De grote meerwaarde van deze cd is dat ze aandacht vraagt voor de onbekende pianomuziek van Stravinsky. De eerste decennia van zijn creatief leven, componeerde de Russische componist nochtans voor en aan de piano, zowel solo, vierhandig als voor twee piano’s.
Reeds in 1913, in de ontstaansperiode van “Le Sacre du printemps”, realiseerde Stravinsky een transcriptie voor piano vierhandig van zijn “Sacre”, die hij zelf nog met Debussy heeft uitgevoerd. Deze versie wordt hier gespeeld op twee piano’s.
De “Circus-polka”, met als ondertitel “For a Young Elephant”, werd in 1942 oorspronkelijk gecomponeerd voor piano solo, in opdracht van de choreograaf George Balanchine (foto) voor een nummer van gedresseerde olifanten in roze tutu’s, van het circus “Barnum and Bailey” van de Ringling broers in New York. Bij die gelegenheden werd de compositie gespeeld in een versie gearrangeerd voor orgel en harmonieorkest door de componist van filmmuziek, David Raksin (foto). De versie voor symfonieorkest ging in januari 1944 in première. Het geciteerd thema in de grappige polka is de beroemde militaire mars op. 51/D.733 nr. 1 van Franz Schubert.
Stravinsky begon aan “Madrid” in 1917, als een studie voor de pianola (foto) alvorens het te transcriberen voor orkest als vierde van zijn ‘Vier studies’ (1928), die een arrangement waren van zijn drie stukken voor strijkkwartet (1914) en zijn Étude voor pianola (1921). Het wordt hier uitgevoerd in een later gemaakt arrangement voor twee piano’s door zijn zoon Sviatoslav Soulima. De drie stukken voor strijkkwartet “Danse”, “Eccentrique” en “Cantique”, werden de eerste drie bewegingen van zijn “Quatre études” of “Four Studies” voor orkest. De Tango, in 1940 gepland als een lied, maar uiteindelijk gepubliceerd als een compositie voor piano solo, hoort u hier in een arrangement voor twee piano’s, gerealiseerd door Stravinsky’s vriend Victor Babin (foto), pianist van het destijds heel bekend Vronsky & Babin pianoduo. De andere pianist was Vitya Vronsky.
Stravinsky componeerde het begin van zijn “Concerto voor twee piano’s” (solo) in 1931, in het paradijselijke Voreppe in Zwitserland (foto). Hij voltooide het in Parijs in 1934-1935 en voerde het uit met zijn zoon Sviatoslav Soulima. In functie van deze meesterlijke compositie dompelde hij zich onder in de studie van variaties van Beethoven en Brahms, evenals in de fuga’s van Beethoven. De eerste beweging valt op door zijn degelijke, technische sonore densiteit die bekomen wordt door de symfonische behandeling van de twee piano’s, en door de perfect gelijke verdeling van de evenwaardige partijen. Van de twee contrasterende thema’s is het eerste kort en hoekig, in een puntig ritme. Het tweede is daarentegen eenvoudig, met plechtige, lange notenwaarden. De compositorische rijkdom bestaat uit de grote verscheidenheid aan technieken, toonladders, arpeggio’s, trillers, tremoli, en herhaalde noten en akkoorden.
In Notturno (Adagietto) treft de originele lyriek, vermengd met humor en overvloedige versieringen, en een complexe maar subtiele harmonie, met in het midden gebruik van klassieke figuren zoals de Albertische bas. De Nocturne wordt gevolgd door vier variaties. In Variatie I is de tweede piano in wezen beperkt tot de rol van begeleider met een flexibel en dansant, repetitief motief. De eerste piano speelt daarentegen versieringen tussen stiltes en boven aangehouden noten. De Variatie 2 is tumultueus en krachtig, met glissandi en octaven. Variatie 3 ligt dicht bij een toccata. Ze is levendig en is van een kristalheldere, chromatische finesse. Variatie 4 is harmonisch, met afwisselende en opeenvolgende akkoorden. Als finale, een preludio e fuga. De Prelude (Lento) is een korte, harmonisch verticale en ernstige inleiding, die enigszins archaïsch klinkt. De Fuga is gebouwd op een ritmisch en hoekig thema, ondersteund door de andere piano met hardnekkige, repetitieve noten, versterkt door octaven en akkoorden. De coda is een inversie van de fuga. Alles subliem en briljant gespeeld door twee van ’s werelds allerbeste pianisten. Dit is top, dit is grandioos, dit mag u absoluut niet missen!
Stravinsky Rite of Spring Concerto for two pianos Circus Polka Tango Madrid Marc-André Hamelin Leif Ove Andsnes cd hyperion CDA68189
https://www.stretto.be/2017/04/16/decca-huldigt-jarige-le-sacre-du-printemps/