Rachmaninov en Prokofiev waren twee van de grootste componisten/pianisten van de 20ste eeuw. De piano nam in hun oeuvre dan ook een centrale plaats in. Op deze opname confronteert Denis Matsuev hun beider tweede pianoconcerto, twee meesterwerken die elk op hun eigen manier, fenomenaal, uniek en onmiskenbaar Russisch zijn. Het pianospel van Matsuev is dat ook!
Het pianoconcerto nr. 2 van Rachmaninov markeerde een heropleving van zijn creatieve krachten na de rampzalige première van zijn Eerste symfonie. Op die première in 1897, werd zijn eerste symfonie nl. slecht uitgevoerd en bespot door critici. In combinatie met problemen in zijn privéleven, raakte Rachmaninov in een diepe depressie en kon niet meer componeren. Zijn tweede pianoconcerto bevestigde zijn herstel uit zijn klinische depressie, genezen door behandeling van hypnotherapie en psychotherapie, geholpen en gesteund door familie en vrienden. Het concerto werd opgedragen aan Nikolai Dahl (foto), de muzikale arts die Rachmaninov na een intense dagelijkse behandeling in een periode van drie maanden, er boven op had geholpen, en er in geslaagd was, het zelfvertrouwen van Rachmaninov te herstellen. Nikolai Dahl speelde altviool.
De mix van virtuositeit en lyriek heeft het concerto tot één van zijn meest gevierde werken gemaakt. Denis Matsuev speelt en neemt de muziek van Rachmaninov regelmatig op, en heeft samengewerkt met de Sergej Rachmaninov Stichting. Hij werd door de organisatie gekozen om onbekende pianowerken van de componist op te nemen in Rachmaninovs voormalige “Villa Senar” nabij Luzern (foto). Rachmaninov componeerde zijn pianoconcerto nr. 2 in do klein, op. 18, tussen het najaar van 1900 en april 1901. Hij componeerde eerst het adagio sostenuto als verklanking van het duister onderbewuste, en vervolgens componeerde hij als triomf op het herleven, de energieke, finale derde beweging. Deze tweede en derde beweging werden dan eerst uitgevoerd met de componist als solist op 2 december 1900. Het compleet concerto met het indrukwekkend, lyrisch, slavisch thema in de eerste beweging, werd, opnieuw met de componist als solist, op 9 november 1901, met zijn neef Alexander Siloti als dirigent, in première gespeeld.
De uitvoering door Matsuev en Gergiey grenst qua interpretatie aan het ongelooflijke. Matsuev speelt dynamische schakeringen, en profileert en articuleert de solo partij op een manier die nog weinig pianisten hem hebben voorgedaan De oorspronkelijke, Slavische expressie en speelwijze van Gergiev met het Mariinsky Orkest, vult deze meest originele interpretatie en oorspronkelijke klank, op hetzelfde niveau aan. Meesterlijk!
Prokofjev begon aan zijn 2de Pianoconcerto in 1912 en voltooide het in 1913. Maar deze versie is verloren gegaan. Toen de originele orkestpartijen door brand werden vernietigd tijdens de revolutie, reconstrueerde Prokofjev het concerto in 1923, maar het resultaat was aanzienlijk anders. In de herwerking maakte hij het concerto, naar eigen zeggen, “minder vierkant” en “met iets gecompliceerder contrapunt”. Het eindresultaat was, aldus Prokofiev, zo volledig herschreven dat het concerto bijna het Concerto nr. 4″ had kunnen worden genummerd. Het Derde Concerto was nl. reeds in 1921 in première gespeeld. De première van de herziene versie van het 2de concerto was in Parijs op 8 mei 1924 met als dirigent Serge Koussevitzky.
Prokofjevs pianoconcert nr. 2 is een hoogstandje onder de virtuoze pianoconcerti. Als u bedenkt dat zelfs Argerich en Kissin het niet aandurfden, en dat zelfs de componist schrik had om het uit te voeren, zal u begrijpen wat het betekent om het concerto zo te spelen, zoals Matsuev dat doet. De muziek vereist nl. een uitzonderlijk verbazingwekkende, technische bekwaamheid, cfr. het bangelijk moeilijke, hectisch, scherzo, waarin tien vingers, zo maar eventjes bijna 1500! zestiende noten, unisono, zonder één moment pauze, in een snel tempo moeten spelen. Matsuev, die eerder Prokofjevs Derde pianoconcerto voor het Mariinsky-label heeft opgenomen, is zo blijkt, dé geschikte pianist om die taak naar behoren te vervullen. Hier gelden enkel superlatieven, zowel voor de pianist, de dirigent als voor het orkest. Zelden gehoord, feno- fenomenaal ! Niet te missen!
Rachmaninov & Prokofiev Piano Concerto No. 2 Denis Matsuev Mariinsky Orchestra Valery Gergiev cd MARIINSKY MAR0599
