Constantinopel en de eerste jihad 633-718 is het langverwacht nieuw boek van Henk Singor, de auteur van onder andere Constantijn en de christelijke revolutie in het Romeinse Rijk.
Terwijl de antieke wereld rond de Middellandse Zee haar oude samenhang verloor, verschenen er met de Arabische veroveringen een nieuwe cultuur en een nieuwe religie op het toneel. Overal waar de islam voet aan de grond kreeg was de vroegchristelijke cultuur grotendeels gedoemd te verdwijnen, zoals gebeurde in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Ook Europa werd door de Arabische expansiedrift bedreigd, maar ondanks enorme verliezen aan grondgebied in Azië en Afrika bleef de kern van het christelijk-Romeinse rijk rond zijn hoofdstad Constantinopel overeind.
Na de ondergang van het West-Romeinse Rijk bleef alleen het Oost-Romeinse Rijk over, dat later bekend werd als het Byzantijnse Rijk. In de late oudheid en de middeleeuwen besloeg dit keizerrijk een groot deel van het Middellands Zeegebied. De hoofdstad was Constantinopel, het huidige Istanboel.
Het Byzantijnse rijk was een van de meest succesvolle staten van de middeleeuwen en regeerde elfhonderd jaar lang, van de 4de tot de 15de eeuw, over een enorm terrein dat zich uitstrekte over Europa en West-Azië. Met oog voor zowel de details als de grote lijnen wordt de geschiedenis van de christelijk-Romeinse wereld rond Constantinopel vanaf het begin van de 7de eeuw geschetst, evenals de dramatische gebeurtenissen die de stad en die wereld radicaal veranderden. Een hoogtepunt in de strijd om lijfsbehoud beleefde Constantinopel toen de stad in 717-718 de grootste Arabische aanval wist af te slaan. Het was een keerpunt in de wereldgeschiedenis dat het overleven van de antieke en christelijke beschaving garandeerde en de latere bloei van de Europese cultuur mogelijk maakte.
Na “De wereld van de late oudheid rond het jaar 600”, bespreekt de auteur eerst de grote Perzisch-Byzantijnse Oorlog 604-628, de Arabische invallen, kerkelijke twisten en Jodenvervolging, de vroegste islam, Mohammed en zijn monotheïsme en het ontstaan van de islam in Yathrib (Medina). Daarna heeft hij het over de veroveringen van de Oemma in de Hijaz en Arabië, 622-632, de vereniging van Arabië en het begin van de jihad tegen Byzantium, 632-634 en de eerste Arabische aanval op Constantinopel, 654. Na zijn uitvoerige besprekingen van de tweede Arabische aanvalsgolf tegen Byzantium, 662-672, het kalifaat van ‘Abd al-Malik als fundering van de islam en de kaliefen en hun rijk, leest u nog over de verdere veroveringen naar het noorden, oosten en westen, de grote aanval op Constantinopel, 717-718 en de nieuwe middeleeuwse constellatie en de boeken uit Constantinopel, wat leidde tot het ontstaan van het middeleeuws Europa. Een meesterwerk!
Henk Singor was docent oude geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Samen met Frits Naerebout schreef hij het standaardwerk De Oudheid. Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis, dat in het Engels werd vertaald. In 2012 verscheen zijn biografie over Constantijn de Grote: Constantijn en de christelijke revolutie in het Romeinse Rijk.
Henk Singor Constantinopel en de eerste jihad 633-718 Het overleven van een christelijk Europa in de zevende en achtste eeuw 552 bladz. uitg. ambo anthos