“Whispering Leaves” is een interessant nieuw project van celliste Lucie Stepánová en pianiste Ksenia Kouzmenko. Op het label Cobra Records brengen ze nl. een cd uit met Tsjechische muziek voor cello en piano. Zij spelen werken van Leo Janáek en Bohuslav Martinu, maar ook van de onbekende Tsjechische componist, Josef Páleníček. Een ontdekking, dus.

In 1981, toen Lucie Štěpánová  nauwelijks vier jaar oud was, gaf der pianist Josef Páleníček een recital in het Tsjechisch stadje Teplice, waar ze toen met haar ouders woonde. Omdat Páleníček haar moeders pianoleraar was aan de Praagse muziekacademie, en hun relatie door de jaren heen was verdiept, accepteerde Páleníček het aanbod van haar moeder om bij hen thuis in te wonen. Dit zou voor Lucie een onvergetelijk en beslissend moment in haar leven worden.

Geheel betoverd besloot ze dat de piano het instrument zou zijn dat haar gelukkig zou maken, niet de viool die ze in de voetsporen van haar vader, net leerde spelen, En dat was het geval in de volgende zes jaar, tot ze moest toegeven dat ze blijkbaar niet het noodzakelijk doorzettingsvermogen had om een echt goede pianiste te worden. Toen ze elf was, haar familie was ondertussen naar Praag verhuisd, heroverwoog ze voor de derde keer haar keuze, en deze beslissing zou uiteindelijk de beste zijn. Ze begon nl. cello te leren spelen en kreeg les van de jongste zoon van Josef Páleníček, Jan.

Twee jaar later ging ze met haar moeder mee naar een repetitie in het huis van Páleníček waar ze oefenden voor een concert. Hij speelde piano en haar moeder zong. Nadat ze gereed waren met repeteren, keek hij Lucie aan en zei met een glimlach in zijn ogen: “Ik hoor dat je nu cello speelt. Ik heb talloze stukken gecomponeerd voor dat prachtig instrument. Misschien ga je op een dag mijn muziek spelen. Maar tot die tijd zul je veel moeten oefenen. ”

Josef Páleníček (1914-1991) was een veelzijdig pianist en een fascinerend vertolker van o.a. het werk van Janácek, en een levenslange vriend van Bohuslav Martinu, met wie hij in Parijs studeerde. Als componist is hij helaas buiten Tsjechië nog steeds onbekend.

Páleníček (foto) studeerde aan het gymnasium in Praag en studeerde er tegelijkertijd ook aan het conservatorium. Van 1933 tot 1938 vervolgde hij zijn studie aan de school van Karel Hoffmeister en tegelijkertijd studeerde hij rechten aan de Karls Universiteit. In 1938 studeerde hij af aan beide scholen. Páleníček was tevens een leerling van Vítězslav Novák en Otakar Šín. Hij voltooide zijn studie aan de École Normale de Musique in Parijs, waar hij bij de cellisten Diran Alexanian en Pierre Fournier studeerde. Tijdens zijn verblijf in Parijs studeerde hij ook bij Albert Roussel. Vanaf 1936 begon zijn carrière als concertpianist en in 1949 werd hij solopianist bij het Tsjechisch Filharmonisch Orkest. Zijn eerste openbaar concert speelde hij welswaar op 12-jarige leeftijd in 1926 in Olomouc. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij lid van de Tsjechische Communistische Partij. Páleníček werd in 1963 professor aan de “Akademie múzických umení v Praze” (de Academie van de muzikale kunsten). Op de cd staat een bijzonder werk van hem, de aangrijpende Koraalvariaties op het beroemd 17^de -eeuws koraal “O hoofd vol bloed en wonden”. Gecomponeerd in 1942, is het één van de belangrijkste werken van de Tsjechische muziek voor cello en piano uit de oorlogstijd. Deze opname is de wereldpremière opname.

De 9 variaties van Páleníček staan hier samen met het betoverend “Pohádka” (Sprookje) uit 1910/1923 en “A Blown-Away Leaf” (“Lístek odvanutý”) uit de pianocyclus ‘Po zarostlém chodnícku’ (‘Op een overwoekerd pad’) van Leoš Janáček, een prachtige miniatuur uit zijn intieme pianocyclus, gecomponeerd tussen 1900 en 1911, bewerkt voor cello en piano door de legendarische, Tsjechische cellist Miloš Sádlo. Miloš Sádlo, eigenl. Miloš Zátvrzský, speelde het vaak samen met de Frans-Zwitserse pianiste Hélène Boschi. Dit warm licht en liefdevol stuk was ook de inspiratiebron voor de titel van de cd “Whispering Leaves”. De vierde compositie op de cd is de fameuze 2^de Sonate voor cello en piano uit 1941 van Bohuslav Martinu (foto).

Lucie en Ksenia vormen al tien jaar een duo. Hun repertoire bevat werken van Beethoven tot Escher, en ze zoeken in hun programma’s graag naar nieuwe werken en onverwachte verbanden. Deze cd is voor Lucie een heel persoonlijk project. Alle drie de componisten hebben hun wortels in de Moravische volksmuziek, waarmee zijzelf al zingend is opgegroeid. Bovendien heeft zij bijzondere jeugdherinneringen aan Josef Páleníek.

Lucie studeerde cello bij Jaroslav Kulhan aan het Conservatorium van Praag en vervolgde haar studie bij Lenian Benjamins en Elias Arizcuren aan het Coservatorium van Utrecht. In 2001 behaalde ze haar Orkestdiploma bij Christoph Henkel aan de Freiburger Muziekhochschule en in 2003 sloot ze haar studie af met het “Artist Diploma” (solistendiploma) bij de wereldberoemde Janos Starker aan de befaamde  “School of Music” van de Indiana University in de USA. In het zelfde jaar won ze daar de eerste prijs op het David Popper concours. Lucie combineerde dit alles met het volgen van tal van cello- en kamermuziekmasterclasses.

Ksenia Kouzmenko (foto) werd geboren in Minsk, Belarus, als dochter van een pianistenechtpaar. Op zevenjarige leeftijd ging ze naar het Nationaal Muziek College in Minsk, waar ze met een gouden medaille cum laude afstudeerde. Ze vervolgde haar pianostudie aan de Nationale Muziekacademie, waar ze, eveneens cum laude, afstudeerde als concertpianiste en als docente pianobegeleiding en kamermuziek. In 1995 kwam ze met een internationale studiebeurs naar Nederland voor een post-graduaat bij Naum Grubert aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag. Met een beurs van de Yuri Egorov Foundation volgde ze masterclasses. In 1997 werd ze uitgenodigd om als fellow-student deel te nemen aan het Zomerfestival in Tanglewood (V.S.). Ksenia behaalde naast verschillende prijzen voor pianobegeleiding, de tweede prijs en de publieksprijs van het internationaal Tromp Muziek Concours in Eindhoven en de derde prijs op de Franse “Rencontres Musicales de Gaillard”. Sinds 1999 geeft ze les aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Ze speelt kamermuziek met o.a. de klarinettist André Kerver en sedert 2008 vormt ze ook een duo met de schittrende  violiste Lisa Jacobs. In 2013 kwam bij Challenge Records hun heerlijk mooie cd uit met werk van Franck en Ysaye (foto).

De cd “Whispering Leaves” werd opgenomen o.l.v. technicus Tom Peeters in de protestantse Westvestkerk in Schiedam, bekend om zijn uitstekende akoestiek. Een sublieme cd door twee topmusici. Warm aanbevolen.

Whispering Leaves Janácek Pálenicek Martinu Lucie Stepánová Ksenia Kouzmenko cd Cobra Records 0069

Poème Works for violin & piano Lisa Jacobs Ksenia Kouzmenkocd Challenge Classics CC 72624