein dan de Franse orgelschooltraditie uit die tijd. De meeste van zijn werken zijn geen fuga’s, hymnes, trio’s, enz., maar dialogen tussen verschillende orgelkoren. Ze hebben allemaal beschrijvende titels, La Béatitude, La Paix, L’Allégresse, L’Immortelle, La Brillante, La Royal. Ook andere werken van Piroye lieten een uitgesproken, eigen stijl horen.
André Raison uit Nanterre, was organist-titularis in de Sainte Geneviève-kerk te Parijs. Hij was een van de meest getalenteerde organisten uit de Franse School van de 17e eeuw, en was waarschijnlijk de leraar van Clérambault. Bekend is zijn hier opgenomen offertorium in de vijfde toon, het “Vive le Roy des Parisiens”, gecomponeerd voor de genezing van Lodewijk XIV. Raison bracht twee verzamelwerken voor organisten uit, een eerste met liturgische muziek, het tweede met variaties op kerstliedjes.
Deze cd is een heerlijk compendium van feestelijke rariteiten in de ‘Grand Siècle’ van het Frans orgel. De componisten zijn bijna vergeten, het religieuze en het wereldlijke werden vermengd met dansritmes, en de helft van deze werken was eerder bedoeld voor een concert dan wel voor de dienst! Deze kostbare partituren liggen verborgen achter de rijkelijk ingebonden boeken van de Franse orgelmeesters. Lucile Dollat blaast leven in Piroye’s L’Allegresse, L’Immortelle en La Béatitude, de briljante D’Agincour Suites en opnieuw het sprankelend Concerto van Balbastre, met de bijdrage van percussionist Michael Metzler, die inventiever is dan ooit in Raisons ‘Le Vive le Roy des Parisiens!’ Het groot orgel in de koninklijke kapel van Versailles geeft daarbij een majestueuze stem aan deze rariteiten. Een aanrader.
Lucile Dollat, geboren in 1997, heeft verschillende prijzen gewonnen, Grand Prix en Publieksprijs op de André Marchal – Gaston Litaize International Organ Competition (Parijs – 2017), City of Angers Prize en Special Mention voor de beste interpretatie van het werk in creatie op de Jean-Louis Florentz Internationale Orgelwedstrijd (2017), Tweede Prijs ex-æquo op de “Pierre de Manchicourt” Internationale Orgelwedstrijd (2016).
Met een orgelprijs en een improvisatieprijs aan de CRR van Saint-Maur, een orgellicentie, een harmonieprijs en een contrapuntprijs aan het conservatorium van Parijs, vervolgde ze haar studies orgel, improvisatie en schriftuur bij o.a. Michel Bouvard, Olivier Latry, Thierry Escaich en László Fassang. Ze treedt regelmatig op in concert, zowel als soliste als met verschillende formaties. Ze is titulair van het Cavaillé-Coll-orgel van de kerk Notre-Dame de la Gare (Parijs XIII), co-titulair van de grote historische orgels van de kerk Notre-Dame des Vertus (Aubervilliers) en plaatsvervangend organiste van het groot symfonische orgel van de kerk Saint Vincent de Paul (Clichy).
Tracklist:
Claude-Benigne Balbastre: Concerto en Ré Majeur
François d’Agincour: Suite du Sixieme Ton
Charles Piroye: L’Immortelle; La Brillante; La Beatidute; L’Allegresse; La Paix
François d’Agincour: Suite en Sol Ut mineur
Andre Raison: Christe – Chaconne – Offertoire du Cinquieme Ton sur Vivre le Roy des Parisiens
Tiroirs Secrets French Organ Rarities Balbastre d’Agincour Piroye Raison Lucile Dollat Grandes Orgues 1710 Chapelle Royale versailles cd Château de Versailles Spectacles CVS057