In “Een geschiedenis van de wereld in 10 1/2 hoofdstuk” schetst Julian Barnes het verhaal van een verstekeling aan boord van de ark van Noach die verslag doet van de grote reis. Er wordt enigszins afgeweken van de officiële versie, en de verstekeling legt uit hoe de menselijke soort zich sindsdien heeft ontwikkeld. Een lezing aan boord van een cruiseschip wordt verstoord door Arabische terroristen en een 16^de –eeuws, Frans gerechtshof heeft een zaak in behandeling waarin de houtworm wordt aangeklaagd…

In dit speels maar tegelijk scherpzinnig boek biedt Julian Barnes in tien onderling verbonden hoofdstukken en een slotbeschouwing, waarin feiten en fictie door elkaar lopen, een lichtvoetige, ironische, maar vaak opbeurende kijk op de wereldgeschiedenis. ‘The Observer’ omschreef het boek als “Briljant, vrolijk, geleerd, origineel, gedurfd, onthutsend: een verrukking om te lezen”. “A History of the World in 10½ Chapters” (1989) (Een geschiedenis van de wereld in 10½ hoofdstuk, 1991), een verhaal over schepen en schipbreuken, vertaald door Else Hoog, bevat ook verwijzingen naar Bijbelse verhalen en gebeurtenissen uit de geschiedenis.

Een geschiedenis van de wereld in 10½ hoofdstuk, gepubliceerd in 1989, wordt meestal omschreven als een roman, hoewel het eigenlijk een verzameling subtiel verbonden korte verhalen is, in verschillende stijlen. Hoofdstuk 1, “The Stowaway” (De verstekeling), is een alternatief verslag van het verhaal van de Ark van Noach vanuit het oogpunt van de houtwormen, die niet aan boord mochten en tijdens de reis verstekelingen waren. De houtworm die het eerste hoofdstuk vertelt, zet vraagtekens bij de wijsheid van het aanstellen van Noach als Gods vertegenwoordiger. De houtworm werd uit de ark gelaten, net als de andere “onzuivere” of “onbeduidende” soorten, maar een kolonie houtwormen gaat de ark binnen als verstekelingen en ze overleven de Grote Vloed. De houtworm wordt een van de vele verbindende figuren, die in bijna elk hoofdstuk voorkomt en processen van verval impliceert, vooral van kennis en historisch begrip. Hoofdstuk 2, “The Visitors” (De bezoekers), beschrijft de kaping van een cruiseschip, vergelijkbaar met het incident met de Achille Lauro in 1985 en hoofdstuk 3, “De godsdienstoorlogen”, meldt een proces tegen de houtwormen in een kerk, omdat ze het gebouw instabiel hebben gemaakt.

Hoofdstuk 4, “The Survivor” (De overlevende), speelt zich af in een wereld waarin de ramp in Tsjernobyl “het eerste grote ongeluk” was. Journalisten melden dat de wereld op de rand van een nucleaire oorlog staat. De hoofdpersoon ontsnapt per boot om de veronderstelde onvermijdelijkheid van een nucleaire holocaust te vermijden. Of dit gebeurde of slechts een gevolg is van de paranoia van de hoofdpersoon, is onduidelijk. Hoofdstuk 5, “Schipbreuk”, is een analyse van het schilderij “Le Radeau de la Méduse” van Géricault, Het vlot van de Medusa. De eerste helft vertelt de historische gebeurtenissen van de schipbreuk en het voortbestaan van de bemanningsleden. De tweede helft van het hoofdstuk analyseert het schilderij zelf. Het beschrijft Géricaults ‘verzachting’ van de impact van de werkelijkheid om de esthetiek van het werk te behouden of om het verhaal van wat er gebeurde smakelijker te maken. Hoofdstuk 6, “The Mountain” (De berg), beschrijft de reis van een religieuze vrouw naar een klooster waar ze wil bemiddelen voor haar overleden vader. Ook het vlot van de Medusa speelt een rol in dit verhaal.

Hoofdstuk 7, “Three Simple Stories” (Drie simpele verhalen), portretteert een overlevende van de RMS Titanic, het Bijbels verhaal van Jona en de walvis, en de Joodse vluchtelingen aan boord van de MS St. Louis in 1939, die verhinderd werden te landen in de Verenigde Staten en andere landen. Hoofdstuk 8, “Upstream!” (Stroomopwaarts), bestaat uit brieven van een acteur die naar een afgelegen jungle reist voor een filmproject, beschreven als vergelijkbaar met The Mission (1986). Zijn brieven worden filosofischer en gecompliceerder naarmate hij zich bezighoudt met de leefsituaties, de persoonlijkheden van zijn costars en de regisseur, en de eigenaardigheden van de inheemse bevolking, tot een climax komend wanneer zijn collega verdrinkt in een ongeluk met een vlot.

Het niet-genummerd halve hoofdstuk, “Parenthesis” (Intermezzo), werd tussen de hoofdstukken 8 en 9 ingevoegd. Het is in de vorm van een essay in plaats van een kort verhaal en biedt een filosofische discussie over liefde, en in het kort geschiedenis. Er is een directe verwijzing naar Julian Barnes zelf in dit halve hoofdstuk. Er wordt een parallel getrokken met El Greco’s schilderij “De begrafenis van de graaf van Orgaz” (“El Entierro del Conde de Orgaz”) (foto), waarmee de kunstenaar de toeschouwer confronteert. Het stuk bevat een bespreking van regels uit Philip Larkin’s gedicht “An Arundel Tomb” (“Wat van ons zal overleven is liefde”) en uit WH Audens “September 1, 1939”. Hoofdstuk 9, “Project Ararat”, vertelt het verhaal van een fictieve astronaut Spike Tiggler, gebaseerd op James Irwin. Tiggler lanceert een expeditie om de overblijfselen van de ark van Noach te herstellen. Er is een overlapping met hoofdstuk 6, ‘The Mountain’. Hoofdstuk 10, “The Dream”, ten slotte, is een verslag van een gemoderniseerde versie van de hemel, waar zelfs Hitler wordt aangetroffen…Niet te missen!

Julian Barnes (°1946) is geboren in Leicester, Engeland en debuteerde in 1980 met Metroland. Zijn opleiding genoot hij aan de City of London School en het Magdalen College in Oxford. Na zijn opleiding werkte hij als lexicograaf en later als journalist. Hij schreef onder meer recensies voor The Observer en The Sunday Times. Pas later ging hij zich voltijds toeleggen op het schrijven.

Zijn boeken zijn in meer dan dertig talen vertaald, zijn bekendste werk is “Flaubert’s Parrot” uit 1984. Hij heeft voor zijn boeken vele prijzen gekregen, hij is de enige auteur die zowel de Prix Médicis en de Prix Fémina heeft gewonnen. In 2011 ontving hij de prestigieuze David Cohen Prize for Literature, een tweejaarlijkse Britse oeuvreprijs. Al vier keer stond hij op de shortlist voor de Man Booker Prize. Met zijn roman ‘The Sense of an Ending’ won hij die prijs ook daadwerkelijk. Die roman is overigens verfilmd voor de bioscoop. In 2016 verscheen “Het tumult van de tijd”, een fictionele biografie van de Russische componist Dmitri Sjostakovitsj. Naast zijn eigen naam gebruikt Barnes ook verschillende pseudoniemen zoals Dan Kavanagh, Edward Pygge en Basil Seal.

Julian Barnes Een geschiedenis van de wereld in 10 1/2 hoofdstuk 396 bladz. uitg. Atlas Contact EAN 9789025472771