“Leo Gestel op Mallorca” biedt een uniek overzicht van het spectaculair en kleurrijk werk dat de kunstschilder in 1914, maakte tijdens zijn verblijf op Mallorca. Gestel verbleef vier maanden op het Spaans eiland en maakte er, gebiologeerd door het landschap en sterk beïnvloed door het kubisme, in hoog tempo, een groot aantal schetsen en schilderijen.
Museum Kranenburgh, iets buiten het centrum van het Noord-Hollands dorp Bergen, beheert een omvangrijke verzameling kunst van 1900 tot heden. De kern wordt gevormd door de kunst van de Bergense School. In de collectie bevinden zich topstukken van Leo Gestel, Jan Sluijters, Charley Toorop, Else Berg en Gustave de Smet. Daarnaast herbergt het museum de collecties van de gemeente Bergen en het Noord-Hollands Kunstcentrum.
Leendert (Leo) Gestel (1881-1941) geldt als een van de grote vernieuwers van de beeldende kunst in Nederland. Zijn vernieuwingsdrang komt volledig tot uitdrukking in zijn verbeeldingen van de heuvels, boomgaarden, baaien en havens van Mallorca. Die werken vormen een experimenteel hoogtepunt in de moderne Nederlandse kunst, maar werd nog niet eerder in een tentoonstelling en een boek bijeengebracht.
Meestal bracht Gestel de zomers door in het Noord-Hollandse Bergen, waar hij zich in 1921, definitief vestigde. Wanneer hij in de herfst van 1913, bij Bergen, buiten aan het schilderen was, maakte hij met zijn vriendin en toekomstige vrouw Gerritje “An” Overtoom en het schilders paar Else Berg en Mommie Schwarz, plannen om in een warm oord verder te werken. Het werd Mallorca, waar ze in 1914 vier maanden zouden verblijven. De kunstverzamelaar Piet Boendermaker en zijn vrouw Marie voegden zich ook een korte tijd bij hen. In de tentoonstelling zijn trouwens enkele, eveneens op Mallorca vervaardigde werken van Else Berg en Mommie Schwarz te zien.
Gestel was er nauwelijks enkele maanden, maar de hoeveelheid olieverfschilderijen met een warme, kleurrijke intensiteit en de tekeningen, die hij in die korte tijd in 1914 maakte op het Spaans eiland en later nog even in Madrid, zijn indrukwekkend. Gestel werkte op Mallorca nl. als een bezetene. Met zijn kunstenaarsoog onderzocht hij er het licht, het land en het omringende water. Alles ontleedde hij met een analytische blik, op zoek naar structuur en ritme. En in heldere, soms doorschijnende kleuren, liet hij in zijn schilderijen van huizen en heuvels, bomen en boomgaarden, baaien en havens, het licht tot leven komen. Zijn experimenteerdrift kreeg een belangrijke, nieuwe impuls en met zijn geabstraheerde, deels aan het kubisme en futurisme ontleende stijl, bereikte hij een hoogtepunt in zijn oeuvre.
Na een aansluitend verblijf in Madrid, keerden de schilders in juli naar Nederland terug. Kort daarna brak de Eerste Wereldoorlog uit, die een einde maakte aan de internationale uitwisseling en Gestel zal zich in Nederland manifesteren als een van de kernleden van de Bergense School. De tentoonstelling toont ook werken die Gestel op de terugweg tijdens een verblijf in Madrid maakte. Ze maken nog eens extra duidelijk hoe sterk het Mallorcaans landschap, Gestel heeft geïnspireerd.
Gastcurator en Gestel-experte Caroline Roodenburg-Schadd, die in 2018, reeds een kleine Gestel-tentoonstelling organiseerde, stelde de tentoonstelling samen met een groot aantal bruiklenen uit Nederlandse en buitenlandse musea en uit kunst- en privécollecties. Ook het rijk geïllustreerd boek met onder meer een overzicht van alle werken, laat zien hoe de schilder werd overweldigd door het voor hem vreemd landschap, en hoe hij het doorgrondde en naar zijn hand zette. Naast internationale parallellen met kunstenaars als Paul Klee en Henri Matisse, die toen ook reisden, wordt de tijdgeest van toen en de onbevangen en expressieve begeestering van die creatieve jaren 1880-1920, voelbaar. Niet te missen!
Caroline Roodenburg is gespecialiseerd in de periode 1850-1970. Ze doet met veel plezier onderzoek, schrijft boeken en artikelen en heeft daarnaast ervaring als tentoonstellingsmaker en docent. Haar bureau heet KOP: Kunstgeschiedenis, Onderzoek en Publicaties. Ze promoveerde in 1995 op ‘Goed modern werk’ De collectie Regnault in het Stedelijk. Daarna werkte ze bij het Stedelijk Museum en publiceerde in 2004 Expressie en ordening, Het verzamelbeleid van Willem Sandberg voor het Stedelijk Museum, 1945-1962. Dit boek werd in 2006 bekroond met de AICA oorkonde en in 2011 met de Karel van Mander Prijs van de Nederlandse Vereniging van Kunsthistorici (VNK). In 2005-2006 was Roodenburg vervangend conservator bij het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem. Sindsdien werkt zij als zelfstandig kunsthistoricus.
Tentoonstelling vanaf 16 april t/m 18 september 2022 in Museum Kranenburgh, Bergen.
Caroline Roodenburg Leo Gestel op Mallorca 112 bladz. geïllustreerd uitg. Waanders ISBN 9789462624177