Ontdek op deze cd het te weinig bekend Pianoconcerto en de indrukwekkende Concerto-Rhapsody, gespeeld door de begenadigde Jordaans-Palestijnse pianist, Iyad Sughayer, Niet te missen! 
Aram Iljitsj Khachaturian (1903-1978) (foto) was de belangrijkste muzikale figuur uit de 20ste eeuw in de toenmalige Sovjetrepubliek, Armenië en veel van zijn belangrijkste werken dateren uit de eerste helft van zijn carrière. De expressieve onmiddellijkheid van zijn muziek, bepaald door zijn Armeense afkomst, met zijn intens sensuele, melodische schriftuur, levendige orkestratie en opvallende ritmiek, resulteerde in een populariteit die door weinig componisten van zijn generatie werd geëvenaard.
Zijn muziek werd en wordt in het Westen voornamelijk geassocieerd met grote orkestpartituren, waaronder zijn balletten “Gayaneh” met de wereldberoemde “Sabeldans”, “Spartacus” (herinner u “Onedin line”, een Britse televisieserie van de BBC uit de jaren ‘70), en een prachtig Vioolconcerto. Khachaturian componeerde zijn “Masquerade Suite” (Wals, Nocturne, Mazurka, Romance en Galop) in 1941, als muziek bij het gelijknamig toneelstuk uit 1835 van Michail Lermontov (1814-1841) (foto).
Aram Ilich Khachaturian werd geboren in Kodjori, nabij Tbilisi en overleed op 1 mei nota bene, in Moskou. Hij was eerst een leerling cello van het Gnessin Instituut in Moskou, en studeerde vervolgens verder aan het conservatorium van Moskou bij Mjaskovski (compositie), Glière en Vassilenko (orkestratie). Hij onderhield echter constante betrekkingen met Armenië en ontmoette Spendiarov, zijn grote voorganger, in zijn jeugd. Hij voltooide het conservatorium in 1934. Een aantal van zijn pianostukken dateren uit zijn studiejaren: Valse caprice (1926), Poème (1927), Toccata (1932). Khachaturian was echter niet echt een componist-pianist, maar eerder een orkestrator. Ook de catalogus van zijn pianowerken is vrij beperkt maar bevat wel enkele belangrijke composities. Net als een aantal andere Sovjet componisten (Prokofjev, Sjostakovitsj en vooral Kabalevski), bracht hij met zijn twee “Albums” (uit 1947 en 1965), hulde aan muziek voor kinderen. Op latere leeftijd componeerde hij nog een Sonatine (1958) en een Sonate (1961). Daarnaast zijn er een aantal transcripties van fragmenten van zijn orkestrale, toneel- of cinematografische werken gemaakt door andere musici.
Aram Khachaturians Pianoconcerto, op. 38, werd gecomponeerd in 1936. Het was zijn eerste werk dat hem erkenning bracht in het Westen, en het werd onmiddellijk opgenomen in het repertoire van veel opmerkelijke pianisten. Het pianoconcert was het eerste van drie concerti die Khachaturian componeerde voor de individuele leden van een gerenommeerd Sovjet-pianotrio dat van 1941 tot 1963, samen optrad. De andere waren het Vioolconcert voor David Oistrakh (1940) en het Celloconcert voor Sviatoslav Knushevitsky (1946).
Het Pianoconcerto in D-flat werd gecomponeerd voor Lev Oborin (1907-1974) (foto), die het in juli 1937, in Moskou in première speelde met het Moscow Philharmonic Orchestra onder leiding van Lev Steinberg. De enige beschikbare piano voor de première was…een buffetpiano, en het orkest had slechts één repetiti. De locatie was een openluchtpodium in het Sokolniki Park. Tijdens het concert blies een harde wind Steinbergs bril af, zodat hij de partituur niet meer kon zien en de rest uit het hoofd moest dirigeren. De Britse première was in april 1940, in de Queen’s Hall in Londen, met de pianiste, Moura Lympany (1916-2005), (die werd benaderd nadat Clifford Curzon had geweigerd), onder leiding van Alan Bush. Moura Lympany eindigde in 1938, als tweede, op wat toen nog de Ysaÿe Wedstrijd heette (sedert 1951, Koningin Elisabethwedstrijd) in Brussel. De in 1931 overleden violist, Eugène Ysaÿe, was nl. kapelmeester geweest aan het hof in België. De winnaar in 1938, van de wedstrijd was toen de 22-jarige, Russische pianist, Emil Gillels (1916-1985). Het Concerto beleefde zijn Amerikaanse première in maart 1942, door de toen 20-jarige, Amerikaans-Armeense pianiste, Maro Ajemian (1921-1978) op de Juilliard School in New York, o.l.v. Albert Stoessel (1894-1943).
In de jaren ’60, componeerde Khachaturian 3 Concerto-Rapsodieën, één voor viool (1961), één voor cello, (1963, opgedragen aan Mstislav Rostropovitsj, en één voor piano. Hij voltooide de definitieve versie van zijn hier opgenomen, bijzonder virtuoze Piano Concerto-Rhapsody in 1967, voor Nikolai Petrov (1943-2011) (foto), de toen 24-jarige zilveren medaillewinnaar op de eerste Van Cliburn Piano Wedsrijd in 1962. Twee jaar later behaalde hij de 2de prijs op de Koningin Elisabethwedstrijd in Brussel. De eerste prijs ging toen naar Evgeny Mogilevsky en de 3de prijs naar de 16-jarige! Jean-Claude Vanden Eynden.
De expressieve spontaniteit van Khachaturians muziek, met zijn gevoelige melodiek, levendige orkestratie en pakkende ritmes, leidde tot een populariteit die weinig componisten van zijn generatie bereikten. De opgang begon met zijn Pianoconcerto. Alle eigenaardigheden van zijn stijl waren hierin reeds terug te vinden. Zelfs de ongebruikelijke orkestratie. Een zingende zaag wordt gebruikt in de tweede beweging. In de Concert Rhapsody, die 30 jaar later werd gecomponeerd, waren er ook prominente rollen voor xylofoon, marimba en vibrafoon, die ertoe bijdroegen dat dit werk een van zijn kleurrijkste was. De ontdekking van deze sublieme muziek, niet uitstellen!
Iyad Sughayer werd geboren in 1993 in Amman in Jordanië, waar hij zijn vroege opleiding kreeg. Hij is momenteel gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. Iyad Sughayer, werd al uitgenodigd om als solist op te treden met veel toonaangevende orkesten, waaronder het BBC Philharmonic Orchestra, het European Union Chamber Orchestra, de Manchester Camerata en de Cairo en Amman Symphony Orchestras. Hij speelde op het podium van de Bridgewater Hall, de Stoller Hall – waar Iyad zijn debuut maakte op BBC Radio 3 – de Laeiszhalle Hamburg, Steinway Hall New York, Castleton Festival Virginia, Kings Place en Wigmore Hall in Londen.
Na zijn studie bij Mohammed Sidiq in Jordanië, vervolgde Iyad zijn studies aan Chetham’s bij Marie Louise Taylor en Murray McLachlan. Hij studeerde vervolgens af aan de Royal Northern College of Music en aan het Trinity Laban Conservatorium van Muziek en Dans, waar hij de prestigieuze Trinity Laban Gold Medal kreeg. In 2018, keerde hij terug naar de RNCM om het International Artist Diploma te behalen bij Murray McLachlan, Martino Tirimo en Graham Scott. De City Foundation Artist, Iyad, 2019, stond toen op het punt om als een rijzende ster, aan een aantal recitals in het VK, Europa en het Midden-Oosten te beginnen.
De Amerikaanse dirigent, Andrew Litton (°1959), afgestudeerd aan de Fieldston School, en met een Masters degree in muziek van Juilliard, was van 1988 tot 1994, chef-dirigent van het Bournemouth Symphony Orchestra, en van 1994 tot 2006, muzikaal directeur van het Dallas Symphony Orchestra. Bovendien is hij sedert 2003, muzikaal directeur en chef-dirigent van het Bergen Philharmonic Orchestra in Noorwegen. Sinds 2017, is hij de nieuwe Principal Guest Conductor van het Singapore Symphony Orchestra.
Khatchaturian Piano concerto Concerto-Rhapsody Masquerade piano-suite Iyad Sughayer, piano BBC National Orchestra of Wales Andrew Litton SACD BIS 2586