Deze magnifieke box is een heruitgave van religieuze werken van Bach, uitgevoerd volgens de laatste onderzoeken in de Bach-wetenschap, geplaatst in hun oorspronkelijke, liturgische context. De selectie varieert chronologisch van vroege meesterwerken zoals “Christ lag in Todesbanden” BWV4 en de Passacaglia BWV582, tot de werken in de periode van Bach als Cantor in Leipzig, toen hij voor elke feestdag in de kerkelijke kalender, 5 cycli cantates componeerde. Vijf van de 6 cd’s werden eerder uitgebracht onder de titel “Bach in Context”.

Johann Sebastian Bach componeerde ca. 220 cantaten. Aangaande kerkelijke of geestelijke cantaten componeerde Bach er voor vijf jaargangen. Zo een cantatejaargang bevatte voor elke zondag en voor elke kerkelijke feestdag een cantate in functie van de Lutherse Gottesdienst. Muziek en tekst volgden daarbij de Lutherse Bijbellezing van die bepaalde zondag. Daarnaast componeerde Bach ook cantaten ter gelegenheid van de inwijding van een orgel, voor de wisseling van de raad of voor huwelijken en begrafenissen, maar ook wereldlijke cantaten voor zowel het hof, de adel als voor de burgerij. De cantate stond aanvankelijk in dienst van de ambtelijke evangelieverkondiging, de erfenis van Luther. Daarin vormde de gemeentezang een belangrijk element en gemeentezang en preek waren de pijlers van de eredienst. De Lutherse theologische erfenis maakte het mogelijk dat muziek onbeperkte ruimte kreeg. Maar ook het woord, naar de evangelische “Perikopenordnung” en daarvan afgeleide teksten zoals we die aantreffen in recitatieven en aria’s, waren belangrijk. Teksten bleken in sommige gevallen uitwisselbaar te zijn, zoals bleek uit de parodiepraktijk.

In de Lutherse mis nam en neemt orgelspel een heel belangrijke plaats in. Hierdoor ontstond vanaf de tweede helft van de 17de eeuw, een groot aantal composities voor orgel die op koraalmelodieën waren gebaseerd. Deze composities werden koraalbewerkingen genoemd, of, als ze bedoeld waren als inleiding op de gemeentezang, koraalprelude. De vier soorten koraalbewerkingen waren het orgelkoraal, de koraalfantasie, de koraalfughette en de koraalpartita. De Neumeister-koralen bv. omvatten 82 orgelkoralen (waarvan er 38 worden toegeschreven aan Johann Sebastian Bach). BWV’s 1090-1120 alsmede BWV’s 714, 719, 737, 742 en 957 worden verondersteld tot Bachs vroegste werken te behoren. Ze behelzen een scala aan gevarieerde technieken. Door deze veelzijdigheid wordt men getuige van de oorspronkelijke ontwikkelingen van Bach als componist, waarbij Bach deels teruggrijpt op reeds bestaande modellen (zoals in werken van Johann Pachelbel, Johann Michael Bach en Johann Christoph Bach) en deels originele vindingen en experimenten laat zien. 2 koraalpreludes heeft Bach later ook in zijn Orgelbüchlein opgenomen: BWV 601 en 639.

Een belangrijk kenmerk van deze uitgave is het gebruik van het kerkorgel als continuo- en solo-instrument. Elke cd opent trouwens met orgelmuziek (een Toccata of Prelude) en eindigt met een motet. Bachs motetten waren trouwens de eerste werken die nog voor de Bach-revival door de heruitvoering van de “Matthäus Passion” in 1829, de ononderbroken traditie van de Bach renaissance inluidden. En dit ook omdat ze niet enkel voor de eredienst, maar voor een vroege, burgerlijke cultuur waren gecomponeerd. Bachs motetten zijn monumenten van de laat barok en bieden grote artistieke en technische uitdagingen voor de uitvoerders. “Jesu, meine Freude” BWV 227 bv. is een vijfstemmig motet dat waarschijnlijk voor het eerst werd gezongen in juli 1723, slechts een paar weken nadat Bach in zijn functie als Thomascantor was begonnen, voor de begrafenis van Johanna-Maria Kresin, de vrouw van het hoofd van de post. “Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf” BWV 226 voor 8-stemmig dubbelkoor is uitgevoerd in de Paulinerkirche in oktober 1729 voor de begrafenis van J. Heinrich Ernesti, professor van de Universiteit van Leipzig en rector van de Thomasschule.

De 6 cd’s verkennen thema’s die doorheen de muziek van Bach lopen, vaak verbonden door de koraalhymnes waarop hij orgel- en vocale fantasieën in zijn cantates en motetten baseerde. Die thema’s zijn “Jeus meine Freude”, “Bach und Luther”, Fürchte dich nicht”, “Vater unser”, Actus tragicus” en “Wachet auf”. Onder leiding van de ervaren Bach-uitvoerder, Pieter-Jan Belder, die alle klavecimbelmuziek van Bach voor Brilliant Classics heeft opgenomen, bevatten deze uitvoeringen één stem per partij. De cantates en orgelwerken worden door hun overeenkomstige literair-muzikale thema’s, zo doende in een quasi-liturgische samenhang gebracht. Door het kerkorgel als continuo-instrument te gebruiken en de koren en koralen enkelvoudig te zetten, worden Bachs oorspronkelijke klankwereld en uitvoeringspraktijk zo dicht mogelijk benaderd. De zangers staan onder leiding van Harry van der Kamp, die cantates opnam met vele andere vooraanstaande oude-muziekspecialisten zoals Gustav Leonhardt en Ton Koopman. Deze uitgave bevat een boek (150 bladz) met alle toelichtingen en teksten en bovendien was de 6e cd in deze prachtige collectie, nog nooit eerder uitgebracht, Reden te meer om deze Bach-box warm aan te bevelen!

Het Gesualdo Consort Amsterdam (foto) werd opgericht door dirigent Harry van der Kamp (foto), en verwierf wereldfaam met hun concerten en opnames van renaissance- en barokrepertoire, met name de complete vocale werken van Sweelinck voor Glossa, die een Edison Award wonnen. Musica Amphion is de instrumentale groep opgericht door Pieter-Jan Belder, klavecinist, organist en dirigent, wiens discografie uitgebreid en alom geprezen is.

De Nederlands klavecinist, fortepianist en blokfluitist Pieter-Jan Belder (1966) studeerde blokfluit bij Ricardo Kanji aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en klavecimbel bij Bob van Asperen aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium. In 1990 behaalde hij voor beide instrumenten het diploma Uitvoerend Musicus. Daarop begon hij een carrière als klavecinist, fortepianist en blokfluitist. In 1997 was Belder prijswinnaar van de NDR-Musikpreis 1997 te Hamburg. In 2000 werd hij winnaar van het Internationale Bach-Wettbewerb Leipzig.

Belder werkte mee aan de opnames van de complete werken van Johann Sebastian Bach voor Brilliant Classics, waarvoor hij onder andere een opname maakte van Bachs complete Wohltemperierte Klavier. Voor hetzelfde label maakte hij een opname van alle 555 klavecimbelsonates van Domenico Scarlatti (2007). Verder verscheen een cd-box met klavecimbelwerken van Antonio Soler en Jean-Philippe Rameau. Vanaf 2010 werkt Belder aan een integrale opname van het Fitzwilliam Virginal Book. Belder leidt zijn eigen muziekensemble, Musica Amphion, dat vooral barokmuziek speelt. Voor Brilliant Classics nam Belder met het ensemble o.a. de complete werken van Arcangelo Corelli en de complete Tafelmusik van Georg Philipp Telemann (2004) op. Daarnaast was hij initiatiefnemer van het project Bach in Context. In 2006 verscheen een opname met Bachs Brandenburgse Concerten alsook een opname van zijn concerti voor 2, 3 & 4 klavecimbels. Daarnaast verscheen een opname van de complete kamermuziek van Henry Purcell.

De solisten zijn Amaryllis Dieltiens, Nele Gramß, Marnix De Cat, Charles Daniels, Harry van der Kamp, Dorothee Mields, Terry Wey en Hana Blazikova

Inhoud:

CD 1 “Jesu, meine Freude” – Präludium & Fuge E-Dur BWV 548; Kantaten BWV 64 “Sehet, welch eine Liebe” & BWV 81 “Jesus schläft, was soll ich hoffen”; Orgelchoral BWV 713 “Jesu, meine Freude”; Motette BWV 227 “Jesu, meine Freude”

CD 2 “Bach & Luther” – Dorische Toccata & Fuge d-moll BWV 538; Kantaten BWV 4 “Christ lag in Todesbanden” & BWV 80 “Ein feste Burg ist unser Gott”; Orgelchoräle BWV 678 “Dies sind die heilgen zehn Gebot” & BWV 718 “Christ lag in Todesbanden”; Johann Christian Bach: Motette “Merk auf, mein Herz, und sieh dorthin”

CD 3 “Fürchte dich nicht” – Präludium G-Dur BWV 568; Kantaten BWV 93 “Wer nur den lieben Gott lässt walten”, BWV 153 “Schau, lieber Gott, wie meiner Feind”, BWV 88 “Siehe, ich will lieber Fischer aussenden”; Motette BWV 228 für Orgel “Fürchte dich nicht”; Orgelchoral BWV 647 “Wer nur den lieben Gott lässt walten”; Passacaglia c-moll BWV 582

CD 4 “Vater unser” – Präludium & Fuge C-Dur BWV 545; Kantaten BWV 101 “Nimm von uns, Herr, du treuer Gott”; & BWV 102 “Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben” Orgelchoräle BWV 682 & 737 “Vater unser im Himmelreich”; Motette BWV 226 “Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf”

CD 5 “Actus tragicus” – Orgelsonate Es-Dur BWV 525; Kantaten BWV 106 “Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit” (Actus tragicus) & BWV 125 “Mit Fried und Freud ich fahr dahin”; Motette BWV 229 “Komm, Jesu, komm”; Orgelchoral BWV 645 “Schmücke dich, o liebe Seele”

CD 6 “Wachet auf” – Kantaten BWV 49 “Ich geh und suche mit Verlangen”, BWV 51 “Wie schön leuchtet der Morgenstern”, BWV 140 “Wachet auf, ruft uns die Stimme”; Orgelchoral BWV 739 “Wie schön leuchtet der Morgenstern”

J.S. Bach Cantatas, Motets & Organ Music Artist Gesualdo Consort Amsterdam Musica Amphion Pieter-Jan Belder 6 cd Brilliant Classics 96434

https://www.stretto.be/2017/10/17/het-duo-belder-kimura-speelt-mooi-carl-philipp-emanuel-bach/